"mineral o‘Gʻitlar kimyoviy texnologiyasi"

6853 · 4,19 · (174,5 - 104,3) = 2014000
bu yerda 173,5 va 104,3 – 9 · 10⁵n/m² va 1,2 · 10⁵ n/m² bosimdagi harorat, ⁰S. R_abs = 1,2 · 10⁵ n/m² bosimda hosil bo‘lgan bug‘ning miqdori, kg/soat:
2014000/2248 = 895
bu yerda, 2248 - R_abs = 1,2 · 10⁵ n/m² bosimdagi bug‘ning hosil bo‘lish issiqligi, kJ/kg.
Kengaytirgichdan chiqayotgan kondensatlangan bug‘ning miqdori, kJ/soat:
6853 – 895 = 5958


Nazorat topshiriqlari.
Misol. I.5. Ammoniyli selitra ishlab chiqarishning bug‘latish bo‘limini moddiy va issiqlik balansini tuzing.

Sinf jurnali bo‘yi cha tartib raqami	Qurilmaga kelayot ga eritma miqdori	Eritmaning boshlan g‘ich konsentratsiyasi	Eritmaning oxirgi konsentratsiyasi	Eritmaning harorati	Qurilmaning absalyut bosimi
№	kg/soat	NH4NO3, S,%	NH4NO3, S,%	NH4NO3,tb, ^0S	n/m^2
1	38700	63	84	90	0,213·10^5
2	25700	67	99	100	0,213·10^5
3	26000	66	87	99	0,213·10^5
4	35500	64,5	82	102	0,213·10^5
5	34400	68	81	106	0,213·10^5
6	33900	63	84	110	0,213·10^5
7	32100	61	89	115	0,213·10^5
8	32900	63	90	107	0,213·10^5
9	38410	65	90,5	99	0,213·10^5
10	27700	68	90,2	100	0,213·10^5
11	33910	65	89	103	0,213·10^5
12	33600	64	83	110	0,213·10^5
13	30100	64	95	105	0,213·10^5
14	23800	65,5	94	98	0,213·10^5
15	37600	64	93	104	0,213·10^5
16	33110	63	91	107	0,213·10^5
17	33700	61	90,4	119	0,213·10^5
18	40300	68	90,8	117	0,213·10^5
19	27000	62	95	99	0,213·10^5
20	39500	63	97	100	0,213·10^5
21	30700	67	88	109	0,213·10^5
22	38090	65	84	105	0,213·10^5
23	48700	62	85	120	0,213·10^5
24	30900	64	95	120	0,213·10^5
25	29800	65	87	98	0,213·10^5
26	38800	65,5	86	99	0,213·10^5
27	37800	66	98	100	0,213·10^5
28	33800	64	81	112	0,213·10^5
29	29600	63	86	97	0,213·10^5
30	36800	62	98,5	101	0,213·10^5

Eslatma: Bug‘lanishni ikkinchi bosqichida haroratning pasayishini unitmang!
Kristallizatsiya bo‘limining moddiy balansi.
Misol. I.6. Ammoniyli selitra ishlab chiqarishning Kristallizatsiya bo‘limini moddiy balansini tuzing.
Dastlabki ma’lumotlar:
Ammoniyli selitra suyuqlanmasini Kristallizatsiya va donadorlash minorasiga kelayotgan miqdori, (kg/s). . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 24366
Qurilmaga kelayotgan suyuqlanma konsentratsiyasi,(%). . . . . .. . . . . . . . . . . 98,5
Donadorlash minorasidan chiqayotgan ammoniyli selitra tarkibidagi namlik, (%). 1,0
Minoradan chiqayotgan eritma miqdori, kg/soat:
24000 · 100/99 = 24244
Minorada bug‘latilgan suv miqdori, kg/soat:
24366 – 24244 = 122
Olingan natijalarni jadval shakliga keltiramiz.
Kristallizatsiya bo‘limining moddiy balansi.
25 - jadval

Kirish			Sarf
Ko‘rsatkichlar	kg/soat	Ko‘rsatkichlar		kg/soat
Suyuqlanma: Ammoniyli selitra Suv	24000 366	Krisrall holidagi mahsulot: Ammoniyli selitra suv		24000 244
		Jami Suv bug‘lari		24244
				122
Jami:	24366	Jami:		24366

