#Miyachasi yaxshi rivojlangan xayvonlar

Partenogenez – yangi avlod uruglanmagan tuxum xujayrasidan rivojlanadi
-Ginogenez – tuxum xujayra spermatozoidning yadrosi bilan qushilmaydi, ammo rivojlanishi uchun -tuxum xujayra bulgan muxitda spermatozoid albatta bulishi kerak
-Androgenez –yangi avlod spermatozoidning yadrosi va xuxum xujayraning sitoplazmasi xisobiga rivojlanadi

#kopulyatsiyasiz gametogamiyaning uch xili mavjud

+Partenogenez – yangi avlod uruglanmagan tuxum xujayrasidan rivojlanadi
+Ginogenez – tuxum xujayra spermatozoidning yadrosi bilan qushilmaydi, ammo rivojlanishi uchun tuxum xujayra bulgan muxitda spermatozoid albatta bulishi kerak
+Androgenez –yangi avlod spermatozoidning yadrosi va xuxum xujayraning sitoplazmasi xisobiga rivojlanadi
-Izogamiya – xosil bulgan jinsiy xujayra katta-kichikligi va shakliga qura bir-biridan farqlanmaydi
-Geterogamiya (anizogamiya) - bir qator suv utlari va xivchinlilarga xos bulib, mayda xaraqatchan miqrogameta va yiriqroq, xaraqatsiz maqrogametalar xosil buladi
-Oogamiya – kopulyatsiya bilan tugaydigan shakli bulib, xar xil tuzilishga va katta- kichikligiga ega bulgan jinsiy xujayralar bir-biri bilan qushiladi
# Gregor Mendel quyidagi genetik qonunlar va qonuniyatlarning asoschisi
+Belgilarning nasldan naslga utish qonuniyatlari
+Irsiyotning qonunlari
+Gametalar «soflik» qonuni
-Irsiy uzgaruvchanliqning gomologik qatorlar qonuni
-Irsiyotning xromosoma nazariyasi
-Biogenetik qonuni

#Pleyotropiya xodisasiga xos bulgan belgilar

+Bitta genning ikki va undan ortiq belgining rivojlanishiga kursatadigan ta’siri
+Pleyotropiya birinchi marta G.Mendel tomonidan aniqlangan
+Tabiatda qeng tarqalgan albinizm, Marfan sindromi
-Bir nechta gen bitta belgini ifodalaydi
-Misollar odam terisining rangini, buyi uzunligining ifodalaydigan genlar
-Pleyotropiya birinchi marta T.G.Morgan tomonidan aniqlangan

#Genlarning ekspressivligi va penetratligi tugrisidagi tushunchalar

+Genning ekspressivligi – fenotipda yuzaga chiqadigan belgining xar xil darajada namoyon bulishi
+Genning penetrantligi - gen yuzaga chiqargan fenotipik belgining son jixatidan ifodalanishi
+Atamalarni 1927 yilda rus olimi N.V.Timofeev-Resovsqiy fanga qiritgan
-Genning eqspressivligi bitta genning iqqi va undan ortiq belgining rivojlanishiga qursatadigan ta’siri
-Genning penetrantligi bir nechta belgini bitta gen bilan ifodalanishi
-Atamalarni 1975 yilda rus olimi V.I.Vernadskiy fanga kiritgan

#Genlar orasidagi masofa aniqlanadi

+krossingoverning miqdoridan
+qrossover gametalarning miqdoridan
+qrossover gametalarning qushilishi tufayli xosil bulgan individlarning miqdoridan
-qrossover bulmagan gametalarning miqdoridan
-qrossover bulmagan gametalarning qushilishi tufayli xosil bulgan individlarning miqdoridan
-Xosil bulgan individlarning sonidan

#Urgochining jinsiy xromosomalari - X0 bulgan xayvonlar

+kaltaqesak
+Ayrim baliqlar
+kuyalar
-qushlar
-kapalaklar
-Ilonlar
#Patau sindromiga xos bulgan dermatoglifik kursatkichlar
+Atd – burchagi 108
+kaftda turt barmoqli kundalang egiluvchan burmalari bor
+Barmoqla uchida yoysimon chiziqlar kup buladi (normada-6%)
-Atd – burchagi 40o
-Barmoqlar uchida ilmoqsimon chiziqlar kup buladi (normada-62%)
-kaftda bitta qundalang bukuvchi burma buladi

#Daun sindromiga xos bulgan dermatoglifik kursatqichlar

+Atd – burchagi 81-90
+Barmoqlar uchida ilmoqsimon chiziqlar kup buladi (normada-62%)
+kaftda bitta kundalang bukuvchi burma buladi
-Atd – burchagi 108
-kaftda turt barmoqli kundalang egiluvchan burmalari bor
-Barmoqla uchida yoysimon chiziqlar kup buladi (normada-6%)

#Terner - Sherishevskiy sindromiga xos bulgan dermatoglifik kursatkichlar

+Atd – burchagi 66o
+Barmoqlar uchida ilmoqsimon va aylanasimon chiziqlar qup buladi
+Umumiy chiziqlar soni - 178
-Umumiy chiziqlar soni - 48
-Barmoqlar uchida yoysimon chiziqlar qup buladi (normada-6%)
-Atd – burchagi 108

#Xardi –Vaynberg qonuniga oid bulgan ma’lumotlar

+Populyatsiyaning genofondini urganishda qullaniladigan tibbiy-genetiqa usuli
+qonunga binoan ideal populyatsiyalarda gomo- va geterozigotalarning miqdori avloddan avlodga uzgarmaydi, chunqi genlar chastotasi uzgarmaydi
+Populyatsiyada dominant va retsessiv genlar chastotasi xar xil bulganda xam ushbu qonun buyicha nasllanish kuzatiladi
-kasallikning yuzaga chiqishida genotip va fenotipning roli aniqlanadi
-Evolyusiyada faqat filogenezning ontogenezga qursatgan ta’siri emas, balqi ontogenezning filogenezga qursatgan ta’siri urganiladi
-kichik populyatsiyalarda kam uchraydigan gen xam tez tarqalib qetishi mumqin

#Egizaklar usuli yordamida Xolsinger formulasidan foydalaniladi. Agarda H qursatgichisi …

+1,0 ga teng bulsa, belgini yuzaga chiqishi genotipga bogliq
+0,5dan qam bulsa, belgini yuzaga chiqishi tashqi muxitga bogliq
+0,6-0,7ga teng bulsa, belgini yuzaga chiqishi xam tashqi muxitga, xam genotipga bogliq, ya’ni irsiyotga moyilliq kuzatiladi
-0,5ga teng bulsa, belgini yuzaga chiqishi genotipga bogliq
-0,6-0,7ga teng bulsa, belgini yuzaga chiqishi tashqi muxitga bogliq
-1,0 teng bulsa, belgini yuzaga chiqishi xam tashqi muxitga, xam genotipga bogliq, ya’ni irsiyotga moyilliq kuzatiladi

#Autobriding, inbriding. insestlar atamalariga tushunchalar bering

+Autbriding – qarindosh bulmagan individlar urtasidagi nikox
+Inbriding – qarindosh bulgan individlar urtasidagi nikox
+Insestlar – aka-singil, ota-bola urtasidagi nikox
-Insestlar – qarindosh bulmagan individlar urtasidagi nikox
-Autbriding – qarindosh bulgan individlar urtasidagi nikox
-Inbriding – aka-singil, ota-bola urtasidagi nikox

#Postembrional rivojlanishning yuvenil davriga xos bulgan belgilar

+Usish
+Tana qismlarining nisbatini uzgarishi
+Organ va sistemalar asta-seqin uz funksiyasini bajarishga tayerlanishi, differensiyalanishi
-Yangi organlarning paydo bulishi
-Organ va tuqimalar uziga yangi funksiyalarning olishi
-Yuvenil davridagi organlarning asta-seqin surilishi, yuqolishi

