Microsoft Word Abdirazakova R

A’skeriy tu’siniklerge baylani’sli’ go’nergen so’zler.
K.Ma’mbetovti’n’ 
tariyxiy 
romanlari’nda 
su’wretlengen 
waq?’yalar 
qaraqalpaq xalqi’ni’n’ tariyxi’ndag’?’ jawgershilikke toli’ da’wirde boli’p wo’tken. 
Sonli’qtan romanda tuw?’lg’an jerdi s?’rtqi’ dushpanlardan qorg’aw ma’selesi
tiykarg’?’ wor?’n tutad?’. Sol sebepli qollani’lg’an go’nergen so’zlerdin’ ishinde 
a’skeriy leksika ko’lemli wor?’n iyeleydi. 
A’lbette, bunda ha’zirgi ku’nde qollani’wdan shi’g’i’p qalg’an atamalar sol 
waqi’ttag’ da’wir koloritin beriw ushi’n wori’nli’ qollani’lg’an. 
?
Romanda jaqi’n turi’p uri’sqanda, jekpe-jek sawashlarda qollani’latug’i’n 
qural-jaraq tu’rlerin an’latatug’ n aybalta, nayza, qi’li’sh, qanjar, semser si’yaqli’ 
?
so’zler ushi’rasadi’. 
Sarayg’a bulardan ti’sqari’ da tu’menbegi, mi’n’begi, bahadi’r menen 
wog’lanlar usag’an ati’ shi’qqan sa’rkarda menen si’ylasi’qli’ sultanni’n’ ba’ri 
birim-birim kelip atti’. 
Yedige tituli’n iyelegen Yusupke miyras boli’p qaldi’. 
- Bul jaw! –dedi A’bdikerim usta. Yendi bul qa’wipli maqluqatlard?’n’ jaw
yekenligin ko’pshilik seze baslag’an yedi. 
Jaw kiyati’ri’pti’ – dep jigitler jaw jarag’i’n asi’ni’p atlani’p, 
ko’pshiliginin’ aw?’lg’a kele almay qalatug’i’n wag’?’ ko’p bolatug’?’n yedi.
(18- bet.) 
Pu’tkil dalani’ shegirtkedey qaplap, qi’li’shi’n qayrap, sadag’i’n 
saltaqlat?’p, shoqi’mari’n shoshayti’p kiyat?’rg’anlar sonda kim?
Qar?’w – jarag’?’ joq. Gilkiy ni’shi’ ketken nayza, q?’r?’q j?’l boy?’ 
qarshi’nda jatqan ju’zi qap-qara boli’p qalg’an qi’li’sh, sandi’qta jati’p si’ri’ 
qashi’p ketken sari’jay. (19- bet.) 

---

23
Bazi’lari’ qoli’na bel menen balta, ayi’ri’mlari’ tot basqan temir jaba 
uslapti’. 
Son’i’nan awi’ldan shi’qqan «saylandi’ no’ker» dep atalg’an bir ju’z 
seksen adam say boyi’na shi’g’i’p ketti de awi’lg’a kelip qalg’an jawd?’n’ 
da’slepki bo’legi menen ayqasti’. Buni’ sawash dep te ayti’p bolmas. Arg’i’maq 
atqa minip, polat sawi’tlar kiyinip alg’an dushpan tap bir toda bendelerdi jazalap 
at?’rg’anday bo’z ko’ylek, ju’n shekpen kiyingen adamlardi’ buy?’m shelli ko’rgen 
joq.
Sadi’q ati’wda ten’i joq mergen yedi. Qarabek biy de a’kesinen kem bolg’an 
joq. Jasli’g’i’nda Nog’ayli’ a’skerinin’ shep qanati’ni’n’ tu’menbegisi yedi. 
Sarayg’a bulardan ti’sqari’ da tu’menbegi, mi’n’begi, bahadi’r menen 
wog’lanlar usag’an ati’ shi’qqan sa’rkarda menen si’ylasi’qli’ sultanni’n’ ba’ri 
birim-birim kelip atti’.
Yer Qosaydi’n’ ati’nda da, duwli’g’asi’nda da adamni’n’ ko’zine birden 
tu’se qoyg’anday bezek joq. 
Qaymi’g’i’p kelip qalg’an qara atti’n’ birden dawi’l boli’p quyi’lg’ani’n 
sezdi de isfahan semserin birden qi’nabi’nan suwi’rdi’. 
Meni tek senin’ basi’n’ g’ana qi’zi’qti’radi’,— dep arg’i’mag’i’n tikke 
sekirtti de Yusup almas semserin qi’nabi’nan suwi’ri’p aldi’. 
Qarsi’ aldi’nda ji’lti’r tas penen bezetilgen datqa jay. Woni’n’ arg’i’-jag’i’ 
alti’n saray dep atali’p, yesik aldi’nda ay balta menen nayza uslag’an qarawi’llar 
turar yedi. 
Sultan birden tilge kirdi.