Microsoft Word haq hamisha golib ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

40

Abbos chiqib ketib, birozdan so‘ng qaytib keldi va: «Sizga suiqasd qilgan Mug‘iyraning 

nasroniy quli ekan», dedi. Hazrat Umar (r.a.): «As-Sunu’mi?» - deb so‘radilar. Ibn 

Abbos tasdiq qildi. Hazrat Umar (r.a.): «Uni Alloh taolo halok qildi. Men unga amru 

ma’ruf qilgan edim. Alloh taologa shukrkim, U meni musulmonning qo‘li bilan o‘ldirmadi. 

Ey ibn Abbos, sen va otang Madinada ulujlarning ko‘p bo‘lmog‘ini istar edingizlar!» deya 

undan o‘pkaladilar. Darhaqiqat, Ibn Abbos va uning otasi ulujlarni, ya’ni arab bo‘lmagan 

kofir qullarni Madinada ko‘paytirish tarafdori bo‘lib, ularning ajamiy qullari boshqasidan 

ko‘proq edi. Xijolatda qolgan ibn Abbos: «Agar istasangiz, ularni o‘ldiramiz», dedi. 

Bunga javoban hazrati Umar (r.a.): «Ikkalangiz o‘z tillaringiz bilan «Madinada ajamiy 

qullarni ko‘paytiraylik», deganingizdan keyingi bu gaping yolg‘ondir, endi bo‘lar ish 

bo‘ldi, o‘z qiblalaringizga qarab namozlaringizni o‘qiyveringlar, hajlaringizni ado 

etaveringlar», dedilar. 

Hazrati Umarni uylariga olib ketishdi. Madina ahli, uzoq-yaqindagi musulmonlar bu 

dahshatli qotillikdan gangib qolishgandi. Xalifaning qattiq yaralanganini eshitgan 

musulmonlarning ko‘zidan yosh jalasi quyilar, dushmanlar shod, masrur edi. Ba’zilar 

«Hech nima qilmaydi, tezda tuzalib ketadilar», deya o‘ziga tasalli bersa, boshg‘alar u 

kishining sog‘liqlaridan xavotirga tushib, o‘zini qo‘ygani joy topolmasdi. 

Xalifa huzuriga tabib olib kelishdi. U bemorga sharbat, sut ichirib ko‘rdi. Ikkovi ham 

jarohat o‘rnidan oqib chiqdi. Buni ko‘rgan tabib afsuslanib bosh chayqadi: «Qiladigan 

ishingizni qilib oling, ey amiral mo‘minin, jarohatingiz xiyla og‘ir!» 

Hamma hazrat Umarning huzurlariga kirib, u kishiga tasalli, hamdardlik izhor qildi. 

So‘ngra bir ansoriy yigit kirib kelib, shunday dedi: «Ey mo‘minlar amiri, Rasululloh 

sollallohu alayhi vasallamga sahobiylik qilganingiz hamda Islomda o‘zingizga ma’lum 

shijoatkorligingiz tufayli Alloh taolo jannatiy ekanligingiz xususida qilgan bashoratidan 

xursand bo‘lingiz! Keyin adolat bilan xalifalik qildingiz, buning ustiga, mana sizga 

shahidlik ham nasib etib turibdi». 

Bu qizg‘in gaplarni indamay eshitgan xalifa: «Shoyad shunday bo‘lsa! Ey jiyanim, 

ammo bular mening na Alloh taolo oldidagi hisob-kitobim va na Uning bandasiga 

beradigan qarzim uchun kifoya qilmas edi», dedilar. Keyin o‘g‘illarini chaqirib: «Ey 

Abdulloh ibn Umar, qara-chi, qancha qarzim bor ekan?» - deb so‘radilar. Hisoblab 

chiqishsa, dunyoning yarmiga hukmronlik qilgan va Arabistonni oltin-kumushga ko‘mib 

yuborgan xalifaning sakson olti ming dirham qarzlari bor ekan. O’nlaridan esa 30-40 

dirham pul chiqdi. Shunda hazrati Umar (r.a.) o‘g‘illariga topshiriq berdilar: «Agar 

qarzimni uzishga Umar oilasining mol-mulki yetsa, uni to‘lagin, basharti yetmasa, Bani 

Adiy ibn Ka’b qabilasidagi qarindoshlarimdan so‘ra, ammo ularni o‘zgalar qoshiga 

bormoqqa majburlama, ular bergan mol-mulknigina qarzimga  to‘la! Hozir esa mo‘minlar 

onasi Oisha roziyallohu anhoning huzurlariga borgil-da: «Otam Umar sizga salom 

aytdilar», deb aytgin, ammo «Mo‘minlar amiri salom aytdilar», demagin, chunki men 

bugundan e’tiboran mo‘minlarning amiri emasman. So‘ng «Otam Umar ibn al-Xattob ikki 

do‘stlari yoniga dafn qilinmoqlariga sizdan ijozat so‘rayotirlar», deb aytgin». 

O’g‘illari hazrati Oishaning huzuriga kirishga ruxsat so‘radilar va otalarining 

iltimoslarini yetkazdilar. Oisha onamiz: «Men o‘zimning ular yoniga dafn qilinmog‘imni 

orzu qilar edim, ammo bugun bunga o‘zimdan ko‘ra hazrat Umarni munosibroq 

ko‘rurman», dedilar. 

Ibn Umarning qaytib kelganini hazrati Umarga ma’lum qilishdi. Shunda u kishi 

boshlarini yostiqdan biroz ko‘tarib qo‘yishni so‘radilar va o‘g‘illariga «Qanday javob 

keltirding?» - dedilar. Ibn Umar: «Ey mo‘minlar amiri, siz istagan javobni keltirdim, ul 

muhtarama ijozat berdilar», dedi. Hazrati Umar chuqur qoniqish bilan: «Alhamdulillah, 

---

Haq hamisha g’olib (Umar al-Foruq). Ahmad Muhammad