Ministrligi

Jeke sıpatlar diziminde: milliy ideologiya sanalılıq, milliy 
ádeplilik, parasat, názik talǵamlıq, óz kásibine sadıqlıq hám 
hújdanlılıq, 
talapshańlıq, 
ádalatlılıq, 
pedagogikalıq 
ádep, 
isbilermenlik, isenimlilik, hár qanday jaǵdayda ózin basqara alıw, 
milletler aralıq mádeniy baylanıs, gúzetiwsheńlik, mehribanlıq, 
tapqırlıq, keleshekke isenim sıyaqlı pazıyletlerine iye bolıwı kerek.
Kásiplik sıpatlar diziminde: Pedagogikalıq ziyreklik, 
Ózbekstannıń óz ǵárezsiz hám rawajlanıw jolı ózgesheligi, bes 
basqıshta rawajlanıwdıń mánawiy-ádep negizlerin biliwıi, milliy 
tárbiya qúdiretin hám mazmunın tereń ańlaw, tereń ilimiy teoriyalıq 
sapası, pedagogikalıq dóretiwshilik, óz pániniń tárbiyalıq 
imkaniyatların jetik biliwı, pedagogikalıq bilimlerdi jetilistiriwge 
umıtılıw, mámleketimiz Prezidentiniń ishki hám sırtqı siyasatınan 
xabardar boliw, ózbek xalqınıń dástúrleri, qádiriyatları, úrp-ádetlerin 
jaqsı ańlawı, siyasat, tariyx, mádeniyat, mánawiyat, ádebiyat hám 
kórkem óner, etika, dintanıw, huqıqtanıw, úlketanıw, texnikaǵa 
baylanıslı maǵlıwmatlardan xabardar bolıw, psixopedagogika, 
etnopsixologiyaǵa baylanıslı bilimlerge iye bolıw hám t. b.
Bolajaq oqıtıwshılarda joqarıda aytıp ótilgen milliy 
pedagogikanıń iskerligine tayarlawshı jeke hám kásiplik sıpatlarına 
iye bolıwı lazım. Bul kásiplik sheberlik iyesi bolıw hám kadrlar 
tayarlawdiń milliy dástúri talapların orınlawǵa járdem beredi.
“Muǵallimniń joqarı sıpatı onıń aqılı, ilimi, pikiri, sózi, ádep-
ikramlıǵında”,- degen edi, belgili ustaz, alım Hikmetulla Abdullaev 
óziniń “Jasıl dápter hikmeti” shıǵarmasında. “Oqıtıwshınıń kóz 
qarasları da, sóylegen sózleri de, kewli de, kóriniwi de, júris-turısı 
da, kiyiniwi de hám úlgi bolıwı kerek. Ásirese, onıń sóylewi túsinikli, 
tınıq, tásirli bolıwı kerek. Ol sáwbette mısalı, sóz zergeri ekenligin 
korsete alıwı shárt. Mınaǵan erisiw kerek, adamlar, ásirese, ata-
analar hám oqıtıwshılar onı hadal, rasgóy, pákize, salamat pikirli, 
múriwbetli, insaniylıq adam sıpatinda onı aytatuǵın bolsın”.
Oqıtıwshı «Salamat áwlad ushın» gúresiwshi, bar bilimi hám 
tájiriybesin tálim-tárbiya isine baǵıshlaǵan, óz qádirin, óz húrmetin, 
óz abırayın saqlaytuǵın insan. Sonıń ushın, waqıt altınnan, dúr-
gáwhardan qımbatlı. Ol hár bir minut waqtın tuwrı jumsaytuǵın, 
23

