Microsoft Word ilk sayfa zhassulan
Download 1.87 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Memlekettik Kızmeti (Almatı, 1994) adlı kitabına bakınız.
99 Orta Asya devletleri 1991’den sonra bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra da Orta Asya’nın entegrasyonu meselesi tekrar gündeme geldi. Orta Asya devletlerinin entegre olması düşüncesinin mimarı Kazakistan Devlet Başkanı N. Nazarbayev idi. Bağımsızlığın ilan edildiğinden itibaren dışarından gelen türlü tehlikeyi anlayan Kazakistan önderi Orta Asya devletlerine entegre olmayı teklif etmiştir. Orta Asya devletlerinin entegrasyonu Rusya ve Çin tarafından olumlu karşılanmayan bir projedir. Bu devletler, işbirliği içinde olan Orta Asya devletlerinin arasında bulunup bölge durumunun geleceğinde belirleyici olmayı istemişlerdir. ABD ise entegrasyonun taraftarı gibi gözükmektedir. 228 Zira Rusya’dan bağımsız politika izleyen Orta Asya, Batı ülkelerin yararınadır. Orta Asya’nın birleşmesi Batı ülkelerinin anlamında Rusya ve Çin’e karşı bir siyasi bloktur. Bu durumda Batı ülkelerinin Orta Asya’nın hammaddesin kullanma şartları kolaylanmış olurdu. 1990’lı yıllarında N. Nazarbayev’in önerisini Kırgızistan ve Tacikistan Devlet Başkanları desteklemişti. “Nazarbayev, 18 Şubat 2007 yılında, parlamentodan yaptığı ve Kazakistan televizyon kanalları tarafından naklen yayınlanan ulusa sesleniş konuşmasında, Avrupa Birliği gibi bir Orta Asya Birliğini kurmanın zamanı geldiğini söylemişti. Aksi halde, bölge ülkelerinin bağımsızlıklarının gelecekte tehlikeye düşebileceğine işaret etmişti”. Kazakistan tarafı ilk önce Orta Asya devletlerinin arasında ekonomik işbirliğini geliştirme projelerini sunmuştur. Fakat Nazarbayev’in projesine Özbekistan Devlet Başkanı tarafından ret cevabı verilmiştir. “Dünya siyasetçileri Özbekistan’ın Orta Asya entegrasyonunu benimsememesinin sebebi olarak O’nun ABD ile iyi ilişkide olmasını gösterir” 229 . Günümüzde Orta Asya devletlerinin hepsi Özbekistan’la ilişkilerinde problemlerle karşılaşmaktadırlar. Bu sorunları genellikle Özbekistan çıkarmaktadır. Devlet Başkanı Kerimov’un Orta Asya’nın diğer liderleri hakkındaki eleştirileri oldukça fazladır. Orta Asya devletlerinin çoğunun Özbekistan’la ilişkisinin iyi olmaması da Özbekistan yöneticilerinin siyasi tutumlarından kaynaklanmaktadır. 228 Saken YESSIRKEPOV, Çin’in Orta Asya Politikası, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı, İstanbul, Yayımlanmış Download 1.87 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|