Microsoft Word kemal- içindekiler

 
1. Küreselleşmenin Teknolojileri İle Topluma Yansması 
Egemen kapitalist pazar sisteminin çevre bozulmalarına karşı olan 
tepkilerde en çok hoşuna giden ve temelde hem fikir olduğu, fakat 

---

102
uygulamada ucuza verilmesine ve kendi kontrolünden çıkmasına karşı 
geldiği yön, teknoloji transferidir. Çünkü bütün uluslararası toplantılarda 
ve “Çare Bildirilerinde” teknoloji transferinin biçimi ve gerekliliği 
üzerinde durulur. Teknolojiyi çare olarak sunma egemen sistemler için 
fonksiyoneldir, bu nedenle büyük çoğunlukla kontrol teknolojileri (dolgu 
alanının kontrolu, hava ve su kirliliğinin kontrolu, filtreler, arıtma vb.) ve
bu teknolojilerin gölgesinde bazı önleme teknolojileri (alternatif enerji, 
alternati kağıt üretim biçim) geliştirildi. Kullanılan teknolojik biçimin 
saptayıcılığı anlaşılması ve ona göre transfer edilen teknolojilerin 
değerlendirilmesi ve kullanılması gerekir. Normal olarak ihtiyaçlar 
saptanır ve bu ihtiyaçları en iyi şekilde değerlendirecek teknolojiler 
araştırılır ve kullanılır. İnsan genellikle bu kadarla da kalmaz; sürekli 
yenileme ve geliştirme umar, tasarlar ve bu yolda da girişim olanaklarını 
arar. Ne yazık ki, dünyanın içinde yaşadığı egemen insanlık koşullarında, 
ihtiyaç saptamaları, gidermeleri, kullanılan teknolojiler ve geliştirme 
araştırmaları evrensel bir “normallik” kurallarına göre değil, 
normalleştirilmiş kontrollü güç yapılarının yarattığı ve benimsettiği 
kurallara göre yapılmaktadır. Bu nedenledir ki, örneğin, hem teknolojiler 
hem teknoloji transferi hem de teknolojik araştırma ve geliştirme çabaları 
da kontrol altındadır.
43
İnsan ve çevre peyzajını bozulmalardan kurtarmak 
ve bunun devamlılığını sağlamak için alternatifler bulma ve uygulama 
43
Erdoğan ve Ejder,“Çevre Sorunları: Nedenler ve Çözümler”,Ankara Doruk Yayınevi,1997,S.50 

---

103
yönünde araştırma ve girişimlerde bulunmak ve girişimleri teşvik etmek 
zorunlulugu, bu nedenle de artmaktadır. Bu da toplumsal politikalarda 
önceliklerin saptanmasıyla ilgilidir. 
Hipotez 2’ye göre egemen teknoloji düzeninin işleyiş şekli çevre ve insan 
peyzajının sağlığına önem verme yönünde değildir. Çünkü, bu peyzaja önem 
vererek, bu peyzajı bozmadan, mahvetmeden, tehlikelere sokmadan yapılacak 
endüstriyel girişimler “maliyeti artırır” maliyet artışı da sermayenin maximum 
çıkar elde etme hesaplarına aykırıdır. Bu maliyete aykırılık faktörü evrensel bir 
gerçeğin ifadesi değildir, teknolojinin yapısının bir yansımasıdır. Kapitalist 
teknoloji biçimlenirken sermayenin ve egemen güçlerin sorunlarına cevap olarak 
biçimlendirilir. Egemen güçlerin en büyük sorunları da çıkar maksimizasyonu ve 
çıkarlarını korumak için savaş ve enformasyon endüstrisi olarak adlandırılan 
kontrol ve casusluk endüstrisinin geliştirilmesi olmuştu. Savaş ve enformasyon 
endüstrisi gelişmiş kapitalist ülkelerde o denli öncelik bir yer almıştır ki, 
teknolojide liderliği hala elinde tutan Amerika'nın geliştirdiği teknoloji ve 
dünyada kullanılan bu teknolojinin ürettiği araçlar, önce savaş ve espiyonajda 
(kontrol için bilgi toplamada) kullanmak amacıyla geliştirilmiştir. Ardından, 
sermayenin büyüme ve yeni pazarlar elde etme ardından koşturmasının bir 
sonucu olarak sivil alanda kullanılmaya başlamıştır. Birkaç örnek: Telsiz, telgraf, 
radyo, televizyon, radar, enfermasyon uyduları, bugün coğrafya ve diğer 
alanlarda kullanılan bilgi sayarlar, uzaktan kumandalar, uzaktan algılama ve 
Coğrafi Bilgi Sistemleri(GIS). 

