Metrologiya asoslari

MASALALAR ECHISH. 
Ishning maqsadi: O`lchash xatoliklarining normal taqsimlanish qonunini 
o`rganish va shu mavzuda masalalar echish. 
13.1. Kuchlanishni o‟lchash xatoligi normal qonun bo‟yicha taqsimlangan, 
bunda tizimli xatolik nolga teng, o‟rtacha kvadratik xatolik esa 
mV. 
O‟lchash natijasi haqiqiy qiymatdan mV dan oshiq farq qilmasligining
ehtimolini toping.
 
Yechilishi. (11.3) formuladan foydalanamiz. 
[| ̇| | |] ,
⁄ - , -  
Bizning holatimiz uchun: 
P=
,
⁄
- , -
Shundan kelib chiqqan holda, o‟lchash natijasining haqiqiy qiymatdan farq 
qilishining extimoli 0,98 ga teng. 
13.2. Tokni o‟lchash natijasi 
mA o‟rtacha kvadratik xatolik bilan 
normal qonun bo‟yicha taqsimlangan tasodifiy xatolikni o‟z ichiga oladi. 
Muntazam xatolik mavjud emas. Xatolik absolyut kattalik bo‟yicha 
mA 
dan ortib ketishining q ehtimolligi qanday? 
Javob: 
=0,003. 
 
13.3. Quvvatni o‟lchash natijasi 
mVt o‟rtacha kvadratik xatolik bilan 
normal qonun bo‟yicha taqsimlangan tasodifiy xatolikni o‟z ichiga oladi. 
Muntazam xatolik 
mVt. O‟lchash natijasi (tuzatilmagan) quvvatning 
haqiqiy qiymatidan ortiq bo‟lishining P ehtimolini toping. 
Javob: P=0,3. 

---

67 
 
13.4. Ampermetrni qiyoslash natijasida shu narsa aniqlanganki, uning 
yordamida o‟tkazilgan o‟lchashlarining 70% xatoliklari
mA dan ortiq 
bo‟lmaydi. Xatoliklar nolga teng bo‟lgan matematik kutilish bilan normal qonun 
bo‟yicha taqsimlangan deb xisoblab, o‟rtacha kvadratik xatolikni aniqlang. 
Javob:
19 mA. 
 
13.5. Normal elementning EYuK ni nazorat qiyoslashidan o‟tkazish shuni 
ko‟rsatadiki, xatoliklarning 60% mkV oraliqdan tashqariga chiqmaydi. 
Xatoliklar normal qonun bo‟yicha taqsimlangan deb hisoblab, 
o‟rtacha kvadratik 
xatolikni aniqlang. 
Javob:
=12 mkB.