Microsoft Word ilk sayfa zhassulan

Birlik Arayışları 1991-2001, Ötüken, İstanbul, 2009, s. 197 

---

94  
                                                                                                                                                              
oluşması süreçleridir. Fonksiyonel spill-over kavramına göre, modern endüstriyel 
ekonominin değişik sektörleri karşılıklı birbirine bağımlıdır. Farklı sektörlerden 
birinde başlayan bütünleşmeye yönelik aktivitelerin başarılı olabilmesi için, diğer 
alanlarda da benzer gelişmeler gerekir. Siyasi spill-over ise, adapte olma yâda uyum 
gösterme sürecidir. Bu aşamada değerlerin değişmesi ve ulus üstü çıkarların oluşması 
gerekir. Ortak tercih ve çıkarların oluşması ise, devletlerin ortak politikalara 
ulaşmakta zorluk çektikleri zamanlarda, karşılıklı imtiyazlarla ortak değerlerde 
buluşmaya çalışmalarıdır.
218
 Neo-fonksiyonalizmin temel konusu, ulus devletlerin 
tamamen ‘egemen’ olmaktan vazgeçerek, kendi isteğiyle, komşularıyla bütünleşme 
tercihinde bulunmaları ve aralarındaki sorunları çözmek için geliştirdikleri yeni 
teknikleri, egemenliğin temel kriterlerine tercih etmeleridir.
219
 
Yeni işlevselciliğin öncülerinden olan Haas, 1968 yılında entegrasyonu, 
birkaç ulusal politik aktörün beklentilerini ve politik aktivitelerini, ulusal devletlerin 
üstündeki kurumların yetki sahibi olduğu yeni bir merkeze doğru kaydırmaları olarak 
tanımlamaktadır. Haas’a göre ‘‘hükümetteki veya özel sektördeki seçkinler grubunun 
entegrasyonun getireceği kazançlar ve kayıpları değerlendirerek pragmatik nedenler 
ile desteklenmesine bağlı olarak entegrasyon gelişecektir. Daha kazançlı bir şekilde 
entegrasyon sürecinin gelişmesi için işler teknik gruba bırakılmalıdır. Bir sektörde 
geliştirilecek olan işbirliği diğerlerine de taşınacaktır (spill-over)’’.
220
 
Yeni işlevselcilik alanına katkıda bulunan bir başka çalışma Nye tarafından 
yapılmıştır. Nye’in katkısı ‘süreç mekanizması’ ve ‘bütünleşme potansiyeli’ 
kavramlarına dayanarak işlevselcilik modeli geliştirilmesiyle görülmüştür. Nye’in 
kuramı yedi tane ‘süreç mekanizmasına’ dayandırılmıştır. Görevlerin fonksiyonel 
bağlantısı yada taşınma (spill-over) kavramı, ticari, sermaye hareketi, haberleşme 
gibi işlemlerin artması, seçkinler grubunun bağlantılı konular ile ilgili koalisyon 
oluşturması, seçkinlerin sosyalleşmesi, bölgesel grup oluşumu, ideolojik ve kimlik 
                                                            
218
 Adrian-Claudiu POPOVICIU, ‘David Martiny and Functionalism. The Beginnings of 
Funtionalism’, Revista Româna de Geografie Politica, Year XII, no. 1, May 2010, s. 162-172 
219
 Elif TOPRAK, ‘Neo Fonksiyonalizmden Yapısalcılığa Entegrasyon Kuramları  Işığında Türkiye-
Avrupa Birliği Uyumu’, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi,   Cilt: 7, No:1 (Gilz: 2007), s.71  
220
 Hasan Ali KARASAR, Sanat K. KUŞKUMBAYEV, a.g.e., s. 198 

---

95  
                                                                                                                                                              
oluşumunun avantajı ve son olarak da sürece yabancı aktörlerin karışmasıdır.
221
 
Dolayısıyla Nye’a göre, entegrasyon süreci ‘süreç mekanizması’ ile 
desteklenmektedir. Entegrasyon eğilimini destekleyen dört şart vardır: aktörlerin 
ekonomik simetrisi veya eşitliği, seçkinlerin değeri, çoğulculuğun bulunması ve üye 
devletlerin adapte olan veya yanıt verme kapasiteleridir.
222
 
Başka bir Avrupa bilim adamı Bela Balassa ‘işbirliği’ ve ‘bütünleşmeyi’ 
birbirinden ayırmayı önermiştir.  İşbirliği süreci çeşitli ayrımların azaltılması 
amacıyla eylemlerin gerçekleştirilmesini öngördüğü halde, bütünleşme süreci 
ayrımların yok edilmesi öngörmektedir. O’na göre bütünleşmenin aşağıdaki beş şekli 
mevcuttur: 
1)  Serbest ticaret bölgesi – burada katılımcı ülkeler arasında tarifeler ve miktar 
sınırlaması ortadan kaldırılmıştır; 
2)  Gümrük birliği – burada üçüncü ülkelere tek ticaret tarifesi 
uygulanmaktadır;                
3)  Ortak pazar - burada sadece ticari sınırlamalar değil, üretim etmenlerin 
hareketi de sınırlandırılmamıştır (sermaye ve işgücü); 
4)  Ekonomik birlik – burada malların ve üretim araçların serbest hareketi 
farklılıklarının ortadan kaldırılması için milli politikaların 
uyumlulaştırılmasıyla tamamlanıyor; 
5)     Tam  ekonomik  bütünleşme – bununla birlikte milli ekonomik politikalar 
tamamıyla standartlaştırılmış ve uluslar üstü iktidarın organları 
oluşturulmuştur; yani birliğe varılmıştır.
223
 
Günümüzde tam anlamıyla ekonomik birliğe yaklaşmış tek entegrasyon 
Avrupa Birliğidir. Orta Asya bölgesinde SSCB yıkıldıktan sonra birkaç defa 
‘birlik’ kurma çabaları ele alınsa da gerçekleşme çabalarının devamı gelmemiştir. 
‘Kremlin’in’ ‘demir el’ini’ unutmayan SSCB’ye üye olan devletler ‘huzuru’ 
                                                            
221
 Robert O. KEOHANE, Joseph S. NYE, ‘Power and Interdependence in the Information Age’,