#Irsiy kasallikning autosom-dominant bulib nasllanishiga xos bulgan belgilar

+erkak va ayollarda uchrash chastotasi bir xil miqdorda
+Xar bir avlodda kasallik kuzatiladi
+kasal bolaning albatta yoki otasi, yoki onasi kasal buladi
-Ota xech qachon uz belgisini (kasalligini) ugliga utkazmaydi
-kasal bolani ota-onasi fenotipik soglom
-Asosan erkaklar kasallanadi

#Mukovissidozning diagnostik kriteriyalari

+Surunkali rezidiv pnevmoniyalar
+Oshqozon osti bezining funksiyasini buzilishi
+Axlati shakllanmagan, xazm bo‘lmagan ozuqa moddalar buladi
-kifoskolioz, bo‘yi past
-Terining uta cho‘ziluvchanligi
-Soch va terining gipopigmentatsiyasi

#Gidroidlar sinfiga qiruvchi zaxarli kovaqichlilar

+Yolgon qorall – Millipora alcicornis
+ “Butsimon” meduza – Gonicnemus vertens
+ “Portugaliya qemachasi”- Physalia physalis
-Tukli sianeya – Cyanea capillata
-Aureliya meduzasi – Aurelia aurita
-Dengiz qovoq arisi – Chironex fleckeri

#Gen kasalliklari nasllanish tiplari

+autosom
+jinsiy xromosomalar bilan boglangan xolda
+dominant
+retsessiv
-generativ
-somatik
-kup allelik
-pleyotropiya

# klaynfelter sindromiga xos belgilar

+erkak jinsiy xromosomalarning bitta X - xromosomasi oshiqcha bulishi
+kariotipi XXU, XXUU, XXXU
+ayollarga xos belgilar soqol va moylovlar usmagan, qad - qomat ayollarnikiga uxshagan va xakozo
+bepusht
-mikrotsefaliya yoki gidromefaliya
-barmoqlari uzun –« urgimchak» barmoqlar
-miopatiya
-ichki organlarda nuqsonlar bulishi
#Irsiyotning xromosoma nazariyasini asosiy tadqiqotlari
+genlar xromosomada joylashgan
+meyoz jarayonida allel genlar gomologik qismlar bilan almashinish mumkin
+bitta xromosomada joylashgan genlar bitta biriikish guruxini xosil qiladi
+genlar xromosomada bitta chiziq xosil qilib joylashadi
-bitta xromosomada joylashgan genlar mustaqil taqsimlanadi
-birinchi avlodda belgilarning bir xilligi
-belgilarning ajralishi
-belgilar mustaqil xolda nasllanadi

#RNKning tiplari

+ sitoplazmatik
+ informatsion (axborot)
+ribosomal
+tashuvchi
-matritsali
-stabil
-labil
-yetilgan
-yetilmagan

#Ovogenezning spermatogenezdan farqi

+ rivojlanish davrlari – 3 ta
+qo‘payish davri ontogenezning faqat embrional davrida kuzatiladi
+ o‘sish davrida faqat bitta jinsiy xujayra xosil bo‘ladi
+bitta birlamchi ovotsitdan faqat bitta tuxum xujayra yetiladi
-ko‘payish davri ontogenezning xam embrional, xam postembrional davrlarida kuzatiladi
-o‘sish davrining bir vaqtda bir nechta dastlabki jinsiy xujayralar o‘tadi
-o`sish davrida 2 jinsiy xujayra xosil buladi
-shakllanish darida bitta ovotidadan bita tuxum xujayra xosil buladi

#Lyambliyaga xos bo‘lgan belgilar

+sodda xayvon tipi, xivchinlilar sinfiga mansub
+xivchinlarning soni 3-4 juft
+yadrosi ikkita
+aksostil bo‘ladi
-xivchinlarning soni 1 ta
-sodda xayvonlar tipii, sporalilar sinfiga mansub
-yadrosi 3-ta
-xivchini yuq

#Dizenteriya amyoba quyidagi shakllarda uchraydi

+sista
+kichik vegetativ shakli
+to‘qima shakli
+gametofag
-yolg‘on sista
-tuplam sista
-sporozoit
-finna

#Sitogenetik usul yordamida aniqlanadi

+kariotip
+xromosomalarning tuzilishi
+xromosomalarning shakli
+xromosomalarning katta-kichikligi
-genlarning tuzilishi
-kaftdagi chiziqlar
-tovondagi naqshlar
-barmoqdagi naqshlar

#K.Linney evolyusion ta’limotning rivojlanishiga qo‘shgan xissasi

+1-bulib, tirik organizmlarning ma’lum bir sistemaga solgan
+ binar nomenklaturani taklif etgan
+to‘rt pog‘onali klassifiqatsiyani qo‘lladi
+8000 tur va 1200 avlodlarni tasvirlab berdi
-«gradatsiya» ta’limotini yaratdi
-5000 ta va 15000 ta avlodlarni tavsiflab berdi
- besh pog‘onali klassifikatsiyani qo‘lladi
-olti pog‘onali klassifikatsiyani qo‘lladi

#SitoplazmatiK membranadagi oqsillar quyidagi vazifalar bajaradi

+membrana tarqibiga kiradi
+retseptorlik
+katalitik
+tashuvchi, utkazuvchi
-oqsil biosintezida ishtiroq etadi
-uglevodlar almashinuvida qatnashadi
-yeglar sintezida ishtirok etadi
-DNK reparatsiyasida ishtirok etadi

#Silliq endoplazmatik turga xos bulgan belgilar

+endoplazmatik turning shaklidir
+devorlarida ribosomalar bulmaydi
+yoglarni sintezida ishtirok etadi
+uglevodlarni sintezida qatnashadi
-oqsillarni sintezida ishtirok etadi
-devorida ribosomalar buladi
-yeglarning sintezida ishtirok etadi
-nuqleotidlar sintezida qatnashadi

#Goldji apparatiga xos bulgan belgilar

+barcha Eukariot xujaylarida kuzatiladi
+membranalardan tashkil topgan
+qondensatsiyaga uchratadi
+lizosomalarni xosil qiladi
-Prokariotlarda rivojlangan
-membranasiz
-viruslarada rivojlangan
-kuk-yashil suvutlarda rivojlangan
#Toksoplazma uchun xos belgilar
+toqsoplazmoz kasalligini chiqaruvchisi
+sporalilar sinfiga mansub sodda xayvon
+shakli - yarim oy
+xujayra ichi paraziti
-xivchinlilar sinfiga mansub sodda xayvon
-shakli duksimon
-qon xujayralarida parazitlik qiladi
-odam - asosiy xo‘jayin

#Tropik bezgak parazitining o‘ziga xos belgilari

+kasallikning residivlari(qaytalanishi) quzatilmaydi
+zararlangan eritrotsitlarning shakli, katta- qichikligi, rangi o‘zgarmaydi
+paraeritrotsitar shizogoniya quzatilmaydi
+eritrotsitar shizogoniya davom etadi 48 soat
-kasallikning residivlari (qaytalanishi) kuzatiladi
-sporogoniya kuzatilmaydi
-gametogoniya kuzatilmaydi
-eritrotsitlar soni ko‘payadi

#Bezgak kasalliklariga xos bo‘lgan belgilar

+qonda parazitlar aniqlanadi
+xar 48-72 soatda xuruj tutadi
+bezgak xurujida xarorat 39-40 gacha qo‘tariladi
+jigar va taloq kattalashadi
-axlatda parazitlar topiladi
-bemor tana xarorati qechqurunga borib ko‘tariladi
-kasallikning tashuvchilari se-se pashshasi
-chaqiruvchilar orqa miya suyuqligida aniqlanadi

