Microsoft Word usmon mushafi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

19

Birinchi darajali general-ad’yutant Fon Kaufman. 

Tasdiqladi: general-mayor Gamzin  

Bosh kotib: Dyakov 

 

Shunday qilib, Mushafni olib, butun ehtiyot choralari ko‘rilib, hurmat bilan 

Peterburgga yuborildi va imperator kutubxonasining nodir qo‘lyozmalar bo‘limiga 

qo‘yildi. U bilan birga sharqshunos olim Kun (1840-1888) tomonidan tartibga solingan 

va Mullo Abdujalil, Mullo Muin muftiy va boshqalardan olingan ma’lumotlar, protokol va 

xabarnoma ham bor edi. 

Shundan so‘ng, mashhur rus sharqshunos olimi A.F.Shebunin «Kufiy Qur’on» nomli 

bir maqola yozib, unda sharqshunos Kun to‘plagan, Mushaf tarixiga tegishli 

ma’lumotlarni 1890 yilda e’lon qiladi. Maqolada Shayx Abdujalil va Yahyo Xo‘ja muftiy: 

«Bu Usmon Mushafini Xo‘ja Ubaydulloh Ahror Rum (Turkiya)dan olib kelgan», deb xabar 

beradilar.deyiladi. Shu xabardan ma’lum bo‘lishicha, Mushaf ikki betiga yozilgan 353 

varaqdan iborat bo‘lib, sahifalar soni 706 ta edi. Varaqlar bo‘yi 68 sm, eni 53 sm hajmda 

edilar. Yo‘qolgan va chirib ketgan varaqlarning o‘rnida oddiy qog‘ozdan iborat 69 sahifa 

qo‘shimcha bor edi”. ( “Mir’ot” jurnali, 11-12-1900y.) 

Mana shu ahvolda Mushaf Peterburg kutubxonasida, uni bilgan musulmonlar va 

qadimiy osoriatiqalar bilan qiziquvchilar uchun ziyorat manbai bo‘lib to 1917 yilga qadar 

saqlandi. Uning to‘g‘risida vaqti-vaqti bilan gazeta va jurnallarda maqolalar chiqib turdi. 

“Mir’ot” majallasining yuqorida zikr qilingan sonidagi “Usmon Mushafi va kufiy Qur’on” 

sarlavhali maqolada Shebuninning 1891 yilda Peterburgda chop qilingan tadqiqotlari 

xulosasi keltirilib, shunday deyiladi: “Mazkur Mushafi sharif Peterburg bosmaxonalaridan 

birida arxeologiya instituti tomonidan chop qilinmoqchi va undagi tuzatish ishlari qrimlik 

Ilyos Mirzo Buragoniyga topshirilgan”. 

Qozonda chiqadigan “Din va maishat” majallasining 1327 hijriy sanasining 14-

sonida bir maqola chop etilib, unda Mushafning “Yosin” surasi 1905 yilda Ilyos Mirzo 

tomonidan bosib chiqarilgani va keyinchalik arxeologiya instituti tomonidan olim 

Pisaryov tashabbusi bilan Mushaf butunligicha chop qilingani aytiladi. Pisaryov Mushaf 

nusxalarini asliga monand 53x68 sm hajmda va teri rangiga o‘xshash qog‘ozga bostirdi. 

Olingan nusxalar soni 50 ta edi. Shulardan Eron shohiga, Sulton Abdulhamid, Buxoro, 

Afg‘oniston va Fos amirlariga hamda boshqa ko‘zga ko‘ringan musulmon arboblarga 

nusxalar hadya qilindi. 25 ta nusxa 500 rubl baho bilan sotuvga chiqarildi. Bundan oldin 

1895 yilda «A’rof» surasidan bir sahifa 2000 nusxada bosib chiqarilib, Islom 

mamlakatlarida sotilgan edi. Maqola muallifi professor Abdulla Muoziy: “Mushaf sahifalari 

kutubxonaga olib kelinmasdanoq o‘g‘irlanib, oldi-sotdi buyumiga aylandi, hozir ham 

uning varaqlari ba’zi qishloqlarda bor, deb eshitaman” deya hikoya qiladi.