"mineral o‘Gʻitlar kimyoviy texnologiyasi"

778000 2349000 31550000	Ammoniy selitrasi eritmasi Sharbat bug‘i Atrof–muhitga yo‘qotilayotgan issiqlik
11500000 21700000 1677000
Jami	34677000	Jami	34677000

Nazorat topshiriqlari.
Misol. I.3. Ammoniyli selitra ishlab chiqarishning Neytralizatsiya bo‘limini moddiy va issiqlik balansini tuzing.
18 - jadval

Sinf jurnali bo‘yicha tartib raqami	Unumdor- ligi	Nitrat kislota kons-si	Ammiak kons-si	Ammoniy ni trat eritmasining kons-si	Boshlang‘ich harorat	Yo‘qotilish
№	G,tonna	HNO3, S,%	NH3, S,%	NH4NO3, S,%	HNO3, tb, ^0S	NH3, tb, ^0S	HNO3,%	NH3, %
1	21	47	100	68	25	45	6,0	3,0
2	27	48	100	70	26	47	6,5	2,5
3	20	49	100	69	27	49	7,0	2,0
4	23	50	100	71	28	46	7,5	2,5
5	30	51	100	72	29	48	5,5	3,5
6	38	52	100	91	30	50	5,0	4,0
7	28	53	100	73	31	52	4,0	5,0
8	20	54	100	75	32	54	4,5	4,5
9	33	55	100	76	33	56	3,0	6,0
10	41	56	100	87	34	51	3,5	5,5
11	25	57	100	86	35	53	1,0	1,0
12	24	56	100	77	34	57	2,0	7,0
13	35	59	100	79	37	58	2,0	1,0
14	45	60	100	81	38	60	7,5	2,5
15	48	53	100	78	39	62	1,0	1,0
16	25	52	100	80	40	64	3,5	1,5
17	51	47	100	82	41	59	5,0	2,0
18	43	48	100	84	42	61	7,0	2,0
19	53	51	100	83	43	63	8,0	1,0
20	58	50	100	85	44	65	3,0	2,0
21	24,7	49	100	75	45	67	5,5	2,5
22	22	54	100	88	46	69	6,5	1,5
23	29	60	100	78	47	66	9,0	3,0
24	21	55	100	89	48	68	7,5	3,5
25	24	59	100	90	49	70	7,0	4,0
26	26	56	100	92	50	72	7,5	3,5
27	27	58	100	74	51	74	5,5	2,5
28	29	57	100	93	52	71	6,5	2,5
29	31	46	100	70	53	73	4,0	1,0
30	37	58	100	68	54	75	4,5	1,5

Eslatma: Jarayonning issiqlik balansini tuzishda moddiy balans (13 - jadval) dan foydalaning!

Ikki bosqichli bug‘latish bo‘limining moddiy hisobi

Misol. 1.3. Ammoniyli selitra ishlab chiqarishning bug‘latish bo‘limini moddiy balansini tuzing.
Bug‘lanishning birinchi bosqichi.
Dastlabki ma’lumotlar:
Bug‘lanishga kirayotgan eritma miqdori, (kg/soat). . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .37500
Shundan:
Ammoniyli selitra miqdori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .24000
Suv miqdori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13500
Bug‘latishga kirayotgan eritma konsentratsiyasi, (%). . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .64
Qurilmadan chiqayotgan eritma konsentratsiyasi, (%). . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 84
Bug‘latishga kirayotgan eritma harorati, (^oS). . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . .. . 100
Apparatning absolyut bosimi, (n/m²). . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . 0, 213 · 10⁵
Chiqib ketayotgan eritma miqdori, kg/soat:
24000 · 100/84 = 28570
Chiqib ketayotgan eritma tarkibidagi suvning miqdori, kg/soat:
28570 – 24000 = 4570
Bug‘langan suv miqdori, kg/soat:
13500 – 4570 = 8930
Olingan natijalarni jadval shakliga keltiramiz.
Bug‘lanishni birinchi bosqichining moddiy balansi.
19 - jadval

Kirish		Sarf
Ko‘rsatkichlar	Kg/soat	Ko‘rsatkichlar	kg/soat
Ammoniyli selitra (64%) li eritmasi Shundan: Ammoniyli selitra Suv	37500 24000 13500	Ammoniyli selitra (84%) li eritmasi Sharbat bug‘i	28570 8930
Jami:	37500	Jami:	37500

Bug‘lanishning ikkinchi bosqichi.
Dastlabki ma’lumotlar:
Bug‘lanishning ikkinchi bosqichiga kirayotgan eritma miqdori, (kg/soat)..28570
Shundan:
Ammoniyli selitra miqdori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .24000
Suv miqdori. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .4570
Bug‘latishga kirayotgan eritma konsentratsiyasi,(%). . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. 84
Qurilmadan chiqayotgan suyuqlanma konsentratsiyasi, (%). . . . . . . . . .. . . .. .. 98,5
Bug‘latishga kirayotgan eritma harorati, (^oS). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . 80
Apparatning absolyut bosimi, (n/m²). . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . .. . . . . .0,347 ·10⁵

Chiqib ketayotgan suyuqlanmaning miqdori, (kg/soat):

24000 · 100/98,5 = 24366
Suyuqlanma tarkibidagi suvning miqdori, (kg/soat):
24366 – 24000 = 366
Bug‘lanayotgan suv miqdori, kg/soat:
4570 – 366 = 4204
Olingan natijalarni jadval shakliga keltiramiz.
Bug‘lanishni ikkinchi bosqichining moddiy balansi.
20 - jadval

Kirish			Sarf
Ko‘rsatkichlar	kg/soat	Ko‘rsatkichlar		kg/soat
Ammoniyli selitra (84%) li eritmasi Shundan: Ammoniyli selitra Suv	28570 24000 4570	Ammoniyli selitra (98,5%) li eritmasi Sharbat bug‘i		24366 4204
Jami:	28570	Jami:		28570

Ammoniyli selitra eritmasining konsentratsiyasi ortishi bilan (suyuqlanma holatiga o‘tishi) uning fizik hossalari ham o‘zgarib boradi (issiqlik sig‘imi, qovushqoqligi, zichligi, issiqlik o‘tkazuvchanligi va boshqalar) va eritmaning boshlang‘ich konsentratsiyasi bilan xarakterlanadi. Bu parametrlar (issiqlik sig‘imi, qovushqoqligi, zichligi, issiqlik o‘tkazuvchanligi va boshqalar) yordamida bug‘latish apparatining yuzasini hisoblash mumkin. Bu esa eritmaning qurilma devoriga issiqlik berish koeffisienti hisoblab chiqishga yordam beradi.
Bug‘latish apparatining yuzasini yanada aniqroq hisoblash uchun konsentrlangan eritmani bug‘latish jarayoni zonalarga ajratib olinadi. Masalan, bug‘latishning ikkinchi bosqichini hisoblashda shartli ravishda zonalarni beshga bo‘lamiz. Bunda eritma konsentratsiyasi va bosimi har xil bo‘ladi.
Amaliy hisoblarga ko‘ra, bug‘latish apparatidagi bosimni (napor) yo‘qolishi gorizontal apparatlarda 100 mm. sm. ust. tashkil etadi.
21 - jadval