Microsoft Word ilk sayfa zhassulan

Yüksek Lisans Tezi, 2010, s.96 
229
 Saken YESSIRKEPOV, “Kazakistan-Türkiye İlişkileri Ve Orta Asya Devletlerinin Entegrasyonu”, 
ISTIAC (İSTANBUL INTERNASTIONAL ANNUAL CONFERANCE on foreign people studying 
postgraduate education in turkey), 24-26 Haziran 2009, İstanbul, Titiz Yayıncılık, s. 456.   

---

100  
                                                                                                                                                              
Mesela, “Özbekler, Tacikistan’a ekonomik abluka ve vize ablukası yapmayı devam 
ettirerek medya ile Tacik karşıtı yayınlar yapmaktadır”. Kazakistan-Özbekistan sınırı 
da çoğu zaman Özbekistan tarafından nedeni belirtilmeden kapatılmaktadır. Kazak-
Özbek sınırını belirleme anında da Özbekler tarafının tarihte kendisine ait olmayan 
bazı topraklar için talepte bulunduğu bir gerçektir. Kırgız dış politikasını da 
benimsemeyen Özbek önderi, Kırgızistan’a karşı çok kez eleştiride bulunmuştur. 
Özbekistan ile Türkmenistan’ın ilişkilerinin iyi olmadığı Türkmen yetkililerinin 
ifadelerinden anlaşılır.
230
 
         Türkmenistan, dış politikasında tarafsız bir politikayı izlediği için entegrasyon 
konusunda etkin bir katılımcı olamamıştır. Tacikistan Devlet Başkanı ilk seneler 
geçen  İç Savaş sebebinden bu meselede Kazakistan’ı desteklememiştir. Fakat bu 
sürecin Tacikistan’a kazanç getireceğini anlayarak daha sonra Kazakistan’a destekte 
bulunmuştur. Kazakistan’a bu meselede en çok destekte bulunan devlet 
Kırgızistan’dır. Zira Kırgız Hükümeti ülkesinin ekonomik durumunu geliştirmek için 
Orta Asya ülkeleriyle işbirliği kurmanın gerektiğini her zaman anlamıştır. Orta Asya 
devletlerinin içinde özellikle Kırgızistan-Kazakistan ilişkileri hızla gelişmektedir. 
Son zamanlar ekonomik ilerlemeyi başarabilmiş Kazakistan, komşu Kırgızistan’a 
maddi destekte bulunmaktadır. Kazakistanlı yatırımcılar Kırgızistan’da etkinlik 
göstermeyi çoktan başlamıştır. Istık Göl’e dinlenmeye gelen Kazakistanlılar da 
Kırgızistan’ın turizm bütçesine giren geliri artırmaktadır. Kazakistan Devlet Başkanı 
N. Nazarbayev’in ifade ettiği gibi “Kazakistan tarafı  Kırgızistan’ın hidroenerji, 
tarım ve turizm alanlarına yatırım yapmışlardır”
231
.  Günümüzde Kırgızistan-
Kazakistan ilişkileri iyi durumdadır. Fakat Orta Asya entegrasyonunun gecikmesi 
Kırgızistan’ın Dünya Ticaret Örgütüne (DTÖ) üye olmaya sürüklemiştir (1998 
senesi)
232
. DTÖ’ne üye olan Kırgızistan’ın piyasası, sanayisi gelişen batı ve doğu 
bölgelerinin ürünleri doldurmuştur. Yerli sanayi,serbest ekonomik rekabette 
kendisini zayıf bulmuştur.  
                                                            
230
 G. VAÇNADZE, “İş Tacikistan’ı (Г. ВАЧНАДЗЕ “Деловой Таджикистан”), Коринф (Korinf), 
Moskova, 2002, s. 7. 
231
 Erica MARAT, “Nazarbayev İncreases Kazakistan’s Engagements in Kyrgyzistan, Eclipsini 
Russia”, Central Asia-Caucasus Analyst, 18 Nisan, 2007, s. 12. 
232
 Ayşe OYA BENLİ, Kırgızistan Ülke Profili, İGEME (TC Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı 
İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2008. s. 11. 

---

101  
                                                                                                                                                              
        Kazakistan  Devlet  Başkanı entegrasyonun önemini anlatan şu açıklamada 
bulunmuştu: “Orta Asya önünde iki seçenek vardır; ya dünya ekonomisine ebediyen 
hammadde sağlayıcısı olarak kalarak ikinci bir sömürgeci devletin gelmesini 
beklemek, ya da Orta Asya bölgesinde ciddi bir birlik sağlamaya girişmektir. Ayrıca 
bölgenin stratejik konumunu göz önümüze aldığımızda önündeki tehlikelere karşı 
bölge ülkelerinin birlikte hareket etme gerekliliği de ortaya çıkıyor”.
233
  
        Orta Asya’yı entegre edici olarak aynı kökenden gelme, komşuluk, tarihte bütün 
sistemin bir parçası olma (SSCB’den bahsedilmektedir) ve eskiden komşuluk 
ilişkiler, Orta Asya’nın her devleti için dışarıdan gelen benzer tehlikeler vs. faktörler 
öne sürülmüştür. Bunlardan hepsi de Orta Asya’nın her devletini ilgilendiren 
meselelerdendir. ‘‘Orta Asya’da entegrasyon sürecini başlatmanın en avantajlı