---

orınlanatuǵın wazıypalardı esapqa alıwshı, sabaqqa tayarlanıwshı, 
sabaq ótiwdi rejelestiretuǵın, tálim orınlarınıń ulıwma qosımsha 
tapsırmaların tez hám sapalı orınlaytuǵın hám waqtında awqatlanıw, 
waqtında dem alıwdı biletuǵıı intizamlı shaxs esaplanadı.
Tálim hám tárbiya procesi hár bir oqıtıwshıdan úlken aqıl 
parasat, sabır-taqat, shıdamlılıq, oqıwshılarǵa hám óz kásibine joqarı 
mehir-muhabbatlı bolıwdı talap etedi. Oqıtıwshınıń bárhama 
izleniwsheń, bilim hám tájiriybesin arttırıp barıwı, oqıwshılardı tereń 
túsiniw olardıń ishki dúnyasın bile alıwı, ósiw hám rawajlanıw 
dárejelerin basqarıp barıwı zárúr waqıtta sóz, is yaki ámeliy háreket 
penen járdem bere alıw qábileti tálim hám tárbiya procesiniń jeńisin 
támiyinlewshi faktor esaplanadı.
Pedagogikalıq 
kásip-bul 
barkamal 
insan 
sıpatında 
xarakterleniwshi ekonomikalıq áhmiyetke iye pazıyletlerdiń joqarı 
sisteması. Oqıtıwshı óz kásibine ıqlas qoyıwı hám onıń 
ekonomikalıq áhmiyetin túsiniá jetiwi, balalarǵa tásir ótkiziwi hám 
olar menen birgeligin kórsetiw sonday pazıyletlerdi ózinde jámlegen 
bolıwı kerek olar oqıtıwshı iskerligin hám qatnası menen qarawı 
arqalı oqıtıwshı miynetiniń bir pútinligine erisiledi.
Oqıtıw hám tárbiyalaw-bular bir-birinen bir qansha parıqlı 
túsinikler. Oqıtıwshı óz kásibiniń tolıq mánidegi iyesi bolıwı ushın 
átirap-dógerektegi adamlar arasında húrmet itibarǵa erisiwi kerek. 
Oqıtıwshı hámme jerde mádeniyatlı ustaz, jaqsı pazıyletler iyesi 
sıpatında úlgi bolıwı zárúr.
Oqıtıwshınıń sheberligi pedagogikalıq joqarı oqıw orınlarında 
bilim dárejesin iyelew dáwirinde-aq rawajlanıp baradı. Pedagog 
kadrlar tayarlaw, olardıń bilim dárejesin asırıw hám qayta tayarlaw 
sisteması kásibine úylesiwi, tańlanǵan kásip ishindegi úziliksiz 
rawajlanıwǵa úylese alatuǵın, keń mánidegi oqıtıwshınıń jetilisiwine 
bolǵan talapqa muwapıq halda bilimlerdiń pedagogikalıq-
psixologiyalıq hám ulıwma milliy abırayınıń ósip barıwında 
kóriniwi kerek.
Ásirese, oqıtıwshılardıń qábiletinde oratorlıq óneri qanshelli 
kúshli hám tásirsheń bolsa, oqıwshılar onıń sózin zor qunt penen 
tıńlaydı. Oqıtıwshı óz kásibine ıqlas qoyıp, óziniń pedagogikalıq 
talantın shın múnásibetin oqıwshılar arasındaǵı óz-ara baylanıs 
joqarı dárejede bekkemlenip bara beredi.
24

---

Oqıtıwshılıq iskerligi usı kásipti tańlaǵan hár bir jas jigit hám 
qızlardaǵı qábilet hám talanttıń barlıq qırların iske salıwǵa májbúr 
kıladı. A. S. Makarenkonıń pikirinshe: «jámáátte 40 qábileciz 
oqıtıwshı ornına 4 qábiletli tárbiyashı-oqıtıwshı bolǵanı maqul”lıǵı 
haqqında aytqan edi. Bul menen ol qábileciz kisiler tálim-tárbiya 
isine úlken zıyan jetkiziwi múmkinligin óz aldına uqtıradı.
Dáslep, oqıtıwshılar-tálim orınlarındaǵi tálim hám tárbiyalıq 
procestiń tiykarǵı shólkemlestiriwshileri. Jigit hám qızlardıń 
maǵlıwmat jaǵınan ulıwmalıq tayarlıq dárejesi hám ǵárezsiz 
dóretiwshilik penen ilgerilew, tárbiyalanıw dárejesi dástúr hám 
sabaqlıqlar ǵana emes, bálkim oqıtıwshılarǵa olardıń sheberligi hám 
puqaralıq jaǵına da baylanıslı boladı. Sol ushın da pedagogikalıq 
joqarı oqıw orınlarında oqıtıwshılıq kásibin súygen oǵan shın 
kewilden qızıqqan hám qızıǵıwshılıǵı bolǵan ziyrek jaslar ǵana qabıl 
qılınıwı lazım.