Microsoft Word shaytanat4 ziyouz com doc
Download 5.08 Kb. Pdf ko'rish
|
Shaytanat 4- kitob (2)
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
97 bir nima aytib beraman. — Yaxshi bo‘lardi, — dedi Zohid, so‘ng uzrli ohangda qo‘shib qo‘ydi: — Men asli gapga no‘noqroqman. — Gapga no‘noqmasdirsiz. Hozir adangizning ahvollarini o‘ylab, tashvishlanyapsiz. Odam tashvishlanganida tiliga gap kelmaydi. Endi eshiting: Fariduddin Attor hazratlarida rivoyat bor: emishki, mamlakatda odam roppa-rosa o‘n yil podsho bo‘larkan. O‘ninchi yilning so‘nggi kuni adog‘iga yetgach, podshoni taxtdan tushirib, qayiqqa o‘tkazisharkan- da kimsasiz orolga olib borib, qip-yalang‘och holida tashlab kelisharkan. Shu rivoyatni eshitganmisiz? — Yo‘q, — dedi Zohid aybdor odam ohangida. — Unda diqqat bilan eshiting: bunaqa ibratli rivoyatlarni qadimgi maktablarda o‘qitishgan ekan, hozirgilar bilishmaydi. Mening baxtim chopib, bir aqlli odamdan saboq olganman. Bo‘lmasa kamina ham omiligicha qolardi. Xullas, navbatdagi odam podsho bo‘lib taxtga o‘tirgach, yum-yum yig‘larmish. Vaziri ajablanib: «Shohim, nega qayg‘urasiz?» deb so‘rabdi. «Nega yig‘lamay, axir mening ham qismatim salaflarim kabidir. O‘n yil o‘tgach, meni ham kimsasiz orolga qo‘yib keladilar. O‘n yillik kayfu safo evaziga azob-uqubat chekaman. Oqibatda ilon-chayonlarga yem bo‘laman.» debdi. Shohning baxtiga vaziri dono ekan. U debdiki: «Ey, zukko shohim, hamonki shunga aqlingiz yetibdi, endi bir ish qiling: o‘zingizni behuda kayfu safodan ti-yingda buning evaziga o‘sha kimsasiz orolni obod etishga kirishing. Daraxt eking, bog‘ qiling. Shunda sizni azob emas, rohat kutajak». Bu maslahat podshohga ma’qul kelibdi. Rivoyatga tushundingizmi? — Ha, — dedi Zohid. — Yo‘q, hali to‘la tushunmadingiz, — dedi Moshtabib unga qarab olib. — Bu rivoyatning asl mazmuni ruhga taalluqli, juda chuqur. Attor hazratim aytmoqchilarki, har bir odam o‘ziga o‘zi podshohdir. Rumiy hazratlarida zo‘r bir falsafa bor: «Kishi tushida o‘zini shoh sifatida ko‘rsa, atrofidagi odamlarning parvona bo‘lishiga qarab turib: «hukmdor menman, mendan o‘zga podshoh yo‘q», deydi. Biroq, uyg‘onib, uyida bir o‘zini ko‘rgach «Bu — menman va mendan boshqa hech kim yo‘q», deydi. Bu — haqiqat. Haqiqatni ko‘rmoq uchun esa bedor ko‘z kerak. Uyquli ko‘z ko‘rmaydi». Zo‘r gap-a! Zohid «Ha» dedi-yu, unga ajablangan odam ko‘zlari bilan qaradi: «bu tabibmi yo olimmi?» deb o‘yladi. Undagi o‘zgarishni sezgan Moshtabib esa yo‘ldan ko‘z uzmay gapini davom ettirdi: — Xullas, podshoh — har bir odamning o‘zi. Va- zir — odamning vijdoni. Odam belgilangan muddatini yashab bo‘lgach, uni qayiqqa o‘tqazadilar. Qayiq — tobut degani. Tobutning odamlar yelkasida qalqib borishi dengiz to‘lqinlaridagi qayiqqa o‘xshaydi, to‘g‘rimi? Kimsasiz orolga yalang‘och holda tashlab kelish — lahadga joylash degani. Buni oxirat oroli desak ham bo‘ladi. Bu oxirat oroli kishining hayotligi chog‘idagi yaxshi, savob ishlari bilan obod bo‘lar. Vijdon aytyaptiki, «ey inson, hadeb maishatga berilavermay, odamlarga yaxshilik ham qil, shunda boqiy dunyoda seni shu xayrli amallaring kutib oladi. O‘zingga boshpana, hamroh bo‘ladi. «Rivoyatning asl mag‘ziga ko‘ra, birodar, bugungi ishimiz bilan siz o‘z oxiratingiz oroliga bir xayrli nihol ekdingiz. Solih farzandning ota-onasi uchun qilgan har bir xayrli ishi oxiratini obod qiladi. Bu gapni eshitib Zohid boshini egdi. Moshtabibga bir qarab olgisi keldi-yu, botinmadi. «Solih farzand... — deb o‘yladi, — otasi to‘rt kundan beri azob chekib yotibdi. Bu solih farzand esa endi ketyapti...» Zohid hamrohining maqtovini hazm qila olmadi — o‘zini solih farzandlar qatoriga qo‘shmoqqa haqsiz hisobladi. Ayni shu choqda yana bir narsani kashf etdi: avvallari har shanba qishlog‘iga borib, yakshanba oqshomida shaharga qaytish odat tusiga kirgan edi. |
