Microsoft Word al azkor ziyouz com doc

309-bob Shafe’lik (vositachi bo‘lish va himoya qilish) haqida 
 
Bilingki, agar shafe’lik biror had (shar’iy jazo) yoki muhim ishlarda bo‘lmasa, boshliq va 
ularga haqdorlarning shafe’ bo‘lishlari mahbub amaldir. Agar had va unga o‘xshash 
muhim ishlarda bo‘lsa, shafe’ bo‘luvchiga ham, shafe’ bo‘linganga ham uni bilib turib 
harakat qilganga ham haromdir. Bunga Qur’onda, hadisda va ummat ulamolari 
so‘zlarida dalillar ko‘p. 
 
Alloh taolo Niso surasining 85-oyatida: «Kim (odamlar orasida) chiroyli - haq taraf olish 
bilan taraf olsa, o‘ziga ham uning savobidan bir ulush tegur. Kim nohaq taraf olish bilan 
taraf olsa, o‘zi uchun uning gunohidan bir ulush tegur. Alloh hamma narsaga qodir 
bo‘lgan Zotdir», deb aytgan. 
 
861/1. Abu Muso al-Ash’ariydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi 
vasallamga biror hojattalab kishi kelsa, atroflaridagi o‘ltirganlarga yuzlanib, «Shafe’ 
bo‘linglar, ajr olasizlar va Alloh nabiysining tili bilan yaxshi ko‘rgan narsasini hukm 
qildiradi», dedilar. Ba’zi rivoyatlarda «xohlagan narsasi» bo‘lib kelgan. Imom Buxoriy va 
Muslim rivoyatlari. 
 
Abu Dovudning rivoyatida: «Alloh nabiysining tilida xohlagan narsasini hukm qilish 
uchun va ajr olish uchun menga shafe’ bo‘linglar», deb kelgan. Bu rivoyat Imom Buxoriy 
va Muslim rivoyatlarini yanada ravshanlashtirib beradi. 

---

Al-Azkor. Al-Faqih an-Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
229
 
862/2. Ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Barira va uning eri haqida keltirilgan qissada 
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Bariraga: «Agar o‘z eringga murojaat qilsang 
yaxshi bo‘lardi», deganlarida, Barira: «Ey Rasululloh, erimga qaytishni buyurasizmi?», 
dedi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Shafe’ (vositachi) bo‘laman xolos», dedilar. 
Barira esa: «Erimga menda hojat yo‘q», dedi. Imom Buxoriy rivoyatlari. 
 
863/3. Ibn Abbosdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Uyayna ibn Hisn ibn Huzayfa kelib, akasining 
o‘g‘li Hirr ibn Qaysning uyiga tushdi. U Umarning (r.a.) yaqinlaridan va yoshlar orasidagi 
maslahatdosh hamda majlisdoshlaridan edi. Uyayna jiyaniga: «Ey akamning o‘g‘li, amir 
bilan tanishliging bor. Uning huzuriga kirishga men uchun izn olib ber», dedi. Jiyani izn 
so‘raganida Umar (r.a.) kirishga izn berdilar. Uyayna kirib, «Ey Ibn Xattob, Allohga 
qasamki, bizga mukofot bermaysan, adolat bilan hukm qilmaysan», dedi. Shunda Umar 
(r.a.) g‘azablanib, uni jazolamoqchi ham bo‘ldi. Hirr oraga tushib: «Ey mo‘minlar amiri, 
albatta Alloh taolo payg‘ambariga «Marhamatli bo‘ling, yaxshilikka buyuring va 
johillardan yuz o‘giring», degan, amakim o‘sha toifa johillardandir», deb aytganida, 
Allohga qasamki, Umarga (r.a.) mazkur oyat tilovat qilingan paytda g‘azabidan tushdi va 
Alloh taolo hukmiga itoat qilib jazolamadi. Imom Buxoriy rivoyatlari.