Минг қуёш шуъласи

ЎН УЧИНЧИ БОБ
Доктордан қайтишаётганда Мар ям ўзини бир 
бошқача ҳис этди. Қаёққа қарамасин, ҳамма нарса 
кўзига бошқача, ёрқин рангларда намоён бўларди. 
Ҳатто кўримсиз бетон қутилар, темир-терсакдан 
тикланган дўкончалар, лойқа сувга тўла зовурлар 
ҳам камалак рангида товланарди. Рашид суянчиқ 
орқасини бармоқлари билан чертиб, аллақандай 
қўшиқни хиргойи қиларди. Автобус силкинган 
пайтда беихтиёр хотинининг қорнини оҳиста 
ушлаб олди. 
– Сенга Залмай ёқадими? – сўради у. – Пуштун-
ча исм.
– Қиз туғилса-чи?
– Ўғил бўлади. Мен аниқ биламан. 
Йўловчиларнинг нигоҳи бараварига ойнадан 
ташқарига йўналди. 
Ташқарида биринчи қор – паға-паға лайлак 
қор ёға бошлаган, ҳамманинг юзида ҳайрат ва 
қувонч порларди. 
«Қор парчалари осмондан тушаётганда нақа-
дар пок, тоза ва буғубор бўлади. Ерга тушгач эса, 
оёқости бўлиб, лойга, балчиққа беланади ва ўз 
тароватини йўқотади», – ўйлади Мар ям бир те-
кисда, ўйноқлаб ерга қўнаётган қор зарраларига 
аянчли тикилиб. 
– Қиз туғилса, ўзингга мос исмни қўйиб олаве-
расан, – тўнғиллади Рашид. – Лекин аниқ била-
ман, ўғил бўлади. 
Эртаси куни Мар ям арранинг ғириллаши, 
болғанинг тарақлашидан уйғониб кетди. Бошига 
рўмолини ёпиниб, ташқарилади. Қор ҳали тин-
маганди. Ҳаводан ёнган кўмир ҳиди анқирди. 
Бутун Кобул қорнинг оқ кўрпасига бурканганди. 
Рашид бостирма остида лабида мих қистирган-
ча, тахталарни бир-бирига бириктирарди. 

---

59
Минг куёш шуъласи
,
– Сенга ажойиб совға тайёрламоқчи эдим. Бо-
лакайга каравотча ясаяпман. Ҳали қарама. Бит-
са кўрасан!
Эри бунча шошилмаса? Ҳали ўғил бўлади-
ми, қизми? Кеча Рашид енглари сариқ ва қизил 
каштали камзулча олиб келганди. Ўғил боланики. 
Бу яхшимас-да! 
– Манави зиналардан хавотирдаман, – деди 
Рашид ердан узун ёғоч тилигини оларкан. – Кат-
та бўлса, чиқаётиб йиқилмасмикин, деб қўрқа-
ман. Кейин печкага ҳам эҳтиёт бўлиш керак. 
Айтганча. Пичоқ, санчқиларни қўл етмайдиган 
жойга қўй, тушундингми? Ўғил бола ғирт шумта-
ка бўлади, ушлолмайсан.
Эртаси куни Рашид уйига дўстларини меҳ-
монга чақирди. Меҳмонхонада астойдил дастур-
хон тузаб бўлгач, хонасига кўтарилди. Каравотга 
ётганча ўйга чўмди. Қандай яхши! Энди унинг 
ҳам уйи, оиласи бор! Яқинда фарзанди ҳам туғи-
лади. Мар ям кулимсираб, силлиқ, юмшоқ қорни-
ни сийпалади. Ҳали доктор нима деди? Бор-йўғи 
тирноқдеккина, дедими? Беихтиёр баданида 
ёқимли титроқ уйғониб, кўзларини юмди...
Хотинини ҳаммомга юбориш фикри биринчи 
бўлиб Рашиднинг миясига келди. Мар ям илга-
ри ҳаммомга тушмаганди. Рашиднинг айтиши-
ча, иссиқ, буғ билан тўла ҳаммомдан ташқарига, 
очиқ ҳавога чиққанда одамнинг танаси шунақа 
роҳатланармишки...
Ҳаммомда қалин буғ пардаси ичида яланғоч 
хотин-қизларнинг гавдаси элас-элас кўзга ташла-
нарди. Қизлар қийқириши, хотинлар шанғилла-
ши, сувнинг қизиган деворларга урилиб жазил-
лаши бир-бирига қўшилиб, ғалати шовқинни ҳо-
сил қиларди. Мар ям бир бурчакка ўтириб, тово-
нини жилвиртошга ишқаб тозалай бошлади. Бир 

---

60
Холид Хусайний
,
ҳисобда буғнинг қалинлиги яхши, бегона кўздан 
пана қиларкан. 
Шу чоқ оёқлари орасида қон халқобини кўриб, 
додлаб юборди. Аёллар шу ёққа ёпирилди. Туман 
орасидан аёлларнинг хилма-хил юзи кўринди. 
Кечқурун Фариба эрига Рашиднинг хотини 
қон ичида туриб, қандай қўрққанини, ҳаммага 
ёрдам сўраб, мўлтираганини айтиб берди:
– Бечоранинг тишлари шунақа тақиллайди-
ки, раҳмингиз келади. Нуқул менга ялинчоқлик 
билан «Фариба опа, ўзи шунақа бўлади-а? Бу 
қўрқинчлимас-а?» деб сўрагани-чи?..
Яна Рашид билан автобусда қайтишмоқда. Яна 
қор. Ҳамма ёқ худди кафанга ўралгандек. Уйлар 
ҳам, одамлар ҳам, кўчалар ҳам алланечук нохуш 
кўринади кўзга. Мар ям қўрқа-писа эрига қара-
ди. Унинг кўзлари юмуқ. Лаблари ниманидир пи-
чирлайди. Оёқлари музлаб кетяпти, жемпери ҳам 
жиққа ивиган. Тезроқ уйга ета қолишса эди. 
Рашид каравотда ғужанак бўлиб ётган аёли-
нинг устини адёл билан ўради. Ҳаракатлари кес-
кин, қарашлари совуқ.
– Гапини қара, – ўзича минғирлади Рашид. – 
«Худони иродаси» эмиш. Сен дўхтирмисан ёки 
муллами?
– Дам олсангиз бўлармиди? 
Мар ям адёл қатидан бошини чиқарди.
– «Худонинг иродаси» – докторга тақлидан хи-
риллади Рашид ва сигарет тутатганча хонасига 
чиқиб кетди. 
Эри кетгач, Мар ям дераза оша ерга эркаланиб 
қўнаётган учқунларга тикилди. Қачондир онаси 
айтганди: «Ҳар бир қор учқуни бир аёлнинг қал-
бидан учган нола. Бу оҳлар булутга айланиб са-
мога кўтарилади, кейин эса, қорга айланиб ерга 
инади. Ҳа, қизим, биз аёллар фақат ғам-андуҳ 
учун яратилганмиз!»

---