Metallurgiya

 
Bunda: a — erigan moddaning faolligi, mol/1, C — erigan moddaning 
konsentratsiyasi, у — faollikning molar koeffitsiyenti (u o‘lchamsiz kattalik). 
Agar molal konsentratsiya olinsa, faollik koeffitsiyenti molal faollik koeffitsiyenti 
deyiladi. 
Agar konsentratsiya o‘rniga faollik qo‘yilsa dissotsilanish konstantasi 
konsentratsiyaga bog‘liq bo‘lmay qoladi. Masalan, HA kislota uchun dissotsilanish 
konstantasini faollik bilan bog‘lash mumkin: 
,
]
[
]
[
]
[
HA
HA
A
H
a
HA
A
H
a
a
a
K












 
K
a
— termodinamik dissotsilanish konstantasi deyiladi. Bu qiymat 
eritmadagi ion kuchiga bog‘liq emas. 
Suyultirilgan eitmalarda faollik koeffitsiyenti birga teng, faollik va molarlik 
o‘zaro teng bo‘ladi. Demak, faollik ideal eritmalarning real eritmalardan farqini 
baholashda qo‘llanilishi mumkin. Faollik koeffitsiyenti eritmaning ion kuchiga 

---

68 
bog‘liq bo‘lib, elektrolit tabiatiga bog‘liq emas. Turli zaryadli ionlarning kuchi 2-
jadvalda keltirilgan. 
Erimaning ion kuchi — elektrolit eritmasidagi ionlarning elektrostatik 
ta'sirini tavsiflab beradigan kattalikdir. Ion kuchi qiymati barcha ionlar 
konsentratsiyasi va zaryadi ko‘paytmasining yig‘indisini yarmiga teng: 
2
...)
(
2
3
3
2
2
2
2
1
1




Z
C
Z
C
Z
C
I
Bunda C
1
, C
2
, C
3
eritmadagi har xil ionlarning molar konsentratsiyalari; 
Z
1
, Z
2
, Z
3
— ionlarning zaryadlari. 
Kuchsiz elektrolitlar ion kuchuni topish uchun uning konsentratsiyasi 
dissotsialanish darajasiga ko‘paytiriladi. Dissotsialanmagan molekulalarning ion 
kuchi nolga teng.