Microsoft Word biznes rezhalashtirish

Соф келтирилган даромад инвестициялаш натижаларининг энг умумлашган 
тавсифномасини, яъни унинг якуний сааарасини абсолют суммада олиш имконини 
беради. Соф келтирилган даромад деганда инвестиция лойиҳасининг эксплуатация 
даврида ҳозирги қийматга келтирилган (дисконтлаш йўли билан) пул оқимлари 
суммаси билан уни амалга оширишга инвестиция қилинувчи маблағлар ўртасидаги 
фарқ тушунилади. Бу кўрсаткич қуйидаги формула асосида ҳисобланади: 
 
ЧПДқДП-ИС, 
бу ерда 
ЧПД – соф келтирилган даромад; 

---

ДП – инвестиция лойиҳасининг эксплуатация давридаги (янги инвестициялар 
киритилмасдан аввалги) пул маблағлари оқими (ҳозирги қийматда). Агар мазкур 
объектга янги инвестициялар киритилгунча тўлиқ эксплуатация даврини аниқлаш 
мушкул бўлса, ҳисоб-китобларда бу кўрсаткич 5 йил (бу муддат ўтгандан сўнг 
асбоб-ускуналар алмаштирилиши лозим бўлган ўртача амортизация даври) деб 
қабул қилинади; 
ИС – инвестиция лойиҳасини амалга оширишга юборилувчи инвестиция 
маблағлари миқдори. 
Бунда фойдаланилувчи дисконт ставкаси риск даражаси ва ликвидликни 
ҳисобга олган ҳолда дифференцияланади. 
 
Мисол. Инвестиция компаниясига иккита муқобил лойиҳанинг бизнес-режаси 
келиб тушган. Бу лойиҳаларни тавсифловчи маълумотлар 12.1-жадвалда 
келтирилган. 
12.1-жадвал 
Соф келтирилган даромад кўрсаткичини ҳисоблаш учун маълумотлар 
Кўрсаткичлар 
 
Инвестиция лойиҳалари 
«А» 
«Б» 
1. Инвестиция қилинувчи маблағ миқдори, А+Ш 
долл.
7000 
6700 
2. Инвестиция лойиҳасининг эксплуатация 
даври, йил 
2 
4 
3. Пул оқимлари миқдори - жами, А+Ш долл. 
10000 
11000 
Жумладан 1-йил 
6000 
2000 
2 –йил 
4000 
3000 
3 –йил 
- 
3000 
4 –йил 
- 
3000 
«А» лойиҳаси бўйича пул маблағлари оқимини дисконтлаш учун 10%ли фоиз 
ставкаси, «Б» лойиҳаси учун эса 12% қабул қилинган (уни амалга ошириш даври узоқ 
бўлгани сабабли). Пул маблағлари оқимини дисконтлаш натижалари 12.2-жадвалда 
келтирилган. 

---

12.2-жадвал 
Инвестиция лойиҳалари бўйича пул оқимларининг ҳозирги қийматини ҳисоблаш 
 
 
 
Йиллар 
Инвестиция лойиҳалари 
10% ставкали«А»
12% ставкали «Б»
Келажакд
аги 
қиймат 
Дисконт-
лаш 
коэффицие
нти
1/(1+i)
n
 
Ҳозирги 
қиймат 
Келажакд
аги 
қиймат 
Дисконт-
лаш 
коэффицие
нти
1/(1+i)
n
 
Ҳозирги 
қиймат 
1 –йил 
6000 
0,909 
5454 
2000 
0,893 
1786 
2 –йил 
4000 
0,826 
3304 
3000 
0,797 
2391 
3 –йил 
- 
- 
- 
3000 
0,712 
2135 
4 –йил 
- 
- 
- 
3000 
0,636 
1908 
Жами 
10000 
- 
8758 
11000 
- 
8221 
Пул оқимларининг ҳисоб-китоб қилинган ҳозирги қийматини ҳисобга олган 
ҳолда соф келтирилган даромадни аниқлаймиз. Биринчи лойиҳа бўйича: 8758-
7000қ1758 А+Ш долл. США. Ккинчи лойиҳа бўйича эса: 8221-6700қ1521 А+Ш долл. 
США. Шундай қилиб, кўриб чиқилаётган лойиҳалар бўйича соф келтирилган 
даромад кўрсаткичларини таққослаш шуни кўрсатадики, «А» лойиҳасининг «Б» 
лойиҳасига нисбатан самарадорлиги юқори (гарчи «А» лойиҳаси бўйича инвестиция 
қилинувчи маблағ миқдори кўпроқ, уларнинг келажакда пул оқими сифатида 
қайтиши «Б» лойиҳасига қараганда камроқ бўлсада). 
«Соф келтирилган даромад» кўрсаткичини тавсифлашда бу кўрсаткични 
инвестиция лойиҳаларини солиштирма баҳолашдан ташқари, уларни амалга 
оширишнинг мақсадга мувофиқли мезони сифатида ҳам қўллаш мумкин. Соф 
келтирилган даромад кўрсаткичи нолга тенг ёки манфий бўлган инвестиция 
лойиҳаси рад қилиниши озим, чунки у киритилган капитал учун инвесторга 
қўшимча даромад келтирмайди. Соф келтирилган даромад кўрсаткичи нолга тенг 
ёки мусьат бўлган инвестиция лойиҳалари инвесторнинг капиталани кўпайтиришга 
хизмат қилади. 
Бу кўрсаткичнинг камчилиги қуйидагича: дисконтлаш учун танлаб олинган 
фоиз ставкаси (дисконт ставкаси) одатда бутун инвестиция лойиҳаси даври учун 
ўзгармас деб қабул қилинади. Аслида эса келажакда иқтисодий шарт-
шароитларнинг ўзгариши билан бу кўрсаткич ҳам ўзгариши мумкин. Бироқ, ушбу 
кмчиликка қарамай, инвестициялар самарадорлигини баҳолаш кўрсаткичлари 
тизимда қўлланувчи бу кўрсаткич хорижий мамлакатлар амалиётида ишончли 
ҳисобланади. 
«Соф келтирилган даромад» кўрсаткичи амалиётда бошқа бир неча хил ном 
билан ҳам аталади: «интеграл самара», «соф келтирилган (ёки соф замонавий) 
қиймат», «Net Present Value (NPV)», «соф келтирилган самара».