Microsoft Word omk leksiya jiynaq

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

14-LEKCIYA. 
BIOTEXNOLOGIYADA GEN INJINERLIGI BELOK 
MOLEKULALARINIŃ BIOSINTEZI, MUTATSIYA. 
Temanıń maqseti: Nuklein kislotalarda hár bir aminokislotalardı teńiytuǵın hám 
tańlap biriktirip alıp tasıwda dáldalshılıq etetuǵın birin-ketin ush nukleotidlar 
kombinatsiyası barki, bul uz gezeginde aminokislota kodı, belok kodı, kodon, keń 
mániste genetikalıq kod dep júritiledi. 
Joba : 
1. DNK replikatsiyasi 
2. Gen injenerliginiń mánisi hám wazıypaları
3. Transpozonlar 
Ádebiyatlar : 1: 121-123 2: 234-244 
Tiykarǵı túsinikler: Tiri organizmde aldınan ámeldegi qálip tiykarında jańa DNK 
molekulasınıń jaratılıwı nuklein kislotalarınıń sintezlanish yóli bolıp tabıladı. 
Ámeldegi DNK molekulasınan nusqa alıw replikatsiya dep ataladı. 
Replikatsiya procesi DNK-polimeraza I, II, III, DNK-ligaza hám revertaza 
fermentleri járdeminde ámelge asadı. rep-belok járdeminde DNK kúsh shınjırı 
ajraladi` hám DNKga baylanatuǵın belok molekulaları járdeminde DNK dıń 
bóleklengen shınjırları turgun jaǵdayda saqlanıp turıladı. DNK-polimeraza III 
fermenta DNK dıń 3* ushınan 5' ushına shekem DNK dıń bir shınjırın tolı sintez 
qılıw qábiletine iye. DNK sintezi tek DNK dıń 3' ushınan 5' uchına qaray barıwı 
sebepli DNK dıń ekinshi shınjırı praymaza, DNK-polimeraza I hám DNK-ligaza 
fermentleri járdeminde ámelge asadı. 
Praymaza (revertaza) fermenti járdeminde DNK dıń ekinshi shınjırı sintezi 
ushın praymer sintez etiledi hám DNK-polimeraza 1 P fermenti járdeminde 
praymer nukleotidlar izbe-izliginen DNK sintezi baslanadı hám DNK-polimeraza I 
fermenti járdeminde bul nukleotidlar izbe-izligi bir az uzaytariladi. kóplep ónim 
bolǵan DNK fragmentleri DNK-ligaza fermenti járdeminde jalǵanadı. Bul process 
DNK dıń ekinshi shınjırı júdá sintez bolǵansha dawam etedi. Jańa DNK shınjırı 
tayın DNKnıń nusqasına, matritsasiga qaray dúziledi. Bul processda matritsa 

---

wazıypasın DNK kúsh shınjırınıń bir sabaǵı atqaradı. 
RNK sintezi procesi transkriptsiya dep ataladı. Hár úshew tiptegi RNK sintezi túrli 
tipdagi RNK-polimraza (RNK-polimeraza I, II, III) fermentleri járdeminde ámelge 
asıriladı. rRNK sintezi RNK-polimeraza I fermenti, iRNK RNK-polimeraza II 
fermenti hám tRNK xamda kishi ulchamli yadro RNK si molekulaları RNK-
polimeraza Sh fermenti járdeminde ámelge asıriladı. Xdmma RNK molekulaları 
sintezi ushın DNK dıń bir sabaǵı matritsa wazıypasın atqaradı. Belok sintezi 
ribosomalarda atqaradı. Ribosoma kletka metabolizm ushın zárúr bolǵan beloklar 
sintezini DNK den alınǵan inshakltsiya tiykarında kodlaw mexanizmine muwapıq 
ámelge asıradı (4-sızılma) 
/ 
\ replikatsiya 
- 
-