---

104
Teknolojilerin gelişmesi mühendislik teknikleri, metodları, şemaları 
üzerinde ağırlık vererek olmuştur. Amaç kaynakların maksimum sömürüsü 
olarak biçimlenmiştir. Çözüm bu yaklaşım tarzının değişmesi, çevrenin ve 
bu çevrede yoksulluğa mahkum edilmiş insanların durumlarının iyileşmesi 
yönünde olmalıdır. Bunun olma olasılığı da çok azdır, çünkü teknoloji ve 
üretim bu tür biçimlenmemiştir ve değişmesi de ekonomik yapılardaki 
önceliklerin değişmesine bağlıdır. Bu da, ne yazık ki, insanlık tarihinde, 
sosyal ve siyasal direnmeler ve başkaldırılar sonucu olmuştur. Kapitalist 
düzenlerin kendilerinin çıkışı ve gelişmesi bu şekilde olmuştur. Direk 
kolonicilikten neo-koloniciliğe geçiş benzer biçimde olmuştur. Umutsuz 
umudumuz, buna meydan vermeden değişimlerin olmasıdır. 
“Başarılı bir global ortaklık uygun şartlarla büyük ölçüde kapital ve teknoloji 
transferini gerektirir” klasik kalkınma görüşünden farklı değildir. Bu görüşle 
aranan yayılmacılığın kapsamının artmasıdır. Başarı kimin için? uygun şartların 
ölçüsü ne? hangi teknolojiler ve kapital transfer edilecek? Kime ve ne tür 
kullanımlar için bu transfer yapılacak? kullanmalar gerçekten gerekli veya 
amaçlanan alanlarda yapılıyor mu? gibi sorulara cevap vermek gerekir. Eğer bu 
cevaplar çevre ve insan sağlığını, insan insanca yaşamı ve gelecek nesilleri 
tehlikeye ve zorluğa düşürmeyecek bir karaktere sahipse, olmalıdır. Fakat eğer 
cevaplar senelerdir süregelen durumu yansıtıyorsa, olması durumun düzelmesi 
değil, daha kötüye gitmesi anlamınadır. 

---

105
Agenda 21 “çevre bakımından uygun\sağlıklı teknolojiye global ihtiyaç” 
olduğunu belirtmektedir. Agenda 21'in yaklaşımı, 1972'den beri olan gelişmelere 
ve pozitivist okulun teknolojik yayılma teorisinin anlamına ve getirdiği 
sonuçlara rağmen, 20 yıl sonra anlamlı değişim önerileri sunmamaktadır. Daha 
kötüsü önerilerin büyük çoğunluğunun gerçekleşme olanağı ancak egemen 
ilişkilerde değişime bağlıdır. Çevre teknolojisine kurtarıcı olarak sarılmak en az 
bu nedenle anlamsızdır. Çevre teknolojileri kabaca iki grup içine konabilir: 
üretimde kullanılan teknolojiler ve son-üründe kullanılanlar. Büyük gelişme 
üretimde değil son-üründe kullanılan teknolojilerde olmuştur. Bu teknolojilerin 
üretim teknolojilerinden farkı üretim biçimini değiştirmemeleri, alternatif 
teknoloji olmaktan çok sadece kontrol teknolojileri olmasıdır. Çevre dostu 
üretim teknolojisine gelince, kağıt tüketimini karşılamak için hammadde olarak 
ağaç kullanma yerine bitki kullanma, bir alandaki talanı azaltıp diğer bir alandaki 
talana kayar. Değişim tek bir alanda, örneğin tekniklerde veya politikalarda 
olursa, fakat üretimin egemen biçimi değişmezse, en iyi sonuç çevre ve insan 
peyzajının tahribinin azalmasıdır. Kağıt örneğine dönersek, anlamlı değişim 
kağıtla ilgili bütün endüstrilerin (özellikle reklam ve basının) ürünlerini yeniden 
tasarlamalarıyla başlar. Agenda 21'de savunulan “gelişen ülkelere” çevre 
teknolojisinin transferiyle "modası geçmiş çevresel anlamda tahrip edici 
teknolojilerin kullanılmasını önleyeceği" tezi geçerliliği az olan iyimser bir 
beklentinin ifadesinden öte birşey değildir. Hele transfer edilen çevre 
teknolojisinin bu ülkelerin “kültürel mirasına ve geleneklerine” uyumlu bir 

---

106
şekilde uygulanması-hatırlatması da, teknoloji ile ideolojik dünya görüşü 
arasındaki ayrılmaz ilişkiyi görmemezlikten gelmedir.