Ministry of education and science of the republic of kazakhstan

«ЖАСТАР – БІЛІМ, ҒЫЛЫМ, ҚОҒАМНЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ» 
атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 
25-26 қазан, 2019 ж.
 
істеу дағдыларын пысықтауды жалғастыру. 
5. ғылыми-практикалық конференцияға материал дайындау 
Тақырыптың өзектілігі: 
1. Оқушылардың экологиялық сауаттылығын арттыру, салауатты өмір салтын 
қалыптастыру (тағамға экологиялық таза табиғи өнімдерді пайдалану) 
2. Тұрмыста қарапайым аналитикалық әдістерді қолдануды үйрену. 
Сүтке зерттеу жүргізу жоспары:
I. Сүттің физика-химиялық көрсеткіштері: 
2. Сүттің физикалық көрсеткіштерін анықтау. 
Сүт тазалық дәрежесін анықтау. 
3. Сүттің химиялық көрсеткіштерін анықтау. 
Сүттің қышқылдығын анықтау.
Сүттегі ақуызды анықтау. 
Экстрагирлеу әдісімен сүттің майлылығын анықтау
Сүттегі соданы анықтау
Сүттегі крахмалды анықтау
ІІ. Қорытынды. 
Эксперименттік жұмыс 
1. Сүттің физикалық көрсеткіштерін анықтау. 
1.1 сүттің тазалық дәрежесін анықтау. 
Материалдар мен жабдықтар: 100-250мл өлшеуіш цилиндр, мақта және қағаз 
сүзгіштер, воронка, химиялық стакан. 
Тапсырмаға түсініктеме: сүтке оны алу, тасымалдау, сақтау кезінде 
жануарлардың, азықтың, төсеніштердің, шаңның бөлшектері, микроорганизмдер не
жабынды жүні түсуі мүмкін. Ластанған сүт тез бұзылады. Сүтте механикалық 
қоспаларды (тазалықты) анықтау үшін сүзгіш арқылы 50-100 мл сүтті өткізу керек.
Сүт ластану дәрежесі бойынша үш топқа бөлінеді: 
1. сүт сүзгіште балшық ізін қалдырмайды (1 литрде механикалық қоспалар 3 мг-
нан аз) 
2. сүзгіште сұр түсті тұнба байқалады (1 литрде 4-тен 6 мг-ға дейінгі қоспалар) 
3. сүзгіште механикалық қоспалар, сүзгі түсі лас-сұр (1 литрде 7мг және одан да 
көп қоспалар) қалды. 
Жұмыс барысы 
Құйғышқа сүзгі (қағаз және мақта) орналастырылған. 
Цилиндрге 50 мл сүт құйылып, сүзе бастайды. 
Барлық сүт құйылғаннан кейін, сүзгіні абайлап алып, оны кептіру үшін қағаз 
парағына салыңыз.
Қорытынды: сүт сүзгіште тіпті із қалдырмады, демек, 1 литрге механикалық 
қоспалар 3 мг аз.
2. Сүттің химиялық көрсеткіштерін анықтау 
2.1 сүттің қышқылдығын анықтау. 
Материалдар мен жабдықтар: бюретка, 10 және 20 мл пипеткалар, конустық колба 
на100мл. 
Реактивтер: 
Сілтінің децинормалды ерітіндісі (NaOH немесе KOH). 
1%-дық фенолфталеин ерітіндісі. 
Түсіндірме тапсырмасы: 
Сүттің қышқылдығы бойынша оның балғындығы мен табиғи екендігі туралы 
айтуға болады. Сүт бактерицидтік қасиеттерге ие, лакмусқа амфотерлі реакцияға 
көрсетеді. (қызыл лакмус қағазы көк, ал көк қызылға айналады) 
Біраз уақыттан кейін сүтте микроорганизмдер дами бастайды, ең алдымен сүт 

---

24
Materials of the international scientific-practical conference