Donadorlash minorasidagi Kristallizatsiya jarayoning issiqlik balansi.
Dastlabki ma’lumotlar:
Minoraga kelayotgan havoning maksimal harorati,(⁰S). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Qurilmaga kelayotgan suyuqlanma harorati,(⁰S). . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . . .150
Minoradan chiqayotgan danadorlashgan selitraning harorati, (⁰S). . . . . . . . . . . . . ..80
Donadorlash minorasining yuklamasi,(NH₄NO₃, kJ/soat). . . . . . . . . . .. . . . . 24000
Minoraga kelayotgan havoning miqdori,(m³/soat). . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 200000
Ammoniy selitra atmosfera bosimida minus 50⁰S dan suyuqlanish harorati 169,6⁰S gacha oraliqda beshta kristall modifikasiyaga ega. Ammoniy selitra bir kristall holatidan ikkinchi kristall holatiga o‘tishda issiqlik ajralishi yoki issiqlik yutilishi mumkin.
Quyida ammoniyli selitra kristallarining issiqlik ta’sirida o‘zgarishi berilgan.
26 - jadval

Kristall modifikasiyaga Aylanishi	Harorati, ^0S	Hosil bo‘lish issiqligi, kJ/kg
Eritilgan tuz—I	169.6	70.25
I – II	125.2	51.28
II – III	84.2	17.47
III – IV	32.3	20.91
IV – V	-16.9	6.70

Issiqlikning kelishi.
Kristallizatsiya jarayonida eritilgan tuzning III modifikatsion holati
32,3 – 84,2 ⁰S ni tashkil etadi.
70,25 + 51,28 + 17,47 = 139 kJ/soat.
Ammoniyli selitra nagruzkasi 24000 kg/soat ni tashkil etsa, 1 soatda ajralib chiqqan issiqlik miqdori, kJ/soat:
24000 ·139 = 3340000
Suyuqlanma bilan kelayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:
24366 · 1,76 · 150 = 6440000
bu yerda 1,76 – 98,5% li ammoniyli selitrasining issiqlik sig‘imi, kJ/kg grad; 150 – suyuqlanma harorati, ⁰S.
Havo bilan kelayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:
200000 · 1,29 · 1,006 · 30 = 7750000
bu yerda 1,29 – havoning zichligi; 1,006 – havoning issiqlik sig‘imi, kJ/kg grad; 30 – havoning harorati, ⁰S.
Donadorlash minorasiga kelayotgan umumiy issiqlik miqdori, kJ/soat:
3340000 + 6440000 + 7750000 = 17530000
Issiqlik sarfi.
Donadorlashgan selitra bilan chiqib ketayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:
24244 · 1,761 · 80 = 3420000
bu yerda 1,761 – 99% li ammoniyli selitrasining issiqlik sig‘imi, kJ/kg · grad; 80 – donadorlashgan selitraning harorati, ⁰S.
Havo bilan chiqib ketayotgan issiqlik miqdori, kJ/soat:
17530000 - 3420000 = 14110000
Minoradan chiqib ketayotgan havoning harorati, ⁰S.
14110000/200000 · 1,29 · 1,007 = 54,5

Shunday qilib donadorlash minorasidagi havoning isitilishi 54,5 – 30 = 24,5⁰S.

3340000 + 6440000 + 7750000 = 17530000

Olingan natijalarni jadval shakliga keltiramiz.

Kristallizatsiya bo‘limining issiqlik balansi.
27 - jadval

Kirish		Sarf
Ko‘rsatkichlar	kJ/soat	Ko‘rsatkichlar	kJ/soat
Havo bilan Suyuqlanma bilan Kristallanish issiqligi	7750000 6440000 3340000	Havo bilan Donalar bilan	14110000 3420000
		Jami:	17530000
Jami:	17530000

Olingan natijalardan ko‘rinib turibdiki, issiqlikning 80% minoradan havo bilan atmosferaga chiqib ketadi.

Nazorat topshiriqlari.
Misol. I.7. Ammoniyli selitra ishlab chiqarishning donadorlash bo‘limini moddiy va issiqlik balansini tuzing.
28 - jadval

Sinf jurna- li bo‘yicha tartib raqami

Qurilmaga kelayotgan suyuqlanma miqdori