Metallurgiya shlaklardan sement klinkeri

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 ǀ ISSUE 1 ǀ 2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan
 
www.scientificprogress.uz
 
Page 70
METALLURGIYA SHLAKLARDAN SEMENT KLINKERI 
QO'SHIMCHALARI OLISH JARAYONLARINI O'RGANISH 
 
J. J. Nasurillaeva, R. Eshniyazov, F. Xudoyberdiev
Qoraqalpoq davlat universiteti 
ANNOTATSIYA 
Chiqindisiz texnologiyani yaratishning muhim muammosi uning tashkiliy 
tamoyillari bo'lib, unda yo'nalishlarni tanlash va bo'linmalar tuzilishi ma'lum rol 
o'ynaydi. Bu borada qator metallurgiya korxonalarining ijobiy tajribasi mavjud. 
Qora metallurgiyada takomillashtirilgan chiqindisiz texnologiyani yaratish 
muammosida ilmiy-texnikaviy ishlanmalarni keng yoritish, ularni nazariy tahlil qilish, 
shuningdek, ilg‘or shlakni qayta ishlash korxonalari tajribasini umumlashtirish muhim 
o‘rin tutadi. 
Kalit so’zlar: metallurgiya, chiqindi, sement, klinker, shlaklar, kimyoviy tahlil, 
jahon amaliyoti, metallurgiya shlaklari, qurilish materiallari, ekologik, iqtisodiy,
samara, ikkilamchi resurs, mahalliy, chiqindilar, tannarx, foyda. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 12-yanvardagi “Tebinbuloq 
koni negizida kon-metallurgiya kompleksini qurish” investitsiya loyihasini amalga 
oshirish bo‘yicha ishlarni tashkil etish to‘g‘risida”gi PQ-3473-son qarori investitsiya 
loyihasi asosida metallurgiya kompleksi qurilishi amalga oshirilmoqda.
JORC kodeksi bo'yicha hisoblangan konning xomashyo zahirasi taxminan 1 
milliard tonnani tashkil etadi. Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, konda yiliga 27 million 
tonna ruda qazib olish va undan 1,0 million tonna prokat va vanadiyli cüruf olish 
rejalashtirilgan. Kon-metallurgiya majmuasi yiliga 800 ming tonna armatura, 100 ming 
tonna sim, 100 ming tonna burchak, kanal va boshqa materiallar ishlab chiqarish 
quvvatiga ega bo‘ladi. Loyihaning amalga oshirilishi salmoqli hajmdagi import o‘rnini 
bosish va sohani barqaror rivojlantirishga xizmat qiladi. 
Ishlab chiqarish jarayonida hosil bo'ladigan metallurgiya shlaklari sement ishlab 
chiqarishda klinkerga qo'shimchalar sifatida ishlatilishi mumkin. Metallurgiya 
shlaklarining asosini CaO, SiO
2
, MgO va FeO oksidlari tashkil qiladi. Shlaklardagi SiO
2
ning ko'payishi ularni kislotalilarga, ohak esa asoslarga yaqinlashtiradi. Temir oksidlari, 
xususan, FeO ning tarkibiga ko'ra, oksidlovchi va qaytaruvchi curuhlarga bo'linadi. FeO 
ning katta miqdori shlakni oksidlovchi qiladi. 
Metallurgiya shlaklari Mn, Ba, Cr, P oksidlari ham mavjud bo'lgan murakkab 
tizimlar bo'lib, shlaklarda FeO dan tashqari, Fe
3
O
4
va Fe
2
O
3 
yuqori temir oksidlari ham 
mavjud. Shlakdagi oltingugurt Ca, Mn va Fe ning sulfidlari yoki sulfatlari shaklida 

---

SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 4 ǀ ISSUE 1 ǀ 2023 
ISSN: 2181-1601
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22257
  
Uzbekistan