Ómir qáwipsizligi páni haqqinda tu`sinik. (2 saat)

Temir jol avariyasi waqtinda qanday háreket qiliw kerek? Avariyaǵa ushraǵanda yaki tosattan poezddi toqtatıwǵa tuwri kelgende jıǵılıp túspew ushin ózińizdi bekkem tutiń. Buniń ushin dásteklerdı ustap alıń, diywal hám otirǵıshqa ayaqlarińız benen tirelip aliń. Vagon polina otirip alıw qawipsizlew. Birinshi soqqidan soń bosaspań. Temir jol avariyasinan keyin qanday háreket qilıw kerek? Avariya júz berıwden-aq, vagonnan esik tereze arqali (shárayattan kelip shiǵıp ) shiǵıp ketiń, sebebi bunday jaǵdayda, órt shiǵıw itimali júda joqarı boladi. Zárúret tuwilsa, kupe terezesiniń aynasin awır buyimlar járdeminde sindiriń. Avariya shiǵıw orini arqali vagonnan shiǵıp atırǵanda temir joldiń dala tárepin tańlań. Ózińiz benen hújjetlerińız, pul, kiyim- kensheklerińiz yaki kórpeni aliń. Órt shiqqan bolsa, terezelerdi jabıń, samal alangani kúsheytırıp jiberıwı múmkin. Órtten qashıw ushin aldıńǵı vagonlarǵa ótip aliń. Buniń ilaji bolmasa, poezddiń aqırǵı vagonlarina ótiń. Kete turip barlıq esiklerdi bekkem jabiń. Ёlakka shiǵıwdan aldin, dem alıw organlarińiz qorǵanıw qurali; suwda izǵarlanǵan bas kiyimińız, sharf , tawar bóleklerin tayarlań. Órt waqtinda vagon diywallarina qaplanǵan material - malminit- ómir ushin qáwipli záharrli gaz shiǵarıwdı yadta tutiń.
Sirtqa shiǵıp alǵannan soń, tezlik benen qutqarıw islerine qosiliń; zárúret bolsa, basqa kupedegi jolawshilarǵa aynani sindirıwıda járdemlesiń, jaraqatlanǵanlardı sirtqa alip shiǵıńh.t.b. Avariya waqtinda janilǵı tókilip ketken bolsa, poezddan qáwipsiz aralıqqa uzaqlasiń, órt yaki partlaw waqiyasi júz berıwı múmkin. Tok ótıwshı sim úzilip jerge asilip qalǵan bolsa, onnan sekirip- sekirip yaki qisqa qádemler menen uzaqlasiń. Elektr toki jer maydani boylap uzatilatuǵın aralıq 2 metrden 30 metrge shekem bolıwı múmkin.
Avtomabil transportindaǵı avariyalar. Avtomabil transportindaǵı avariyalardiń 75 % ine jaqini aydawshilardıń jol háreketi qaǵıydaların qopal buzıwı aqibetinde kelip shiǵadi. Tezlikti asirıw, jol belgilerine itibarsiz bolıw, qarama – qarsi jolǵa ótip alıw hám avtomobildi más halda basqarıw hár dayimdaǵıday tártib buzarlıqtń qáwipli kórinisi bolip qalmaqta. Avariyalarǵa kóbinshe jollardiń jaraqsiz halǵa kelıwı ( tiykarinan siypalaq ), mashinalardiń nasazlıǵı ( birinshi orinda tormoz, ekinshi orinda rol basqarıwı, úshinshisi, balon hám shinalar ) sebeb boladi. Avtomobil avariyalarinda jaraqatlanǵanlardiń 80 % kóp qan joǵaltıw aqibetinde úsh saatta nabit boladi.