Microsoft Word 13. Ma'Ruzalar matni

7.1-Rasm. Moddiy zaxiralarning asosiy turlari
 
O‘tuvchi zaxiralarga
qoldiqlari kiradi. Zaxiralarning ushbu turi hisob davridan keyingi davrdagi 
yetkazishgacha bo‘lgan vaqt ichida uzluksizlikni ta'minlash uchun xizmat qiladi.
Aytib o‘tilganidek ishlab chiqarish zaxiralari ham joriy, eh
ishlab chiqarish va tovar zaxiralarining asosiy qismini tashkil 
etadi. Zaxiralarning bu kategoriyasi, keyingi yetkazishlargacha bo‘lgan davr ichida 
ishlab chiqarish yoki savdo jarayonining uzluksizligini ta'minlaydi. Joriy zaxiralar 
hajmi doimo o‘zgarib turadi. 
– turli xil ko‘zda tutilmagan hollarda ishlab chiqarish yoki 
savdo jarayonini uzluksizligini ta'minlash uchun mo‘ljallangandir. Bunday hollarga 
quyidagilarni kiritish mumkin: 
azishlar davriyligi va kattaligi shartnomadagidan farq qilishi;
materiallar va tovarlarning turli sabablar bilan yo‘lda to‘xtab qolishi;
talabni kutilmagan oshib ketishi; 
Shunday qilib, ehtiyot zaxiralari yaxshi rivojlanmagan xo‘jalik munosabatlari 
‘g‘ri bashoratlardan o‘zini asrash uchun yaratiladi. 
Ehtiyot zaxiralarining hajmi, odatda, o‘zgarmas bo‘ladi. 
Mavsumiy zaxiralar – ishlab chiqarish, iste'mol yoki tashish mavsumiy 
xususiyatga ega bo‘lganda paydo bo‘ladilar. Bu ayniqsa qishloq xo‘jaligi 
sulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash va tashish uchun ayniqsa muhimdir. 
-terim mavsumida yoqilg‘i iste'molini keltirish mumkin. 
+ishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining mavsumiyligini hisobga olgan holda unga 
archa zaxiralar mavsumiy deb hisoblanishlari mumkin.
Bundan tashqari moddiy zaxiralarning quyidagi turlari mavjud: 
yo‘ldagi zaxiralar va b. 
Rasm. Moddiy zaxiralarning asosiy turlari 
O‘tuvchi zaxiralarga hisob davrining oxiridagi moddiy vositalar resurslarining 
qoldiqlari kiradi. Zaxiralarning ushbu turi hisob davridan keyingi davrdagi 
yetkazishgacha bo‘lgan vaqt ichida uzluksizlikni ta'minlash uchun xizmat qiladi.
Aytib o‘tilganidek ishlab chiqarish zaxiralari ham joriy, ehtiyot va 
ishlab chiqarish va tovar zaxiralarining asosiy qismini tashkil 
etadi. Zaxiralarning bu kategoriyasi, keyingi yetkazishlargacha bo‘lgan davr ichida 
ta'minlaydi. Joriy zaxiralar 
turli xil ko‘zda tutilmagan hollarda ishlab chiqarish yoki 
Bunday hollarga 
azishlar davriyligi va kattaligi shartnomadagidan farq qilishi; 
materiallar va tovarlarning turli sabablar bilan yo‘lda to‘xtab qolishi; 
Shunday qilib, ehtiyot zaxiralari yaxshi rivojlanmagan xo‘jalik munosabatlari 
ishlab chiqarish, iste'mol yoki tashish mavsumiy 
xususiyatga ega bo‘lganda paydo bo‘ladilar. Bu ayniqsa qishloq xo‘jaligi 
sulotlarini ishlab chiqarish, qayta ishlash va tashish uchun ayniqsa muhimdir. 
terim mavsumida yoqilg‘i iste'molini keltirish mumkin. 
+ishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining mavsumiyligini hisobga olgan holda unga 
archa zaxiralar mavsumiy deb hisoblanishlari mumkin. 
hisob davrining oxiridagi moddiy vositalar resurslarining 
qoldiqlari kiradi. Zaxiralarning ushbu turi hisob davridan keyingi davrdagi 
yetkazishgacha bo‘lgan vaqt ichida uzluksizlikni ta'minlash uchun xizmat qiladi. 

---

Tayyorgarlikli zaxiralar – bu ishlab chiqarish jarayonida ishlatishdan oldin 
qo‘shimcha tayyorgarlikni talab qiluvchi ishlab chiqarish zaxiralarining bir qismidir. 
Nolikvid zaxiralar – bu uzoq vaqt davomida ishlatilmaydigan ishlab chiqarish 
yoki tovar zaxiralaridir. Ular, saqlash jarayonida tovarlar sifatining yomonlashishi, 
ma'naviy eskirishi munosabati bilan paydo bo‘ladilar. Shuningdek bu zaxiralarga, 
endilikda ishlab chiqarilmaydigan mahsulot uchun mo‘ljallangan zaxiralar ham kiradi. 
Yo‘ldagi zaxiralar – bu hisob vaqtida tashilayotgan, ya'ni yo‘lda bo‘lgan 
zaxiralardir. Zaxiralarni yo‘ldagi vaqti deganda, transportga ortilganidan to 
manzilgacha yetib kelishi uchun sarflangan vaqt tushuniladi. Bu ko‘rsatkich 
shartnomada kelishilgan, hamda turli transportlar uchun mavjud me'yorlar bo‘yicha 
belgilanadi.