Mexanika, molekulyar fizika va termodinamika

XULOSALAR
Aylanma va ilgarilanma harakatlar qonuniyatlari o‘rtasida o‘xshashliklar mavjud: ko‘chish, tezlik va tezlanish analoglari quyidagilardan iborat: mos ravishda burilish burchagi, burchak tezligi va burchak tezlashishi, massa analogi - inertsiya momenti, kuch analogi - kuch momenti, impuls analogi - impuls momenti va boshqalar.
Aylanma harakatning vektor xususiyatlarining modullari va yo‘nalishlari, qoida tariqasida, vektor ko‘paytma bilan aniqlanadi va o‘ng vint qoidasini qo‘llash talab etiladi. Bu aylanma va ilgarilanma harakatlarning xususiyatlarini bog‘laydigan formulalarga ham tegishli.
Impuls momentumining saqlanish qonuni - bu tabiatning asosiy qonunlaridan biri bo‘lib, u makro va mikro dunyoda qat’iy bajariladi va ko‘plab texnik, shu jumladan qurol va harbiy texnika bilan bog‘liq masalalar yechimlari asosida yotadi.


Nazorat uchun savollar
1. Oyning doimo bir xil tomoni bilan Yerga qarashi faktini qanday izohlash mumkin?
2. Nima uchun Yer doimo bir xil vaqtda Quyosh atrofida to‘liq aylanishni amalga oshiradi?
3. Markazdan qochma kuch (inertsiya) aylanish radiusiga teskari proportsionaldir.
Nima uchun qutb yaqinida jismlar Yerdan uzilmaydi?
4. Nima uchun ba‘zi vertolyotlarning umumiy o‘qida ikkita rotor bor va ular qanday aylanadi?
5. Qaysi g‘ildiraklar - old yoki orqa - mashinaning qattiq tormozlanishida avval blokirovka qilingan bo‘lishi kerak? Nima uchun past uzatishdagi tormozlash neytraldagiga qaraganda samaraliroq?
6. Eng kam ish bajarish uchun jismni berilgan burchak tezlikda, qaysi o‘qqa nisbatan aylantirish kerak?
7. Nima uchun mashina keskin harakat boshlanganda orqa g‘ildiraklarga va «o‘tiradi», keskin tormozlanganda esa «cho‘qiydi»?
8. Nima uchun qattiq qaynatib pishirilgan tuxum uzoq vaqt aylanadi, ammo xom tuxum tezda to‘xtaydi?
9. Aylantiruvchi moment dvigateldan avtomashinaning g‘ildiraklariga friksion uzatma nakladkalarini siqish yo‘li bilan, qo‘zg‘aladigan yetaklanuvch diskning ishqalanuvchi nakladkalarini qo‘zg‘atuvchi yetaklovchi diskiga bosish orqali uzatiladi. Nakladkalar eskirganligi sababli g‘ildiraklarga yetkazib beriladigan quvvat o‘zgaradimi?
10. Nima uchun o‘qning chiqish yorig‘i kirish yorig‘idan kattaroq?