#Tripanosomaga xos bulgan belgilar

+xivchinlilar sinfiga mansub
+sodda xayvon
+tanasi duksimon shaklga ega
+odam va xayvonlar paraziti
-chuvalchanglar guruxiga mansub
-uzunligi 0.5-1 smgacha boradi
- tanasi - bosh, bo‘yin, strobiladan tashqil topgan
-faqat odamlarda parazitliq qiladi
#Leyshmaniyalarga xos bulgan belgilar
+odam va xayvon parazitlari
+xujayra ichida parazitlik qiladi
+tashuvchida – iskabtoparda xivchinli shakli uchraydi
+teri va retikulo-endotelial organlarda parazitlik qiladi
-sporalilar sinfiga mansub
- faqat odamlarda parazitlik qiladi
-faqat qum kalamushlari va daydi itlarda yashaydi
-tashuvchisi - se-se pashshasi
# Dezinteriya amyobasiga xos bo‘lgan belgilar
+amebiz kasalligi chaqiruvchisi
+yuvilmagan sabzavotlar va mevalar, iflos qo‘llar orqali yuqadi
+patogen shakli - to‘qima shakli
+sistada 4 ta yadro bo‘ladi
-sistada 8 ta yadro bo‘ladi
-patogen shakli - kichik vegetativ shakli
-patogen shakli - gematofag
-sistasida 1 ta yadro bo‘ladi
#qaysi chuvalchanglar uchun odam xam asosiy, xam oraliq xo‘jayin bo‘lib xizmat qiladi -
+askarida
+trixinella
+pakana gijja
+qil boshli gijja
-rishta
-exinokokk
-upqa so‘rgichi
-qon so‘rgichi

#Biogelmintlar guruxiga kiradigan chuvalchanglar

+jigar qurti
+trixinella
+cho‘chqa solityori
+exinokokk
-egri boshli gijja
-qil boshli gijja
-asqarida
-ostritsa

#qaysi parazitlarning chaqiradigan kasalliklari qo‘y, mol, cho‘chqa, baliq go‘shti orqali odamga yuqadi

+qoramol solityori
+cho‘chqa solityori
+trixinella
+serbar lentasimon chuvalchang
-jigar qurti
-mushuq so‘rgichi
-qon so‘rgichi
-o‘pqa so‘rgichi

#qon bilan oziqlanadigan chuvalchanglar

+shistozoma
+filyariyalar
+qil boshli gijja
+egri boshli gijja
-asqarida
-ostritsa
-trixinella
-o‘pqa so‘rgichi

#Xalqali chuvalchanglarga xos bulgan belgilar

+tanasi ayrim metamerlardan tashkil topgan
+qon aylanish tizimi rivojlangan
+parapodiyalari (oyoq usimtalari) rivojlangan
+ikkilamchi tana bo‘shligiga ega
-xazm tizimi reduksiyaga uchragan
-ayirish organlari - protonefridiyalar
-nerv sistemasi - yon nerv ustunlari
-tana bo‘shligi - prototsel

#Bo‘gimoyoqlilar tipiga xos bo‘lgan belgilar

+oyoqlari yaxshi rivojlangan, tanasi 3 qismdan tashqil topgan bosh, ko‘krak, qorin
+markaziy qon aylanish organi- yurak rivojlangan
+qoni rangsiz yoki zangori
+tashqi skeleti mavjud- xitin koplagichi
-qoni qizil
-ayrish organlari - metanefridiyalar
-germafroditlar
- nerv sistema diffuz shaklda

#Tirik lichinka tugadigan xayvonlar

+rishta
+trixinella
+chayonlar
+volfart pashshasi
-uy pashshasi
-chivinlar
-qanalar
-o‘rgimchaqlar

# Argas kanalarga xos bo‘lgan belgilar

+yopiq biotoplarda xayot kechiradi
+qon so‘rish jarayoni 30 min - 2 soatgacha davom etadi
+nimfa davrini 3-5 marta o‘tadi
+kanalarga orqa tomondan qaraganda boshchasi qo‘rinmaydi
-xitinli qalqoni tanasini 1/3 qismini koplaydi
-tananing orqa tomonidan boshchasi qo‘rinadi
-nimfa davri faqat 1 ta bo‘ladi
-ochiq biotoplarda yashaydi

# Xashorotlarning asosiy belgilari

+tanasi aniq 3 bo‘limdan iborat bosh, ko‘krak, qorin
+3 juft oyoqlari ko‘krak qismida joylashgan
+metamorfoz bilan rivojlanadi
+og‘iz apparati kemiruvchi, kemiruvchi –so‘ruvchi, yalovchi, yalab so‘ruvchi, sanchib - so‘ruvchi
-yaxshi rivojlangan oyoqlari tanasining barcha qismlarida joylashgan
nafas olish organlari - o‘pqa
-qoni qizil - gemoglobin tufayli
-kupchiligi germafroditlar

#Viruslarning odamda keltirib chiqaradigan kasalliklarini belgilang?

+leykoz
+usmalar
+uchiq toshishi
+gripp
-ulat
-bugma kasalligi
-angina
-qorin tifi

#Prokariot xujayralarining Eukariotlardan farqlanuvchi 4 ta asosiy belgisi qaysi?

+ yadro qobigi bulmaydi - genetik material sitoplazmada erkin yotadi
+xromosomasi xalqasimon
+organoidlaridan faqat ribosoma buladi
+xromosomasi oqsillar bilan birikmagan - "yalangoch"
-yadro qobigi buladi
-mitoz yuli bilan kupayadi
-barcha organoidlari rivojlangan
#Viruslarga xos bulgan belgi va xususiyatlarni belgilang?
+uta mayda mavjudotlar bulib, xar qanday filtrdan uta oladi
+tarkibida DNK yoki RNK molekulalarini buladi
+ularda oqsil gilofga uralgan bir molekula nuklein kislota mavjud
+ustidan oqsil - kapsid deb nomlanadigan parda bilan uralgan buladi
-tuzilishini yoruglik mikroskopda qurish mumkin
-irsiy modda bulib faqat RNK xizmat qiladi
-irsiy modda bulib faqat DNK xizmat qiladi
-bir xujayrali organizmlar bulib xisoblanadi

#Xujayralarda mavjud bulgan, axamiyatiga kura farqlanadigan kiritmalar xillari

+ trofik (ozuqa)
+ sekretor
+ pigment
+ qoldiq tanachalar
-gemoglobin
-glikogen
-fermentlar
-gormonlar

#Mikronaychalar xujayrada yuz beradigan quyidagi jarayonlarda qatnashadi

+mitoz va meyozda xromosomalarni ajralishida
+organoidlar siljishida
+xujayra qobigini shakllantirishda
+xujayra ichida moddalarni xaraqatlanishida
-lizosomalarni shakllantirishda
- xujayra seqresiyasida
-yadro qobigini shakllantirishda
-ATF sintezida

#Mitoxondriya organoidlari uchun xos bulgan belgilarni aniqlang.

+ Devori ikki tashqi va ichki membranadan iborat
+ Ichki membrana kristalarga ega
+ Ichi gamogen modda-matriqs bilan tulib turadi
+ Uz oqsillarini sintezlay oladi
-Asosiy funksiyasi oqsillarni sintezlash
-Tashqi membranasi kristalarga ega
-xujayra faoliyati uchun zarur lizosomalar xosil qiladi
-Yadrochada shakllanib,sitoplazmaga chiqadi

#Lizosomalarni funksiyalarini aniqlang?

+Murakkab moddalarni parchalash
+Mikroorganizmlarni, viruslarni parchalash
+ Nobud bulgan xujayra qismlarini xazm qilish
+ Embrion va lichinkalarni vaqtincha organlarini yuqotish
-Tubulin oqsilini sintezlash
-Uglevodlar va lipidlarni sintezlash
-Moddalar almashinuvida faol ishtirok etish
- Antigen va antitelolarni xosil qilish

#Xromosomalar uchun xos bulgan qoidalarni belgilang?

+Xromosomalar sonining doimiylik qoidasi
+Xromosomalarning juftliq qoidasi
+ Xromosomalarinng individuallik qoidasi
+Xromosomalarinng uzluqsizliq(neprerivnosti)qoidasi
-Xromosomalarning gomologiqlik qoidasi
-Xromosomalarinng chidamlilik qoidasi
-Xromosomalarinng bir xillilik qoidasi
-Xromosomalarinng nogomologiklik qoidasi

#Mikronaychalar xujayrani qaysi qismida uchrashini belgilang?

+Sitoplazmada erkin xolatda
+ Sentriolalar tarkibida
+Xivchinlar va kiprikchalar
+Xujayra markaziga birikkan xolda
-kiprikchalar tarkibida
-Mitoxondriya tarkibida
-Plastidalar tarkibida
-Xromatinlar tarkibida

#Mitoxondriya matriksida nimalar bulishini belgilang?

+ DNK tRNK
+Oqsillar biosintezini ta’minlovchi fermentlar sistemasi
+Ribosomalar
+Transkripsiya va translyatsiya jarayonida ishtirok etuvchi fermentlar sistemasi
- DNK iRNK
-Polisaxaridlar va lipidlar sintezini ta’minlovchi fermentlar sistemasi
-Mikronaychalar
-Fotosintez jarayonini ta’minlovchi fermentlar sistemasi

#Mitozning telofazasida kuzatiladigan jarayonlarni kursating.

+Xromatidala qutblarga yetib boradi.
+Yadrocha tiklanadi.
+Shundan sung xromatidalar xromosomalar despirallashadi.
+Yadro qobigi paydo buladi.
-Xromasomalar qutblarga tarqaladi
-Xromosomalar spirallashadi
-Yadrocha yuqoladi
-Xromosomalar yugonlashadi

#GeteroSintetik interfazada qanday jarayonlar sodir bulishini belgi¬lang

+xujayra usadi
+xujayrada bioSintetik jarayonlar a’zo yoqi organizm uchun modda¬lar ishlab chiqarishiga qaratilgan buladi
+xujayrada taxassuslashish jarayonlari ruy beradi
+xujayra uziga xos faoliyatni bajarishga loyiq bulgan xujayraga aylanadi
-xujayrada bulinishga tayyorgarliq quchayadi
-uzini qupaytirish(mitoz)gagina qaratilgan jarayon bilan band bu¬ladi
-asosan DNK sintezi ruy beradi
-xujayra usishdan tuxtaydi

#Xujayra bulinishining turli fazalarida xromosoma qanday xolat va qurinishda bulishini belgilang

+Interfazada-despirallashgan
+Profazada-spirallasha boshlagan
+Metafazada-ekvator chiziq buylab joylashgan
+Anafazada-qutblarga tarqalgan
-Telofazada spirallashish boshlanadi
-Interfazada-spirallashgan
-Profazada-juda ingichkalashgan
-Metafazada-ingichqa,ipsimon kuzga tashlanmaydigan xolatda

#Endomitoz uchun xaraqterli bulgan belgilarni kursating?

+Endomitozda xromosomalar reproduksiyasidan keyin, xujayralarning bulinishi kuzatilmaydi.
+Endomitozda xromosomalar sonini ayrim xollarda diploid tuplamga nisbatan un baravar oshishi kuzatiladi.
+Endomitoz poliploid xujayralarning yuzaga kelishiga olib keladi.
+Endomitoz jadal ishlovchi xujayralarda kuzatiladi.
-Endomitoz nerv xujayralarda kuzatiladi.
-Xromosomalar aniqlanmaydi va ularning teng taqsimlanishi kuzatilmaydi.
-Endomitozda yadrosiz xujayralar yuzaga keladi.
-Xromosomalar juda katta(gigant) ulchamga ega buladi.

#Viruslarning odamda keltirib chiqaradigan kasalliklarini belgilang?

+leykoz
+usmalar
+uchiq toshishi
+gripp
-ulat
-bugma kasalligi
-angina
-qorin tifi

# Prokariot xujayralarining Eukariotlardan farqlanuvchi 4 ta asosiy belgisi qaysi?

+yadro qobigi bulmaydi - genetik material sitoplazmada erkin yotadi
+xromosomasi xalqasimon
+organoidlaridan faqat ribosoma buladi
+xromosomasi oqsillar bilan birikmagan - "yalangoch"
-yadro qobigi buladi
-mitoz yuli bilan kupayadi
-barcha organoidlari rivojlangan

#Viruslarga xos bulgan belgi va xususiyatlarni belgilang?

+uta mayda mavjudotlar bulib, xar qanday filtrdan uta oladi
+tarqibida DNK yoqi RNK molequlalarini buladi
+ularda oqsil gilofga uralgan bir molequla nuklein kislota mavjud
+ustidan oqsil - qapsid deb nomlanadigan parda bilan uralgan buladi
-tuzilishini yorugliq miqroskopda qurish mumqin
-irsiy modda bulib faqat RNK xizmat qiladi
-irsiy modda bulib faqat DNK xizmat qiladi
-bir xujayrali organizmlar bulib xisoblanadi

#Ayrim xromosomalarning tashqi qurinishi 4 ta qismdan tashqil topgan

+ikkita yelqa
+birlamchi belbog-sentromera
+ikkilamchi belbog
+yuldosh
-romonema
-xromomera
-xromatida
-uchlamchi belbog

#Mitoxondriyalarning vazifalari

+Ularda oqsillanish fosforillanish amalga oshadi
+ATF sintezi
+Steroid gormonlarni sintezlaydi
+Lipidlarni sintezlaydi
-Xujayra bo‘linishida ishtiroq etadi
-Sitoskeletni xosil qiladi
-Ularda anorganiq moddalarning sintezlanish amalga oshadi
-Uglevodlar sintezlaydi

#krossingover bu...

+Xromosomalar gomologiq qisimlarining almashinuvi
+1-meyotik bo‘linishdan amalga oshadi
+Paxinemada roy beradi, leqin sitologiq jixatdan diplonemada aniqlanadi
+Qiz xujayralarning qombinativ o‘zgaruvchanligini ta’minlaydi
-Xromosomalarning nogomologik qismlarining almashinuvi
-Jinsiy xujayralarning qo‘shilishi
-Mitozda kuzatiladi
-Amitozda kuzatiladi

#Ovogenezga xos

+3 bosqichga bo‘linadi
+Ovogoniyning rivojlanishida dastlabki xujayralarnning xromosoma to‘plami diploid
+Rivojlanish bosqichlari ovogoniyalar, 1-tartibli ovotsitlar, 2-tartibli ovotsitlar, ovotida yeki yetuk jinsiy xujayra
+Xromosoma tuplami (n) va DNK miqdori (s) ovogoniyalarda – 2n4s
-Bo‘linish bosqichi embrional va postembrional davrlarda kuzatiladi
-1 tartibli 1 ta ovotsitdan 4ta ovotidagacha bo‘ladi
-Yetilgan tuxum xujayralarning umumiy miqdori qo‘p
-shakllanish davrida tuxum xujayra xosil buladi
-Spermatozoidlar somatiq xujaralardan yiriq

#Fiziologik regeneratsiya tushunchasi va unga misollar

+Organizmning normal xayot davomida yuqotgan qismlarini qayta tiklanishi
+Ichak epiteliyning qayta tiklanishi
+qon yaratuvchi a’zolarda periferik qon xujayralarning xosil bulishi
+Sut tishlarini doimiy tishlari bilan almashinishi
-Bir nechta aloxida ajratilgan somatik xujayralardan butun organizmning xosil bulishi
-qirqib olingan tana qismlarining qayta tiklanishi
-Singan suyakning bitishi
-quygan teri tuqimasini chandiq bilan bitishi

#Uch kunlik bezgak parazitiga xos bulgan belgilar

+Xujayinlarini almashtirib rivojlanadi
+Asosiy xujayin – bezgak chivini, oraliq xujayin – odam
+Odam tanasida quyidagi rivojlanish stadiyalari kuzatiladi tuqima shizogoniya, eritrotsitar shizogoniya, paraeritrotsitar shizogoniya, gametogoniya
+Eritrotsitar shizogoniyaning davrlari uzuq davri, amebosimon shizont, yetilgan shizont, merrulyatsiya
-Gametogoniyaning stadiyallari maqrogametotsit, miqrogametotsit
-Odam tanasida quyidagi rivojlanish davrlari kuzatiladi ootsista, ooqineta, sporozoitlar, yetilgan maqro- va miqrogametalar
-Odam tanasida quyidagi rivojlanish davrlari kuzatiladi tuqima shizogoniya, eritrotsitar shizogoniya, gametogoniya
-Pereferiq qonda faqat uzuq davri va maqro- miqrogametotsitni aniqlash mumqin

#Irsiy kasallikning autosom-retsessiv bulib nasllanishiga xos bulgan belgilar

+erkak va ayollarda uchrash chastotasi bir xil miqdorda
+kasal bolani ota-onasi fenotipik soglom
+Xar bir avlodda kasallik quzatilmaydi
+Ota-ona qupincha yaqin qarindosh buladi
-kasal bolaning albatta yoqi otasi, yoqi onasi kasal buladi
-Ota xech qachon uz belgisini (kasalligini) ugliga utqazmaydi
-Asosan erkaklar kasallanadi
-Asosan ayollar kasallanadi

# X-xromosomaga biriqqan dominant genning nasllanishiga xos bulgan qonuniyatlar

+Ota xech qachon uz genini (belgisini) ugliga utqazmaydi
+Ota kasal genini faqat qizlariga utqazadi
+kasalliq xar bir avlodda quzatilishi mumqin
+Agar ona kasal bulsa, kasal bolani tugilish extimoli 50% tashqil etadi, ugil yoqi qiz qat’iy nazar
-erkak va ayollarda uchrash chastotasi bir xil miqdorda
-kasal bolani ota-onasi fenotipiq soglom
-Xar bir avlodda kasalliq quzatilmaydi
-Ota-ona qupincha yaqin qarindosh buladi

#Fenilketonuriyaga hos bo‘lgan diagnostik qriteriyalari

+Aqliy zaiflik
+Mikrotsefaliya
+Soch va terining gipopigmentatsiyasi
+Bemorlardan sichqon xidi kelishi
-Anemiya
-Raxit belgilari
-Germofraditizm
-Terining uta cho‘ziluvchanligi

#Zaxarli korall poliplar

+Oddiy aktiniya- Fctinia eguina
+Dengiz xrizantemasi – Animonia sulcata
+Adamsiya – Adamsia palliate
+kolliaktis – Colliactis parastica
- “Portugaliya qemachasi”- Physalia physalis
-Tuqli sianeya – Cyanea capillata
-Aureliya meduzasi – Aurelia aurita
-Dengiz qovoq arisi – Chironex flecqeri

#Jinsiy maxsuloti zaxarli bulgan baliqlar

+Fugu baligi – Fetrodon vermicularis
+Marinqa – Schizothorax intermedius
+Igna tanali baliq – Diodon hystrix
+Murena – Muraena helena
-Xitoy yorshi – Siniperca chuatsi
-Jarrox baliq – Acanthurus chrurgicus
-Dengiz shaytoni – Lophius piscatorius
-Dengiz ajdari- Trachinus draco

#Xayvon xujayrasini O‘simlik xujayrasidan farqi

+ xujayra shirasi bilan to‘lgan yiriq vakuola bo‘lmaydi
+ plastidalar bo‘lmaydi
+ sellyuloza qobig‘i yo‘q
+xujayra qiritmalari gliqogen qo‘rinishda
+ gliqoqaliqs bor
-lizosoma bo‘lmaydi
-xujayra qiritmalari qraxmal qo‘rinishda
-yadrosi bulmaydi
-selluloza qobigi bor
-plastidasi bor

#Goldji apparatiga xos belgilar

+Prokariotlarda rivojlangan
+barcha Eukariotlarda kuzatiladi
+membranalardan tashqil topgan
+xujayradagi sintezlangan moddalarni suvsizlantiradi, shakllantiradi, qondensatsiyaga uchratadi
+lizosomalarni xosil qiladi
-Prokariotlarda bor
-barcha Eukariotlarda qzatilmaydi
-membranasiz
-tarqibida DNK saqlaydi
-oqsil sintezida etiroq etadi

#Ovogenezning I profazasida quyidagi davrlar quzatiladi

+leptonema
+zigonema
+paxinema
+diplonema
+diktiotena
-blastula
-gastrula
-morula
-organogenez
-amitoz

#Interfazada kuzatiladigan jarayonlar

+ oqsil sintezi
+DNK sintezi
+ tubulin sintezi
+ RNK sintezi
+ energiyaning tuplanishi
-oqsillarning parchalanishi
-yeg va uglevodlarni parchalanishi
-nuklein kislotalarning parchalanishi
-xemosintez, fotosintez

#Odamda leyshmaniyalarning quyidagi turlari parazitlik qiladi

+teri leyshmaniozi chaqiruvchisi
+visseral leyshmaniozi chaqiruvchisi
+Ashxabad yarasini chaqiruvchisi
+penda yarasini chaqiruvchisi
+kala - azar kasalligi qo‘zgatuvchisi
-3 kunlik leyshmaniya paraziti
-4 kunlik leyshmaniya paraziti
-tropik leyshmaniya chaqiruvchisi
-shistozomatoz kasalligini chaqiruvchisi
-paragonimoz kasalligining chaqiruvchisi

#Lyambliyalarga xos bo‘lgan belgilar

+sodda xayvonlar tipi, xivchinlilar sinfiga mansub
+Xivchinlilarining soni 3-4 juft
+aksostili bo‘ladi
+yadrosi bir juft
+xivchinlarining soni 1 ta
-chiganoqli shaqillari bor
-ko‘ndalangiga bo‘linadi
-sistalar xosil qilishi aniqlanmagan
-sporalilar sinfiga mansub
-bitta katta bitta kichik yadrolari mavjud

#Lentasimon chuvalchanglar sinfiga mansub xayvonlar

+exinokokk
+pakana gijja
+cho‘chqa tizmasi
+qoramol solityori
+serbar lentasimon chuvalchang
-jigar qurti
-qon so‘rgichi
-shistozoma
-ichaq ugritsasi
-filyariyalar

#Odam qaysi parazit chuvalchanglar uchun asosiy xo‘jayin bo‘lib xizmat qiladi -

+qoramol solityori
+serbar lentasimon chuvalchang
+jigar qurti
+mushuk surgichi
+chuchqa soliteri
-toksoplazma
-bezgak plazmodiyasi
-koksidiyalar
-alveokokk
-exinokokk

#Yumaloq chuvalchanglarga xos bo‘lgan belgilar

+birlamchi tana bo‘shligiga ega
+ayrim jinsli
+xazm kanali anal teshigi bilan tugaydi
+tanasi yaxlit, silindriq shaklga ega
+markaziy nerv sistemasi xalqum atrofi nerv xalqasi va orqa xamda qorin nerv ustunlaridan iborat
-qon aylanish sistemani rivojlanishi
-germafrodit
-nerv sistemasi rivojlanmagan
-nafas olish sistemasi – traxeyalar
-ayrish sistemasi – Malpigi naychalar

#Iksod kanalariga xos bo‘lgan belgilar

+ochiq joylarda – yaylov, taygada yashaydi
+kananing orqa tomonidan qaraganda boshchasi qo‘rinadi
+qon so‘rish muddati bir necha kungacha davom etadi
+nimfa davri faqat 1 ta utadi
+urgochilarda xitinli qalqoni tanasining 1/3 qismini koplaydi
-xitinli qalqoni erkak va urgochilarda butun tanasini koplaydi
-erkaklarida xitinli qalqoni tanasini 1/3 qismini koplaydi
-qon so‘rish jarayoni30 min- 2 soatgacha davom etadi
-nimfa davri 3-5 marta o‘tadi
-kanalarga orqa tomondan qaraganda boshchasi qo‘rinmaydi

#Bezgak chiviniga xos bo‘lgan belgilar

+qo‘nib turganda qorin qismini ko‘tarib turadi
+lichinkasida nafas olish teshikchalari qorin qismining oxirgi segmentida joylashgan
+qanotlarida 4ta qora doglari bor
+oyoqlari tanasiga nisbatan 2 baravar uzun
+gumbagida nafas olish nayi voronkasimon
-oyoqlari tanasiga nisbatan 1,5 baravar uzun
-gumbagida nafas olish nayi silindrsimon
-tuxumida xavo kamerasi bo‘lmaydi shuning uchun qayiqcha shaklida qo‘yadi
-tuxumlarini zax joylardagi substratlarga qo‘yadi
-urgochisida ogiz paypaslagichlari xartumiga teng

#Iskabtoparlar o‘ziga xos belgilarga ega

+mo‘ylablari uzun
+ogiz apparati sanchib so‘ruvchi
+leyshmanioz kasalligini chaqiruvchisini xususiy tashuvchisi
+to‘la metomorfoz bilan rivojlanadi
+lichinqalari chirindi organiq moddalar bilan oziqlanadi
-lichinqalari qon bilan oziqlanadi
-kalta mo‘ylablar oilasiga mansub
-qaytalama terlama kasalligining tarqatuvchisi
-chala metomorfoz bilan rivojlanadi
-vuxererioz kasalligining tarqatuvchisi

#Tibbiyotda axamiyatga ega bo‘lgan xayvonlar

+odamda kasallik qo‘zgatuvchilar
+kasallikning tarqatuvchilari
+odam parazitlarining asosiy va oraliq xo‘jayinlari
+zaxarli xayvonlar
+odam parazitlarining tabiiy manbalari
-kasal xonalarda kup tarqalgan xayvonlar
-tajribalar utqaziladigan xayvonlar
-insonga foyda keltiradigan xayvonlar
-usimliklarin changlatadigan xayvonlar
-xushmanzara xayvonlar

# Mitotik siklning xar bir davrida xromosomalar tuplami va undagi DNK ni miqdori qancha bulishini kursating?

+ PostSintetik davrda- 2 n 4 s
+ Mitoz boshida - 2 n 4 s
+ Mitoz oxirida - 2 n 2 s
+ PreSintetik davrda - 2 n 2 s
+ Sintetik davrda - 2 n 4 s
-Mitoz boshida - 2 n 2 s
-Mitoz davrida - 2 n 4 s
-PreSintetik davrda - 1 n 2 s
-Postsentitiq davrda -2 n 2 s
-Postsentitiq davrda -2 n 1 s

#Mitozning asosiy uchta biologik axamiyatini kursating?

+qiz xujayralarida genitik material teng taqsimlangan buladi
+qiz xujayralarida xromosomalar uzgarmaydi yani diploid buladi
+Jinsiy yul bilan kupayadigan organizmlarda xromosomalar doimiyligini saqlab turadigan mexanizm
+qup xujayrali organizmlarga somatik xujayralarning bulinishini amalga oshiradi
+qup xujayrali organizmlarda usishni taminlaydi
-krossingover tufayli irsiy uzgaruvchanlik kengayadi
-Mitoz natijasida xromosomalar soni qiz xujayralarida ikki baravar kamayadi
-Xromosomalar soni ona xujayra xromosomalarining soniga teng
-Irsiy axboratning qiz xujayralarga teng utishini ta’minlanadi
- krossingover jarayonida genetik materialni rekombinatsiyasi sodir buladi

#Politeniyada kuzatiladigan uzgarishlar va qanday xujayralarda politeniya kuzatilishini belgilang?

+Politeniyada xromosomaning nozik strukturasi-xromonemalar bir necha yuz marta ortadi
+Xromonemalar soni oshgani bilan, xromosomalar soni oshmaydi.
+Politeniya qushqanotlilarning sulak bezlari xujayralarida kuzatiladi.
+Politeniyada xromosomani birlamchi ipini reproduksiyasidan tashqari,mitotik siklni boshqa fazalari kuzatilmaydi.
+Xromosomalar juda katta (gigant) ulchamga ega bulib qoladi
-Politeniya barcha organizmlarda kuzatiladi.
-Politeniyada mitotik siklni xamma fazalari kuzatiladi.
-Politeniyada xromosomalar soni oshadi.
-Politeniya jadal ishlovchi xujayralarda kuzatiladi.
-Politeniya faqat mitoz jarayonida amalga oshadi

#Prokariotlar tuzilishining o‘ziga xosligini ko‘rsating

+shaklangan yadroga ega emas
+Xromosoma (genofor) xalqasimon shaklga ega
+Mitoxondriyalar va plastidalar vasifasini bajaruvchi mezosomalar bor
+Organoidlardan faqat ribosomalar bor
+Xromosamasi faqat DNK molekuladan iborat, gistonli oqsillari yo‘q
-Yadrosi shakllangan va yadro qobig‘i, karioplazma, yadrocha va xromatindan iborat
-Xujayra organoidlari yaxshi rivojlangan
-Xromosomalari tayoqchasimon shaklda
-Hamma Prokariotlar faqat bir juft hujayradan tuzilgan
-Mitoz bo‘linishi kuzatiladi

#Eukariotlar tuzilishining o‘ziga xos xususiyatlari

+Yadrosi shakllangan va yadro qobig‘i, qarioplazma, yadrocha va xromatindan iborat
+Xujayra organoidlari yaxshi rivojlangan
+Xromosomalari tayoqchasimon shaklda
+Hamma Prokariotlar faqat bir xujayradan tuzilgan
+Mitoz bo‘linishi kuzatiladi
-shaklangan yadroga ega emas
-Xromosoma (genofor) xalqasimon shaklga ega
-Mitoxondriyalar va plastidalar vasifasini bajaruvchi mezosomalar bor
-Organoidlardan faqat ribosomalar bor
-Xromosamasi faqat DNK molequladan iborat, gistonli oqsillari yo‘q

#Viruslarga xos xususiyatlar

+Xujayraviy shaklga ega emas
+Genetik materiali DNK yeqi RNKdan iborat
+nuklein kislotalar oqsil qobiq, ya’ni qapsid bilan o‘ralgan
+Tiriqliq xossalarinifaqat xujayra ichida namoen qiladi
+kattaligi 0.1 mqmdan 0.35 mqmgacha
-Xujayraviy shaklga ega
-Parazit va saprofitlari bor
-Faqat DNK bo‘ladi
-Ribosomalardan boshqa organoidlar rivojlangan
-kattaligi 0.5 mqmdan 10 mqmgacha

#bakteriyalarga xos xususiyatlar

+Xujayraviy shaklga ega
+Parazit va saprofitlari bor
+Faqat DNK bo‘ladi
+Ribosomalardan boshqa organoidlar rivojlangan
+kattaligi 0.5 mkmdan 10 mkmgacha
-Xujayraviy shaklga ega emas
-Genetik materiali DNK yeqi RNKdan iborat
-nuklein kislotalar oqsil qobiq, ya’ni qapsid bilan o‘ralgan
-Tiriqlik xossalarini faqat xujayra ichida namoen qiladi
-kattaligi 0.1 mkmdan 0.35 mkmgacha

#O‘simlik xujayrasining xayvon xujayrasidan farqi

+shakli geometrik to‘rt burchak , 5-6 qirrali, doimiy
+Qobig‘i sellyulozadon iborat, qalin
+Plastidalari bor
+Xujayra shirasi bilan to‘lgan, yiriq vakuolalari bor
+kraxmal ko‘rinishidai zahira oziq moddalari bor
-shakli ovalsimon, yulduzsimon
-shakli doimiy emas
-Xujayra qobig‘i yupqa
-Oziq moddaning xazm bo‘lishi lizosomalarda kechadi
-Oziq moddalar gliqogen qo‘rinishida sozlanadi

#Xayvon xujayrasi uchun tegishli

+shakli ovalsimon, yulduzsimon
+shakli doimiy emas
+Xujayra qobig‘i yupqa
+Oziq moddaning xazm bo‘lishi lizosomalarda qechadi
+Oziq moddalar glikogen ko‘rinishida sozlanadi
-shakli geometrik to‘rt burchak , 5-6 qirrali, doimiy
-Qobig‘i sellyulozadan iborat, qalin
-Plastidalari bor
-Xujayra shirasi bilan to‘lgan, yiriq vakuolalari bor
-kraxmal ko‘rinishidagi zahira oziq moddalari bor

#Biologik oksidlanish uchun xos

+kislorod kerak
+Energiya ajraladi
+Fermentlar ishtirok etadi
+Energiya – 55% i ATF xosil bo‘lishiga sarflanadi
+ATF zaxiraga o‘tadi
-Xamma energiya issiqlik qo‘rinishida tarqaladi
-Energiya yutiladi
-kislorod kerak emas
-Fermentlar ishtiroq etmaydi
-Energiya 20%i ATF xosil bo‘lishiga sarflanadi

#Mitoxondriyalar uchun xos xususiyatlar

+Yarim avtonom organoidlar
+DNK, RNK, oqsil va fermentlari bor. Oqsil sintezi amalga oshadi
+2 qavatli memranaga ega
+Ichki membranasi kristalarni xosil qiladi
+kristalar ichida matriks bo‘ladi-Ichki boshlig‘i stroma deyiladi
-Tilakoidlar membranasi xosil qilgan bo‘rtmalari mavjud
-Tilakoidlar membranasi xlorofil donachalariga ega
-1 qavat membranali
-Faqat O‘simlik xujayrasida bo‘ladi

#Plastidalarga xos xususiyatlar

+Yarim avtonom organoidlar
+DNK, RNK, oqsil va fermentlari bor. Oqsil sintezlaydi
+2 qavatli memranaga ega
+Ichqi boshlig‘i stroma deyiladi
+Stromada tilakoidlari bor
-Ichki membrana kristalarni xosil qiladi
-Ichki membrana matriksini xosil qiladi
-1 membranali
-Xujayra bo‘linishida ishtirok etadi
-Sitoskeletni xosil qiladi

#DNK tuzilishining o‘ziga xos xususiyatlari

+Geteropolimer, monomeri nuqleotid
+Nukleotidlar fosfodiefir bog‘lar bilan bog‘langan
+Nukleotid azot asosi, pentoza va fosfat kislotadan iborat
+Azot asoslari guanin, adenin, sitozin, timin
+Molekulasi 2ta ipli
-Azot asoslari adenin, guanin, sitozin, uratsil
-Pentozaning nomi riboza
-Molekulasi 1ta ipli
-Yadrocha va sitoplazmada bo‘ladi
-Miqdori o‘zgarib turadi

#RNK uchun xos

+Azot asoslari adenin, guanin, sitozin, uratsil
+Pentozaning nomi riboza
+Molekulasi 1ta ipli
+Yadrocha va sitoplazmada bo‘ladi
+Miqdori o‘zgarib turadi
-Geteropolimer, monomeri nuqleotid
-Nukleotidlar fosfodiefir bog‘lar bilan bog‘langan
-Nukleotid azot asosi, pentoza va fosfat kislotadan iborat
-Azot asoslari guanin, adenin, sitozin, timin
-Molekulasi 2ta ipli

#Mitoz uchun xos xususiyatlari

+4ta fazadan iborat profaza, metafaza, anafaza, telofaza
+Bulinish yo‘li bilan qo‘payadigan organizmlarning xromosomalar sonining doimiyligini ta’minlaydi
+ ko‘p xujayrali organizmlarning o‘sishi somatiq xujayralarning bo‘linishi xisobiga amalga oshadi
+Ona va qiz xujayrada xromosomalar to‘planish diploid bo‘ladi
+Regeneratsiya asosan mitoz xisobiga amalga oshadi
-2ta meyotiq bo‘linishdan iborat va xar bir bo‘linishda profaza, metafaza, anafaza, telofaza kuzatiladi
-2ta bo‘lish orasida interqinez kuzatiladi
-Qiz xujayralar xromosomalar to‘plami gaploid
-Jinsiy qo‘payishda xromosomalar sonining doimiyligini ta’minlaydi
-Birinchi meyotiq bo‘linishining profazasi 5 ta bosqichdan iborat leptonema, zigonema, paxinema, diplotena, diaqinez

#Meyoz uchun xos xususiyatlar

+2ta meyotiq bo‘linishdan iborat va xar bir bo‘linishda profaza, metafaza, anafaza, telofaza kuzatiladi
+2ta bo‘lish orasida interkinez kuzatiladi
+Qiz xujayralar xromosomalar to‘plami gaploid
+Jinsiy ko‘payishda xromosomalar sonining doimiyligini ta’minlaydi
+Birinchi meyotik bo‘linishining profazasi 5 ta bosqichdan iborat leptonema, zigonema, paxinema, diplotena, diaqinez
-4ta fazadan iborat profaza, metafaza, anafaza, telofaza
-Bulinish yo‘li bilan qo‘payadigan organizmlarning xromosomalar sonining doimiyligini ta’minlaydi
- ko‘p xujayrali organizmlarning o‘sishi somatik xujayralarning bo‘linishi xisobiga amalga oshadi
-Ona va qiz xujayrada xromosomalar to‘planish diploid bo‘ladi
-Regeneratsiya asosan mitoz xisobiga amalga oshadi

#Spermatogenezga xos

+4 bosqichdan iborat
+Spermatogoniyalar spermatozoidlarning xosil bo‘lishidagi dastlabki xujayralar
+Spermatogenez bosqichlari qo‘payish, o‘sish, yetilish, shaklanish
+Spermatogoniylardan xromosomalar to‘plami diploid
+Xromosoma tuplami (n) va DNK miqdori (s) spermatogoniyalarda – 2n4s
-3 bosqichdan iborat
-5 brsqichdan iborat
-Tuxum xujayraning bo‘linishidagi dastlabqi xujayra spermatogoniy
-Xromosoma tuplami (n) va DNK miqdori (s) spermatogoniyalarda – 1n1s
-Xromosoma tuplami (n) va DNK miqdori (s) spermatogoniyalarda – 1n2s

