Microsoft Word янги урта масофа

1. O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURISHNING 
RIVOJLANISH TARIXI 
۞۩۞۩۞۩۞۩۞۩۞۩۞۩۞ 
 
O’rta va uzoq masofalarga yugurish tarixi kishilik jamiyatining 
tarixi bilan chambarchas bog’liq hisoblanadi. Ibtidoiy tuzum davrida 
ovchilar qochib borayotgan yovvoyi hayvonlarga nayza sanchishi va 
jarohatlangan hayvonning nobud bo’lishini kutish uchun uning 
orqasidan uzoq masofaga yugurib borishi talab qilingan. 
Quldorlik tuzumi davrida esa yugurish jismoniy jihatdan 
rivojlanishning bir qismi hisoblangan. Qadimgi davrda Olimpiada 
o’yinlarida dastlab 1 ta bosqichda (192,27 m) yugurish amalga 
oshirilgan. 
Keyinroq o’yinlar dasturi kengaytirilgan bo’lib, uning tarkibiga 
24 ta bosqichni ya’ni 4610,44 metr masofani o’z ichiga oluvchi, uzoq 
va o’rta masofalarga yugurish kiritilgan. 
Katta uzoqlik masofalariga yugurish jismoniy mashqlar sifatida 
keng ommalashmagan. Katta masofalarga faqat poygachilar va 
professional yuguruvchilar yugurishlari qayd qilinadi. Ushbu 

---

O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURUVCHILAR UCHUN MURABBIYINING KASBIY-PEDAGOGIK FAOLIYATI 
~ 6 ~ 
ko’rinishda, masalan forslarga qarshi urushda yordam so’rash 
maqsadida Feydippidos ikki kun mobaynida Afinadan Spartagacha 
masofani chopib o’tgan. 
Zamonaviy engil atlektikada o’rta va uzoq masofalarga yugurish 
turlarining boshlang’ich manbalarini Angliyadan qidirish talab 
qilinadi. XVIII asrdayoq bu joyda professional yuguruvchilar 
shakllangan, bu yo’nalish keng ommalasha boshlangan. Ularnining 
erishgan yutuqlari haqida yozma manbalarda qayd qilingan 
ma’lumotlar saqlanib qolgan. Jumladan, ushbu yuguruvchilar ¼ 
(chorak) mildan 100 milgacha masofani yugurib o’tishlari qayd 
qilingan. XIX asrda nisbatan taniqli bo’lgan yuguruvchilardan biri – 
Barkli hisoblangan. 1801 yilda u 110 mil (tahminan 177,027 km) 
masofani 19.27.0 vaqt davomida bosib o’tishni uddalagan. XIX asrga 
kelib, yugurish sevimli engil atletika turlaridan biriga aylangan bo’lib, 
ushbu sport turi bilan professional va havaskorlik darajalarida 
shug’ullanishgan. Birinchi zamonaviy Olimpiada o’yinlarini o’tkazish 
vaqtida Angliya, AQSh va boshqa mamlakatlar yuguruvchilari 
qatnashishgan. 
Turli 
xil 
mamlakatlarda 
chidamlilik 
bo’yicha 
yugurish 
musobaqalari tashkil qilinishi boshlangan. Zamonaviy engil atletika 
tarixi boshlanishi 1837 yilda Regbi shahri (Angliya) kollejida ta’lim 
oluvchilar o’rtasida bir mil (tahminan 2 km atrofida) masofaga 
yugurish musobaqalari o’tkazilishi bilan belgilanishi qayd qilinadi. 
Ikkinchi jahon urushidan keyin o’rta va uzoq masofalarga 
yugurish rivojlantirilishida sostialistik tuzumdagi mamlakatlar muhim 
o’rin tutishgan. 1964 yildan keyin uzoq va o’rta masofalarga 
yuguruvchilar bo’yicha dunyo elitasi (saralanganlar) tarkibini Afrika 
mintaqasi vakillari to’ldirishgan. 
Birinchi jahon urushidan keyin ayollar o’rtasida 800 metrga 
yugurish musobaqasi o’tkazilgan. Biroq, 1928 yilda Amsterdam 
shahrida o’tkazilgan Olimpiada ushbu masofaga yuguruvchi 
ayollarning ko’pchiligi marraga etib kelishganda tinkasi qurib qolishi 
kuzatilganidan keyin bu masofaga yugurish musobaqalari Olimpiada 
o’yinlari dasturi tarkibidan chiqarib tashlangan. 800 metr va 1500 
metr masofaga yugurish musobaqalari faqat Sobiq Ittifoqda va 
Angliyadagina saqlanib qolgan va davom ettirilgan. 

---

O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURUVCHILAR UCHUN MURABBIYINING KASBIY-PEDAGOGIK FAOLIYATI 
~ 7 ~ 
Ikkinchi jahon urushi tugaganidan keyin 800 metr masofaga 
yugurish musobaqalari Evropa birinchiligi dasturi tarkibiga kiritilgan. 
Bu erda birinchi o’rinlarni Angliyalik va Sobiq Ittifoqlik 
yuguruvchilar egallashgan. 800 metrga yugurish mashqlarining 
samarali tarzda rivojlantirilishi keyinchalik Evropa birinchiligi 
musobaqalari tarkibiga ayollar uchun 800 metr va 1500 metrga 
yugurish kiritilishi bilan belgilanadi. 
Dunyo engil atletikasi tarixida aka – uka Znamenskiylar, V.Kust, 
T.Kazankin, L.Bragin, A.Shevstov – Lisenko, P.Bolotnikov kabi 
yuguruvchilar chidamlilik bo’yicha yugurishda yuksak natijalarga 
erishishgan. 
5000 metr va 10000 metr masofalarga yugurish bo’yicha 
dunyoning eng kuchli 10 ta yuguruvchilari ro’yxati tarkibiga erkaklar 
orasida – V.Kust kiritilgan, ayollar o’rtasida esa – N.Olizarenko, 
T.Kazankina, N.Otkolenko, 1500 metr masofaga yugurish bo’yicha – 
T.Kazankin, L.Bragin, O.Dvirn, N.Olizarenko, Z.Zaysova, 3000 metr 
masofaga yugurish bo’yicha – T.Kazankin, L.Bragin, S.O’lmasova, 
Z.Zaysova, O.Bondarenko kabilar qayd qilingan. 
 

---

O’RTA VA UZOQ MASOFALARGA YUGURUVCHILAR UCHUN MURABBIYINING KASBIY-PEDAGOGIK FAOLIYATI 
~ 8 ~