Milliy dinlar

Milliy dinlar.

Reja:

1. Yahudiylik dinining vujudga kelishi va ta’limoti.

2. Veda va Veda dinlari.

3. Konfutsiychilik. Daosizm.

4. Zardushtiylik.

Yahudiylik dini yahudiy (Isroil) xalqining yakka xudolikka asoslangan dinidir. Bu dinning nomi yahudiylarning yahudo qabilasi nomidan olingan.

• Yahudiylik dini yahudiy (Isroil) xalqining yakka xudolikka asoslangan dinidir. Bu dinning nomi yahudiylarning yahudo qabilasi nomidan olingan.
• Yahudiylik dinining paydo bo’lishi jarayoni uzoq tarixiy davrni o’z ichiga oladi va uning asosida yahudiylikning yagona davlatga birlashishiga intilishlari yotadi.
• Yahudiy qabilalari dastlab ko’chmanchi tarzda yashaganlar.
• Miloddan avvalgi XIII asrda Yuqori Mesopotamiyada yashagan yahudiylar Falastinni bosib olganlar.
• Mana shu tarixiy davrlardan dastlabki yakka xudolik dinlaridan biri-yahudiylik dinining shakllanish jarayoni boshlanadi. Yahudiylik dinining taraqqiyoti, uning bugungi ko’rinishda shu kungacha yetib kelish tarixi-yahudiy xalqining o’z boshidan kechirgan og’ir tarixiy sinovlari bilan bevosita bog’liqdir. Shu jihatdan olganda, yakka xudolikka asoslangan yahudiylik dinining taraqqiyot jarayoni bir necha davrlarga bo’linadi.
• Xususan, bu dinning shakllanish davri-Falastin davri deb ataladi.

Falastin bosib olingandan so’ng yahudiylar o’troqlik hayot tarziga o’ta boshlaganlar. Miloddan avvalgi X asrga kelganda esa yahudiy xalqi tarixida yirik tarixiy voqea yuz berdi. Ya’ni, tarixda ular birinchi bor o’z davlatlariga ega bo’ldilar.

• Falastin bosib olingandan so’ng yahudiylar o’troqlik hayot tarziga o’ta boshlaganlar. Miloddan avvalgi X asrga kelganda esa yahudiy xalqi tarixida yirik tarixiy voqea yuz berdi. Ya’ni, tarixda ular birinchi bor o’z davlatlariga ega bo’ldilar.
• Bu davlatning vujudga kelishida yahudiylarning yahudo qabilasi asosiy rol o’ynagan. Bu qabila dastlabki podsholik sulolasiga asos solgan. Birinhci bor mamlakatni birlashtirib, Isroil-Yahudiya davlatini barpo qilgan shaxs-Dovuddir (1004-965). Barcha yahudiylar endilikda yagona xudo-yahudo qabilasining xudosi Yahvega sig’inadigan bo’lganlar. Shu tariqa, miloddan avvalgi X asrdan boshlab yahudiylik dini umumdavlat diniga aylangan.
• Yahudiy davlati podshosi Solomon (Sulaymon) miloddan avvalgi X asrda hashamatli Yahve ibodathonasini qurdirgan.
• Yahudiylik ta’limotiga ko’ra Muso bu dinning payg’ambaridir. Xo’sh Muso qay tariqa bu din payg’ambariga aylangan? Bu masala yahudiylik muqaddas kitobida quyidagicha talqin etiladi:
• Isroil (yahudiy) xalqi Imromdan (Oliy Otadan) boshlanadi. “Isroil” so’zi Imromning nevarasi Ya’qubning ikkinchi nomi bo’lib, u “Xudo bilan kurashgan” degan ma’noni anglatadi. Ya’qub tushida xudo bilan olishgani uchun shunday nom bilan atalgan.
• Xudo Ibrom bilan ahdlashgan va unga bunday degan: ”Sening isming endi Ibrom emas, balki Ibrohim (ko’pchilik otasi) bo’ladi… Sening urug’ingdan podshohlar kelib chiqadilar. Men sen bilan va sendan keyingi avlodlaring bilan nasldan-naslga o’tib, barqaror bo’ladigan abadiy ahdimni tuzaman. Sening va sendan keyingi ajdodlaringning xudosi Men bo’laman. Endi sen va sendan keyin tug’iladigan barcha avlodlaring ham Mening ahdimga rioya qilib yuringlar.
• Senga va sendan keyingi avlodlaringga quyidagi ahdga rioya qilishingizni buyuraman: orangizdagi har bir erkak xatna qilinsin”.