Ministry of education and science of the republic of kazakhstan

«ЖАСТАР – БІЛІМ, ҒЫЛЫМ, ҚОҒАМНЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШІ» 
атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары 
25-26 қазан, 2019 ж.
 
ғұрыптарды, әдеттерді құрметтеу); 
–адалдық (адалдық, адалдық). 
Құрал-саймандық құндылықтардың ең аз маңыздысы болып мынадай құндылықтар 
табылды:: 
− тәуелсіздік (дербес әрекет ету қабілеті, батыл); 
− білімділік (білімнің кеңдігі, жоғары жалпы мәдениет); 
− жауапкершілік (борыш сезімі, өз сөзін ұстай білу); 
− рационализм (дұрыс және қисынды ойлай білу, ойлана білу, ұтымды шешімдер 
қабылдау); 
− өзін-өзі бақылау (ұстамдылық, өзін-өзі тәртіп); 
− қатты ерік (өз бетімен тұра білу, қиындықтардан бас тарту). 
Жалпы, 4 курс студенттерінің құндылық бағдарларын зерттеу нәтижелері 
терминалдық құндылықтар саласынан денсаулыққа деген қажеттілік, бақытты отбасылық 
өмір сияқты құндылықтар маңызды екенін көрсетті. Өмірлік құндылықтардың 
морфологиялық тестісінен алынған зерттеу деректеріне тоқталатын болсақ ұсынылған 
көрсеткіштерді талдау "кәсіби өмір саласы" құндылығы өмірлік салалар иерархиясында 
басым болып табылатынын атап өтуге мүмкіндік береді(56 балл). 
Студенттер үшін ең маңызды құндылықтардың бірі "білім беру саласы" (54,7 балл) 
құндылығы болып табылады. 
Отбасылық өмірге деген қызығушылық басым болып, өмірлік саладағы 
құндылықтар иерархиясында (52 балл) болды. 
Респонденттер үшін өмірлік саланың мынадай құндылықтары маңызды болып 
табылды: қоғамдық белсенділік саласы (48 балл); әуестену саласы (46.5 балл) және дене 
белсенділігі саласы (35.5 балл). 
Өмірлік құндылықтар иерархиясында басым құндылықтарға: 
- рухани қанағаттану жетістіктері (40 ұпай). 
"Жоғары материалдық жағдай" құндылығы өмірлік құндылықтар тізімінде екінші 
орында (37.5 балл). 
Сыналушылар үшін белсенді әлеуметтік байланыстардың маңыздылығы жинаған 
баллдар саны бойынша өмірлік құндылықтар тізімінде үшінші орында тұр. 
Студенттердің аз бөлігі мынадай өмірлік құндылықтарға ие: өзін дамытуға ұмтылу 
(36.3 балл); жеке даралығын сақтау (36.1 балл); креативтілік (34.6 балл); жеке бедел (32.1 
балл). Бұл факт, жоғарыда аталған өмірлік құндылықтар зерттелетін кезеңде 
сыналушылардың осы іріктеуі үшін маңызды емес екендігін куәландырады. 
Құндылықтарда ең іргелі мәселелер: өмірдің мәні, еркіндік, қауіпсіздік, 
шығармашылық, әлеуметтік әділеттілік, даналық көрініс табады деп болжауға болады.
Тұлғаның құндылықты бағдарлары оның негізгі құрылымдық компоненті болып 
табылатыны белгілі. Дәл осы құнды бағдарлар тұлғаның қоршаған ортамен қарым-
қатынасының ерекшеліктері мен сипатын анықтайды. Жастардың өмірлік тәжірибесі 
жеткіліксіз, моральдық-этикалық құндылықтар туралы түсінігі тұрақсыз. Проблемалар 
психологиялық 
теңгерімсіздікпен, 
материалдық 
мүмкіндіктер 
болмаған 
кезде 
"ересектердің" қажеттілігі мен ниетінің болуымен күрделене түседі. 
ӘДЕБИЕТТЕР: 
1. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы, Алматы, - Изд. Дом «Дастан», 
2000-322 б.
2. Кирякова А.В. Ориентация школьников на социально-значимые ценности. С.-П., 
1991-126 с. 
3. 
Здравомыслов 
А.Г. 
Общая 
социология. 
Хрестоматия 
/ 
cост. 
А.Г. Здравомыслов, Н.И. Лапин; Пер. В.Г. Кузьминов; под общ. ред. Н.И. Лапина.– М.: 
Высш. гик., 2006. – 783 с. 

---

52
Materials of the international scientific-practical conference