Microsoft Word mumtoz faylasuflar hikmati ziyouz com doc

MONTESKYO (Sharl-Lui Sekonda)
(1689-1755)
Farangistonlik faylasuf Sharl-Lui Sekonda Monteskyo obro‘li oqsuyaklar xonadonida dunyoga keldi. Uning otasi aslida unchalik badavlat bo‘lmasa-da, omadi chopib, tagli- tugli, davlatmand xonadonning qiziga uylangandi. Monteskyoning onasi asli ingliz millatiga mansub bo‘lib, juda aqlli, taqvodor va mistikaga moyil ayol edi. U Sharl-Lui 7 yoshga to‘lganda vafot etadi.
Sharl-Lui 10 yoshidan boshlab Jyuli shahridagi ibodatxonada ochilgan kollejda o‘qiy boshlaydi. Monteskyo bu yerda mumtoz adabiyot, falsafadan tahsil oladi. O’qishni tugatgach, otasi yashaydigan La-Bru qal’asiga qaytadi va mustaqil ravishda huquq ilmini o‘rganishga kirishadi.
Sharl-Lui Sekondaga befarzand amakisidan katta meros qoladi. Shundan so‘ng olim amakisining familiyasini qabul qiladi va uni Monteskyo deb atay boshlashadi.
Uning jahon huquqshunoslik va qonunshunoslik ilmiga qo‘shgan hissasi beqiyosdir. U o‘zining mashhur «Qonunlar ruhi haqida» nomli ilmiy-tadqiqiy asari uchun manbalar yig‘ish maqsadida butun Ovro‘po va Angliyani kezib chiqadi. U Angliya parlamentining qariyb 12 soatga cho‘zilgan yig‘ilishida qatnashib, hukumat bilan unga muxolifat bo‘lgan guruh o‘rtasidagi munozaralarning guvohi bo‘ladi. Angliya safari Monteskyoda hokimiyatning bo‘linishi haqidagi nazariyaning shakllanishiga olib keladi. Monteskyo qattiq shamollab, 1755 yilning 10 fevralida vafot etdi.
Sharl-Lui Monteskyoning quyidagi asarlari ma’lum: «Sulla va Evkrat», «Rimliklarning ulug‘vorligi va tushkunligi sabablari to‘g‘risida mulohazalar» (1734 y.), «Qonunlar ruhi haqida», «Insonning vazifalari haqida umumiy mulohazalar», «G’oyalar tizimi haqida mulohazalar» va boshqalar.

• 
  * *
  

Muhtojlik qanchalik og‘ir bo‘lsa, qonunlar yordamida davlatmandlikni ham shunday og‘ir yukka aylantirmoq joiz.

• 
  * *
  

Mustabid tuzumni idora etuvchi hukmdor bir vaqtning o‘zida qul hamdir.

• 
  * *
  

Asriy tarixiy tajribalar shuni ko‘rsatadiki, hokimiyatga ega bo‘lgan har qanday odam mansabini suiiste’mol qilishga moyil bo‘ladi va u to maqsadiga erishmaguncha shu yo‘ldan ketaveradi.

• 
  * *
  

Siyosiy erkinlik xohlagancha ish tutish degani emas. Erkinlik qonun yo‘l qo‘ygan har qanday ishni bajarish huquqi bilan belgilanadi. Agar fuqaro qonunda taqiqlangan ishga qo‘l ursa, erkinlikdan mahrum bo‘ladi.

• 
  * *
  

Orolda yashovchi odamlar qit’ada istiqomat qiluvchilarga nisbatan ko‘proq erkinlikka moyil bo‘ladilar.

• 
  * *
  

Har bir davlatda uchta hokimiyat mavjuddir: qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati.