Mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

Rangdor toshlar xom-ashyolari bezak toshlarni keng ko‘lamlari bilan taqdim etilgan: andaluzit, feruza, opal, kaxolong, nefrit, amazonit, rodonit, azurit, lazurit, dyumorterit, sodalit, agat, xalsedon, yashma, agalmatolit, listvenit, zmeevik, obsidian, xiastolit, alunit, gematit-krovavik, marmarli oniks, tosh qotgan daraxt, jadeit, serpentin va boshqalar. Oxirgi yillarda Jaloir (1992), Chilimozor (1994), Minguchar (1996), Egrisuv (1996), Janubiy Qirqquduq (1998), Qoramozor (2002), Qoraxitoy (2002), Tolsoy (2002), Feruza (2003) va boshqa konlarning zaxiralari hisoblandi.
Gidromineral xom-ashyo resurslari. Buxoro-Qarshi, Surxondaryo, Ustyurt va Farg‘ona artezian xavzalarida olib borilgan tadqiqotlar yod, brom, litiy, rubidiy, seziy, stronsiy va boshqalarni sanoat ko‘lamidagi to‘planishlarini namoyon etdi. Ular yodni Kruk (2006), Go‘rtepa (2000), Shavoz va boshqa konlarida jamlangan.
Mamlakat suv resurslarining ahamiyati
Yer osti suvlari mamlakatning suv resurslarini ahamiyatga molik darajadagi ulushini tashkil etadi va ularning ichimlik maqsadidagi va qishloq xo‘jaligidagi suv ta’minotlaridagi axamiyatlarini baholash juda murakkab.
01.01.2014y. holatiga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi bo‘yicha foydalaniladigan ichimlik va kam sho‘rlangan yer osti suvlarini tasdiqlangan zaxiralari 16810,9 ming m³/sutkani, davolashga mo‘ljallangan mineral suvlarni – 33,03 ming m³/sutkani va sanoat ahamiyatidagi mineral suvlarni - 6,12 ming m³/sutkani tashkil etadi.
2013 yilda yer osti suvlarini o‘rtacha yillik jamlangan srflanishlari 5479,6 ming m³/sutkani tashkil qildi. Tasdiqlangan zaxiralarni eng katta miqdorlari Toshkent – 3252,7 ming s.m³/sutka, Farg‘ona vodiysi – 2902,4 ming m³/sutka va Samarqand– 2056,7 ming s.m³/sutka viloyatlar xissasiga to‘g‘ri keladi.
Eng sifatli ichimlik suvlari Oxangaron, Chirchiq, Zarafshon daryolarini vodiylaridagi, Farg‘ona vodiysidagi, Kitob-Shaxrisabz egikligidagi yuqori o‘tkazuvchan to‘rtlamchi yotqiziqlarda tarqalgan. Yer osti suvlari, asosoan, axolini xo‘jalik ichimlik suvi bilan ta’minot uchun – 28,7%, qishloq xo‘jalik extiyojlari uchun - 7,0% va ishlab-chiqarishni texnik suv ta’minoti uchun – 0,6 11% miqdorlarda sarflanadi.
Hozirgi paytda Respublikada yer osti suvlarining 67 koni va uchastkalari qidirib-chamalangan va ularni foydalanish maqsadlaridagi zaxiralari 31,5 ming m³/sutka miqdorlarda tasdiqlandi.
Mineral suvlarni olish 5,9 ming m³/sutkani tashkil etadi. Ulardan asosan balnologiyada (tibbiyotda balchiq-loy va mineral suvlar bilan davolash bo‘limi) va va davolash maqsadlaridagi ichimlik sifatida 5,25 ming m³/sutka (89%), bir oz kamroq darajada, oshxona ichimligi – 0,39 ming m³/sutka (7%) sifatida foydalaniladi.
Balnelogik mo‘lajallardagi gidromineral bazani yaratish yoki kengaytirish yo‘li bilan mamlakatning sanatoriya-sixatgox majmualarini qo‘llab-quvvatlash va taraqqiy ettirish maqsadlarida, yaqin kelajada Farg‘ona vodiysida, Toshkent oldi va Janubiy Orololdi artezian havzalarida va Buxoro va Samarqand viloyatlarini ba’zi rayonlarida mineral suvlarni yangi manbaalari qidirib topish mo‘ljallangan.
Ekspertlarni baholashlariga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi yer qa’-rida foydali qazilmalarni qidirib-chamalangan zaxiralarini 01.01.2014y. holatiga ko‘ra narxlari