Microsoft Word 1-lekciya doc

Eksperimentallıq embriologiya 
Jeke rawajlanıw biologiyasında hám zoologiyada eksperimentallıq metodlar XVIIIásirdiń 
ortalarınan baslap qollanıla basladı. 

---

12 
L.Spallancani iytlerdi jasalma tuqımlandırıw menen shu
ǵıllanadı. R.A.Reomer 1749-jılı 
shójelerdi inkubaciya jolı menen shı
ǵarıw haqqında miynet jazdı. A.Tramble gidra ústinde islep 
«Dushshı suw polipleri» haqqında memuara jazdı. Biraq bular jazba jeke rawajlanıw biologiyasınıń 
ayırım kórinisleri edi. 
XIXásirdiń 80-jıllarına kelip jeke rawajlanıw biologiyasında eksperimental usıllar qollana 
basladı. Eksperimentallıq embriologiyaniń tiykarın salıwshı nemec ilimpazı Vilgelm Ru (1850-
1924) esaplanadı. V. Ru (1888) qızdırıl
ǵan iyne menen qurbaqa embrioni bólshekleniwiniń 
dáslepki eki blastomerlik waqtında bir kletkanı óltirip jartı haywan payda qıl
ǵan hám sonıń menen 
ol A.Veysmannıń bóliniw waqıtında hár bir blastomer ózine tán basqa blastomerge uqsama
ǵan 
qásiyetke iye degen teoriyasın sıpatlaydı. O.Gertvig, V.Ru jumısın dawam ettirip óltirilgen kletkanı 
ajıratıp alıp normal organizmdi aldı, biraq bul organizm eki márte kishi bolıp shıqqan. Krempton 
hám basqalar máyek kletkası protoplazmasın tekserip onıń ishki dúzilisi túrli bóliminde hár qıylı 
ekenligin anıqla
ǵan. 
1892-jılı Gans Drish (1867-1941) analogiyalıq, biraq basqa metod penen tájiriybe jasap teńiz 
kirpisiniń birinshi eki blastomerlerin shayqaw menen ayır
ǵanda hár bir blastomerden qádimgidey 
pútin lichinka rawajlanadı. Bunday bólimlerden pútinniń rawajlanıwın Drish embrionallıq 
regulyaciya dep ataydı. Solay etip, bulardıń blastomerlik halında tá
ǵdiri ele anıqlanbaǵan bolıp, 
gormonallıq pútinlikke rawajlandı. 
Biraq Drishtiń jumısın dawam ettiriwshiler az bolıp, kópshilik embriologlar kauzallıq-
analitikalıq metodlar menen islewdi dawam ettiredi. Bul arqalı tóldiń túrli bólimleri arasında
ǵı 
sebepli baylanıslar ashılıp, bular
ǵa indukcionlıq baylanıslar degen at beriledi. 
Házirgi waqıtta Drish kótergen problemanıń jaqsı sheshiliw jolı belgilenbekte. Solay etip, 
jeke rawajlanıw biologiyası óziniń kóp ásirlik tariyxında rawajlanıw qubılısların túsindiretu
ǵın 
ǵárezsiz baǵdarlardı islep shıqtı.