Microsoft Word usmon mushafi ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

21

ikkinchi satrning boshida bo‘lgan, degan rivoyatni keltiradi. Peterburgdagi nusxada esa 

unday emas. 

Barzanjiy o‘zining “Nuzhatun-nozirin” kitobida: “Hazrati Usmon (r.a.) bir rivoyatda 

to‘rtta, ikkinchi rivoyatda beshta, yana bir rivoyatda yettita nusxa oldirganlar”— deydi. 

Hozirgi paytda Makka, Madina, Qohira va Petrogradda to‘rtta nusxa mavjud va ularning 

hammasida qon izlari bor. Bundan kelib chiqadiki, boshqa nusxalarga, Bosh Mushafga 

o‘xshatish maqsadida qon izlari ataylab tushirilgan. Nima bo‘lganda ham, odamlar 

Peterograddagi nusxani xuddi o‘sha Bosh Mushaf deb e’tiqod qiladilar va unga juda katta 

ahamiyat beradilar. Xuddi shu sababga ko‘ra Bokuda tashkil topgan Islomiy osor-

atiqalar boshqarmasi Moskvadagi (Petrograd bo‘lsa kerak) «Islom sho‘rosi» raisiga 

telegramma yo‘llab, Petrograd xatar ostida bo‘lganligi uchun sho‘ro tarafidan Mushafni 

mazkur kutubxonadan olib chiqishga harakat qilish va uni amniyat idoralariga qo‘yishni 

iltimos qiladi. Mushafning taqdiri nima bo‘lishi faqat Alloh taologa ayon. Ruslar Mushafni 

mazkur kutubxonadan olinishiga rozi bo‘larmikanlar?” (Maqola tugadi.) 

1917 yil fevral inqilobidan so‘ng imperator kutubxonasidan Mushafni zo‘rlik bilan 

bo‘lsa ham olish maqsadida, Preobrajenskiy polki tarkibida bir musulmon bo‘linma 

tuziladi. Lekin, muvaqqat hukumat bundan xabar topib, bu bo‘linmani tarqatib yuboradi. 

1917 yilning Oktyabr inqilobidan so‘ng Peterburgda tuzilgan mahalliy Islom sho‘rosi 

Mushaf masalasida yangi hukumat raisi Lenin nomiga murojaat va talabnoma maktubi 

yozdi. Bunga javoban, xalqlar huquqlarini himoya qilish shiori ostida tezlik bilan 

Mushafni musulmonlar qo‘liga topshirish to‘g‘risida qaror qabul qilindi. Ushbu qarorga 

Lenin imzo chekdi. Mana o‘sha qarorning tarjimasi: 

Maorif ishlari bo‘yicha  

 xalq komissari Anatoliy Vasilevich Lunacharskiyga  

9 dekabr 1917 yil, Peterburg shahri. 

 

Xalq komissarlari Sovetiga Petrograd milliy okrugi O’lka musulmonlari qurultoyidan 

murojaatnoma tushib, unda Rusiyadagi barcha musulmonlarning orzularini amalga 

oshirish maqsadida, yuqorida zikr qilingan qurultoy hozirgi vaqtda Davlat umumiy 

kutubxonasida saqlanayotgan «Muqaddas Usmon Qur’oni»ni musulmonlar tasarrufiga 

berilishini so‘raydi. 

Qurultoy ushbu qarorining amalga oshirish vazifasini qurultoy raisi, Umum Rusiya 

musulmonlari harbiy sho‘rosining raisi o‘rtoq Usmon Hidoyatovich To‘qumbetov va milliy 

parlament a’zosi Karim Muhamedshin Sagidovlarga yuklagan. 

Xalq komissarlari Soveti Davlat umumiy kutubxonasida saqlanayotgan “Muqaddas 

Usmon Qur’oni”ni darhol O’lka musulmonlari qurultoyiga topshirishga qaror qildi va 

Sizdan ushbu munosabat bilan tegishli farmoyishlarni amalga oshirishingizni so‘raydi. 

Xalq komissarlari Sovetining raisi: 

 V.Ulyanov (Lenin)  

Sovetning ish boshqaruvchisi: Bon-Bruevich  

 Kotib: N.Gorbunov 

 

O’sha oyda Mushafi Sharif Peterburgdan maxsus poezdda, askarlar faxriy 

qorovulligida, Rusiya musulmonlarining Ufa shahridagi markaziy idorasi qarorgohiga 

keltirildi. Ufa shahri vokzalidagi o‘sha kungi manzara Islomning naqadar buyukligini 

namoyish etdi. Diniy rahbarlar, hukumat arboblari, masjid imom-xatiblari, madrasa, 

insititut, universitet talabalari hamda shaharning erkagu ayol aholisi Qur’oni Karimni 

kutib olishga chiqqan edilar. Mushafi Usmoniyning musulmonlarga qaytarilishi haqidagi 

quvonchli xabarlar gazeta va jurnallarda e’lon qilindi. Toshkentda chiqadigan «Izhorul-

---

Toshkentdagi Usmon Mushafining tarixi. Shayx Ismoil Maxdum