"metrologiya va standartlashtirish" fanining ma`ruza mashg’uloti

3. “MAHSULOT VA HIZMATLARNI SERTIFIKATLASHTIRISH”
TO‘G’RISIDA”
Mahsulot sifati deganda uning yaroqliligini aniqlaydigan xossalari
majmuasiga aytiladi. Bu ta’rifdan ko‘rinib turibdiki mahsulot sifatining
dastlabki sifati qilib mahsulot xususiyatlari olinadi.
Mahsulot xususiyati – bu ishlab chiqarishda, ekspluatatsiyada va
iste’molda yuzaga chiqadigan xislatlardir. Xar bir mahsulot bir qancha
xususiyatlarni o‘z ichiga oladi. Bu xususiyatlar orqali bir mahsulotni
boshqasidan farqlash mumkin. Yengil sanoat maxsulotlari turli xil
materiallardan tayyorlanadi. SHuning uchun birinchi navbatda
kiyimlar sifati uning qanday materialdan tayyorganligiga bog’liq
bo‘ladi.
Sifat darajasi – mahsulot sifatining nisbiy xarakteristikasi bo‘lib, u sifat
ko‘rsatkichlar majmuasiga va asosiy ko‘rsatkichlarga asoslanadi.
Asosiy ko‘rsatkichlar – bu maxsulot sifatining ko‘rsatkichi bo‘lib, sifatga baho
berishda dastlabki omil hisolanadi.
Mahsulot sifatiga baho berishda ikki gurux ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi:
• Ob’ektiv texnik ko‘rsatkich;
• Orgaleptik ko‘rsatkich.
Ob’ektiv texnik ko‘rsatkich standartlar va texnik sharoitga asoslanadi.
Organoleptik ko‘rsatkich balli sistema bo‘yicha baholanadi.
Sifatni baholash maxsulot tayyorlashning barcha stadiyalarida olib boriladi.
“Metrologiya to‘g’risida” respublika qonuni, kridit modul tizimi
to‘g’risida.
Ma’lumki, 1993 yilning 28 dekabrida Prezidentimiz tomonidan
ketma-ket uchta, ya’ni “Standartlashtirish to‘g’risida”,
“Metrologiya to‘g’risida” va “Mahsulot va hizmatlarni
sertifikatlashtirish”
“Metrologiya to‘g’risida”gi qonun 5 bo‘limdan iborat bo‘lib, bu
bo‘limlar 21 moddani o‘z ichiga olgan. Respublikamizda metrologiya
xizmatini yo‘lga qo‘yish va bunda jismoniy va yuridik shaxslarning
ishtiroki va funktsiyalari, bu boradagi javobgarliklar bo‘yicha keng
ma’lumotlar berilgan.
Qonunda yana bir masala - davlat ro‘yxati belgisini qo‘yish to‘g’risida ham
bayon etilgan. “Metrologiya to‘g’risida”gi qonunda aytilishicha, tasdiqlangan
o‘lchash vositalariga yoki ularning foydalanish hujjatlariga ishlab chiqaruvchi
davlat ro‘yxati belgisi qo‘yilishi shart.
Ma’lumki, ishlab chiqarishdagi o‘lchash vositalarining holati va ularni vaqti-
vaqti bilan qiyoslashdan o‘tkazib turish har doim e’tiborda bo‘lmoqligi lozim. Ular
bo‘yicha ro‘yxatlar tuziladi va o‘lchash vositalari turkumlarining ro‘yxati
“O‘zstandart” agentligi tomonidan tasdiqlanadi. Ilmiy-tadqiqotlar bilan bog’liq
o‘lchash vositalari, asboblari, qurilmalari hamda o‘lchovlari “Metrologiya
to‘g’risida”gi qonunning 17-moddasi asosida “O‘zstandart” agentligining davriy
ravishda qiyoslashdan o‘tkazilib turilishi lozim bo‘lgan o‘lchash vositalari
guruhining ro‘yxatiga kiritilgan bo‘lib, shu qonunning 7-moddasiga binoan, amaliy
foydalanishda bo‘lgan o‘lchash vositalari belgilangan aniqlikda va foydalanish
shartlariga mos holda, qonuniy birliklardagi o‘lchash natijalari bilan ta’minlashlari
lozimligi alohida ko‘rsatib o‘tilgan.