Mikrobiologiya fani va uning vazifasi mikrobiologiya fanining qishloq xòjaligidagi ahamiyati

Baltimor klassifikatsiyasida viruslarning klassifikatsiyalanishi
Murakkab tuzilgan viruslar qo’shimcha oqsil yoki lipoproteid qobiqlardan 

tuzilgan bo’ladi. Ba'zan qobiq tarkibida ayrim uglevodlar va fermentlar ham 

uchraydi. Gripp, gerpes viruslari murakkab tuzilgan viruslarga misol bo’la oladi. 

Umurtqali hayvonlar viruslari 17ta oilaga, umurtqasizlar viruslari 7ta oilaga, 

bakteriyalar viruslari 10ta oilaga bo’linadi. O’simlik viruslarining 20ta turi va 

zamburug'lar viruslarining 5ta turi mavjud. Bu raqamlar keyinchalik o’zgarishi 

mumkin. Chunki bugungi kunga kelib avval fanga ma'lum bo’lmagan yangi viruslar 

xam aniqlanmoqda (masalan, OITS). 

1971-yil T.O.Diner (AQSh) kartoshka o’simligi tugunagini urchuqsimon, 

duksimon ko’rinishga keltiradigan subvirusli patogen qo’zg'atuvchini aniqladi. Ular 

keyinchalik viroidlar deb nomlandi. 1984-yil viroidlar tomonidan madaniy 

o’simliklarda qo’zg'atiladigan 10 xil kasallik aniqlandi. Bular qatorida donli 

o’simliklar xam bor. Viroidlarda kapsid qobiq yo’q. Uning molekulyar strukturasi bir 

zanjirli, kovalent berk, xalqasimon RNKdan iborat. RNKdagi nukleotidlar soni 240-

400. Shakliga ko’ra viroidlar uzuksimon, chiziqli bo’ladi.

Viroidlarning har bir turi faqat uning o’ziga xos bo’lgan quyi molekulyar RNK 

turiga ega. Viroidlarning o’lchami o’rtacha 15nm. Ular o’simlikning sezgir 

Viruslar

• DNK saqlovchi

• RNK saqlovchi

DNK saqlovchi viruslar

• bakteriya viruslari 

• hayvon va odam viruslari

RNK saqlovchi viruslar

• o'simlik viruslari

• va h.k.

Biotexnologiya asoslaridan Biotexnologiya obyektlari va usullari. Biotexnologik obyektlarni tanlash.

Download 0.64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:



O'simlik viruslari o'simliklarga ta'sir qiluvchi va o'simlik viruslarini keltirib chiqaradigan mikroskopik yuqumli agentlardir. Ushbu viruslar o'simliklarni parazitlashtiradi, ko'payadi va ularning o'limiga olib kelishi mumkin.

Ushbu viruslar qishloq xo'jaligiga juda zararli, chunki ular o'simliklarni o'ldirish yoki mevalarni iste'mol qilishga yaroqsiz holga keltirish orqali zarar etkazadilar.

Asosiy xususiyatlari

- Ko'pgina o'simlik viruslari genetik material sifatida RNKga ega.

- Ular o'simliklarning ko'payishiga olib keladigan qobiliyatga ega.

Viruslarning o'simliklar o'rtasida tarqalishi

- Ushbu viruslar o'simlikdan o'simlikka hasharotlar, fitopatogen nematodalar va zamburug'lar (tuproqda mavjud bo'lgan endoparazitlar) orqali yuqishi mumkin.

Grafting shuningdek o'simliklar o'rtasida virusni yuqtirish usulidir.

- sog'lom yuqtirilgan o'simlikning ildizlari va barglari orasidagi jismoniy aloqa.

- Kam tarqalgan bo'lsa-da, virus yuqishi kasallik yoki o'simliklarning urug'lari orqali ham mumkin.

O'simlik viruslariga misollar:

- Tsitrus xafagarchilik - asosan apelsin daraxtlariga ta'sir qiladi va bu o'simlikning chirishiga olib keladi.

- Leproz - tsitrus mevalarini beradigan apelsin, limon va boshqa daraxtlarning oyoqlariga ta'sir qiladi.

- Tamaki mozaikasi - tamaki oyoqlariga uriladi.

- Qisqa - qalampir va pomidor oyoqlariga etib boradigan virus.

- Pinta Verde - ehtiros mevalariga ta'sir qiluvchi o'simlik patologiyasi.

- Turn - pomidorga zararli virus.

- Letsal sariq - papayadagi PLYV virusidan kelib chiqqan kasallik.

Biologik qiziqishlar:

- Fitopatologiya o'simlik kasalliklarini o'rganadigan botanika sohasidir.

- Viruslardan tashqari zamburug'lar, bakteriyalar va hasharotlar o'simlik kasalliklarini keltirib chiqarishi mumkin.

Tarixdagi etakchi o'simlik virusologlaridan biri amerikalik olim Vendel Stenli edi. U 1946 yilda kimyo bo'yicha Nobel mukofotiga sazovor bo'lib, tadqiqot olib borgan va tamaki mozaikasi virusi haqida muhim kashfiyotlar qilgan.

.
Mikroorganizmlarni tekshirganda, asosan, 90x yoki 120x li ob’ektivlar

qo’llaniladi. Bu ob’ektivlar immersion yoki moyli ob’ektiv deyiladi. 90x va 120x li
ob’ektivlarni ishlatish vaqtida tayyorlangan va kuzatilayotgan ob’ektga kedr yoki
kastorka moyi tomiziladi. So’ngra moy tomchisiga immersion ob’ektivning uchi
botiriladi. Kondensor yuqoriga surilib oxirigacha ko’tariladi. Bu paytda kondensorda
to’plangan yorug’likning hammasi moy tomchisi orqali o’tib, muhitda tarqalmasdan
immersion ob’ektivga boradi. Tekshirilayotgan ob’ekt esa juda aniq va ravshan
ko’rinadi. Quruq sistemada, ya’ni 8x yoki 40x ob’ektivlarda qaralganda moy