Microsoft Word b5ce79ed237e779bce48b75ca8d21c559e8d2a554d2836c7d18d58fb88788c79

2. Strategik rejani amalga oshirishni boshqarish va 
nazorat qilish, taktika. 
Strategik rejani aniq amalga oshirish o‘ziga yarasha muhimlikka ega bo‘lib, menejment 
nazariyasidagi quyidagi tushunchalar bilan uzviy bog‘langandir: taktika va siyosat, maqsadli 
boshqaruv mo‘ljali va qoidalari. Taktika: ―Strategiyaǁ so‘zini o‘zi ikkinchi tushuncha.
―Taktikaǁ – strategiya so‘zining borligini talqin qiladi. Agar birinchisi uzoq muddatli 
rejalshtirishni aks ettirsa, ikkinchisi uzoq muddatli rejani amalga oshirish uchun faoliyat reja 
ma‘nosini bildiradi. Bu umumiy strategiya bilan muvofiqlashtirilgan aniq boshqaruv harakatidir. 
Qoidaga binoan, taktikani ishlab chiqish va uni amalga oshirish menejment korpusining o‘rta 
bo‘g‘ini zimmasiga yuklanadi. Taktik reja qisqa vaqt uchun belgilanadi, u aniq va tez natijaga 
erishish uchun mo‘ljallangan bo‘ladi.
Masalan: 1982-yilda Byuger Kingi strategiya so‘zini ishlab chiqilgan mahsulotini tezroq sotilishi 
uchun qo‘lladi. U televizorda ―Siz och emassizmi?ǁ degan reklama bilan bifshtekslarini 
raqobatchilarnikiga qaraganda kattaroq va mazaliroq tayyorlashga erishdi. Bu esa bifshteks 
sotuvini 10,8 foizga oshirdi. Tashkiliy tarkibni takomillashtirish strategiyasi, deyarli barcha 
zamonaviy
kompaniyalar tomonidan ishlab chiqiladi, u o‘z ichiga qo‘shimcha element sifatida yangi, 
qoniqtiruvchi ishlab chiqarish va boshqaruv bo‘linmalarini tashkil etishni taqazo etadi.
Masalan: ―General Motorsǁ katta kapitallarini ―Saturnǁ loyihasi uchun sarfladi. Bu yangi eng 
afzal dunyo tajribasi asosidagi Amerika ishlab chiqarish tizimini bunyod etish uchun qo‘yilgan 
qadam edi. Uning o‘ziga xos xususiyati shundan iborat ediki, u ko‘rinishi jihatidan piramida 
shaklida emas, balki aylana shaklida tashkil qilingan. Bu tizim markazida 10-15 a‘zoga ega 
brigadalar majmuasi, tashqi halqa strategiya nazorat qo‘mitasi va kasaba birlashmalari 
rahbariyati turadi.
―Siyosatǁ – strategiya va taktika rejalarini muvaffaqiyatli amalga oshirish mumkin, qachonki 
tashkilotda uni yaxshi yo‘lga qo‘ygan tajribada sinalgan mo‘ljal tizimi mavjud bo‘lsa. Bu kabi 
mo‘ljal tizim tashkilot siyosati nomini olgan.
Strategiya kabi firma siyosati ham rahbariyat tomonidan tashkil etiladi va amalga oshiriladi. Bu 
yerda siyosatning harakat turini tanlashda va qaror qabul qilishdagi umumiy rahbarlik desa 

---

b‘ladi. Siyosat menejmentni qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun qanday yo‘nalishda harakat 
qilishini aniqlaydi. Mo‘ljalni va qo‘yilgan masalalar yechimini aniqlash usullaridan foydalanadi.
Firmadagi boshqaruvning eng yaxshi usuli – bu kadrlar siyosatini ishlab chiqishdir. Kadrlar 
boshqaruvidagi psixologik muhitning ijobiy yechimini yirik Amerika firmalaridan bittasi: postlik 
tovarlar ―Meri Key Kosmetikǁ rahbariyatini olib borgan siyosatida ko‘rish mumkin.
―Protseduralarǁ – firmaning siyosati maqsadga qo‘shimcha qilib rahbariyat qo‘ygan masalalarni 
yechishda yordamlashuvchi harakatlar majmuasini ishlab chiqadi. Bu majmua protsedura deb 
ataladi. Mohiyati bo‘yicha protseduraning o‘zini dastur bo‘yicha bajarilgan qaror deyish 
mumkin. Protseduralar o‘tmish tajribasi uning muvaffaqiyati va mag‘lubiyati asosida ishlab 
chiqiladi. Protseduralar shunday sharoitlarda, ya‘ni aniq vaziyat avvalgisiga o‘xshash bo‘lganda 
ishlatiladi. Inson oldindan tayyorlangan qoida, ya‘ni protseduralar bo‘yicha harakat qilayotgan 
bo‘lsa, uning harakati albatta natijaga ega bo‘ladi.
Shunday qilib protseduralar masalani yechish kafolati va bu qarorni yechimini aniq
va to‘g‘riligini nazorat qiluvchi sifatida qo‘llaniladi. 
Masalan: ko‘plab savdo kompaniyalari o‘z xizmatchilarini komandirovkaga jo‘natadi, borib 
kelgandan so‘ng ketgan harajatlar bo‘yicha blank to‘ldiriladi, u yerdagi protseduralar ham aniq 
bajariladi. Yana shunga o‘xshash ―MakDonaldsǁ kompaniyasini olsak texnik protseduralar 
ko‘rsatilgan 1500 betli taom tayyorlsh protseduralari mavjud bo‘lib unga amal qiladi.
―Qoidalarǁ – insonni erkin harakatini yana ham jiddiy cheklovchi, unga yozma ravishda 
beriladigan axloq qoidasidir. Tashkilot rahbariyati qoidani shunday holatlar uchun yaratadiki, 
uning bajarilishi masalalarning aniq hal qilinishiga bog‘liq bo‘ladi. Masalan: ―Chekish man 
etiladiǁ deb yozib qo‘yiladi, kimyoviy labaratoriyalarda havf bo‘ladi. Xaridorlaraga 
ko‘ngilchanlik bilan xizmat ko‘rsatish qoidasi savdo firmasi uchun eng muhim hisoblanadi, agar 
u bozorda o‘z
o‘rnini topishni istasa, ishga aniq vaqtda kelish va ketish qoidasi hamma ishlab chiqarish va 
jamiyat yo‘nalishidagi tashkilotlar bajarilishi shart qoidalar hisoblanadi.
Qoida bilan protseduraning farqi shundan iboratki, qoida bitta aniq masala uchun hisoblangan 
boladi. Protsedura esa bir necha harakatlar majmuini o‘zida aks ettiradi.