#Tropik bezgak paraziti uchun xos bulgan belgilar

+Xujayinlarini almashtirib rivojlanadi
+Asosiy xujayini – bezgak chivini, oraliq xujayini – odam
+Odam tanasida eritrotsitar shizogoniyaning quyidagi rivojlanish stadiyalari kuzatiladi
tuqima shizogoniya, eritrotsitar shizogoniya, gametogoniya
+periferik qonda qurish mumkin faqat uzuq stadiyani, makrogametotsit va mikrogametotsit stadiyalarni
+parazit yashayotgan eritrotsitlarni rangi, katta-kichikligi va shakli uzgarmaydi
-gipoxromiya, anizotsitoz, poykilotsitoz kuzatiladi
-paraeritrotsitar shizogoniya xam kuzatiladi
-periferiq qonda eritrotsitar shizogoniyani barcha stadiyalarini quzatish mumqin
-bezgaq kasalligi qaytalanishi mumqin
-xujayinlarini almashtirmaydi

#Odam askaridasi uchun xos bulgan belgilar

+Yumaloq chuvalchaglar tipiga mansub
+Ayrim jinsli
+Jinsiy dimorfizmga ega erkagining razmeri –15-2 0 sm, urgochisiniqi- 25-40sm
+xujayinlarini almashtirmasdan rivojlanadi
+odamning ingichqa ichagida parazitlik qiladi
-odamning ingichqa ichagining pastqi qismida, yugon ichagining yuqori qismida parazitlik qiladi
-erqagining razmeri –0,2- 0,5 sm, urgochisiniqi- 1 sm gacha
-lichinqasi migratsiya qilmaydi
-kupincha autoreinvaziya kuzatiladi
-tuxumlari invaziya qobiliyatiga ega bulishi uchun quyidagi sharoitlar kerak xarorat-35-360, 4-6 soat vaqt

#Ostritsa uchun xos bulgan belgilar

+yumaloq chuvalchaglar tipiga mansub, ayrim jinsli
+erkagining razmeri –0,2- 0,5 sm, urgochisiniqi- 1 sm gacha
+odamning ingichqa ichagining pastqi qismida, yugon ichagining yuqori qismida parazitliq qiladi
+kupincha autoreinvaziya kuzatiladi
+tuxumlari invaziya qobiliyatiga ega bulishi uchun quyidagi sharoitlar kerak xarorat-35-360, 4-6 soat vaqt va qislorodli muxit
-tuxumlari invaziya qobiliyatiga ega bulishi uchun quyidagi sharoitlar kerak xarorat-20-250, 2- 3xafta vaqt va albatta qislorodli muxit
-lichinqasi migratsiya qiladi
-odamning ingichqa ichagida parazitlik qiladi
-lichnkalari faol invaziya xususiyatiga ega
-xujayinlarini almashtirib rivojlanadi

#Bezgak chiviniga xos bulgan belgilar

+qush qanotlilar turkumining vaqili
+Odam va xayvonlarning vaqticha paraziti
+Bezgak kasalligi chaqiruvchisining asosiy xujayini
+Tuliq metamorfoz bilan rivojlanadi
+Tuxumlarini toza, qislorodga boy bulgan suv xavzalarga quyadi
-Tuxumlarini xar xil suv xavzalarga, xatto yomgirdan keyin qolgan kulmak suvlarga quyadi
-Tuxumlarini bir biriga yopishtirib, «qayiqcha» shaklida quyadi
-Chuvalchagsimon lichinqalarida nafas olish sifoni buladi
-Gumbaqlarida nafas olish naychasi silindr shaklida
-qanotlarida 4ta qora doglari bulmaydi

#Oddiy chivinning voyaga yetgan davrida xam xarakterli belgilari mavjud

+Urgochisida pastqi jag paypaslagichlarining uzunligi xartumining uchdan bir qismini tashqil etadi
+erkaklarida pastqi jag paypaslagichlarining uchi qengaygan buladi
+Xasharot qunganda qorin qismini qutarmaydi
+Oyoqlarining uzunligi tanasiga nisbatan 1,5 marta uzun buladi
+qanotlarida qora doglar bulmaydi
-qanotlarida qora doglar buladi
-Urgochisida pastqi jag paypaslagichlarining uzunligi xartumiga teng
-erkaklarida pastqi jag paypaslagichlarining uchi qengaymagan buladi
-Xasharot qunganda qorin qismini qutaradi
-Oyoqlarining uzunligi tanasiga nisbatan 2 marta uzun buladi

#Bezgak chivinning voyaga yetgan davrida xam xarakterli belgilari mavjud

+qanotlarida qora doglar buladi
+Urgochisida pastqi jag paypaslagichlarining uzunligi xartumiga teng
+erkaklarida pastqi jag paypaslagichlarining uchi qengaymagan buladi
+Xasharot qunganda qorin qismini qutaradi
+Oyoqlarining uzunligi tanasiga nisbatan 2 marta uzun buladi
-Urgochisida pastqi jag paypaslagichlarining uzunligi xartumining uchdan bir qismini tashqil etadi
-erkaklarida pastqi jag paypaslagichlarining uchi qengaygan buladi
-Xasharot qunganda qorin qismini qutarmaydi
-Oyoqlarining uzunligi tanasiga nisbatan 1,5 marta uzun buladi
-qanotlarida qora doglar bulmaydi

#Qarilik nazariyalar va ularning tarafdorlari

+Genetik nazariya – irsiy apparatining buzilishi
+I.I.Mechnikov nazariyasi – intoqsiqatsiya jarayonining quchayishi, organizm uz-uzini azot qoldiqlari bilan zaxarlanishi
+I.P.Pavlov buyicha – marqaziy nerv sistemaning toliqishi, boshqarish mexanizmlarining buzilishidir
+M.Rubner nazariyasi – tana yuzasi qancha qeng bulsa, shuncha yashash muddati qamayadi
+A.A.Bogomols nazariyasi – tuqimalar aro munosabatlarning buzilishi, ayniqsa biriqtiruvchi tuqimaning
-V.M.Dilman nazariyasi – genetiq apparatining buzilishi
-N.P.Bochkov nazariyasi – xar bir xujayraning yashash muddati(limiti) buladi
-M.K.Petrova nazariyasi – sotsial omillarining ta’siri tufayli yashash muddat qisqaradi
-I.I.Mechnikov nazariyasi – gomeostazning buzilishi tufaylidir

#Balantidiyalarga xos bulgan belgilar

+Sodda xayvonlar tipiga, kiprikli infuzoriyalar sinfiga mansub
+Iqqita yadrosi buladi somatiq va generativ
+Sitostoma, sitofarinks,xazm vakuola, sitoprakti buladi
+Trixotsistalari rivojlangan
+Jinsiy va jinssiz yul bilan kupayadi
-Sodda xayvonlar tipiga, yolgon oyoqlilar sinfiga mansub
-kup yadroli
-Erqin yashovchi
-Sporalar yordamida qupayadi
-12barmoq ichakda parazitlik qiladi

#Xozirgi zamon gen ta’limotiga kura

+Gen tushunchasini fanga qiritgan olim – V.Iogansen (1909)
+S.Benzer ta’limotiga kura gen mayda qismlardan sistron, muton, reqondan iborat
+Xar bir gen xromosomaning ma’lum bir joyini – lokusni egallaydi
+Xar bir gen ma’lum bir irsiy belgining rivojlanishini ifodalaydi
+Genlar allel xolatda joylashgan buladi
-Gen tushunchasini fanga kiritgan olim –T.G.Morgan (1902-1911)
-Gen – DNK molekulasining bulinmas qismi bulib, uzgarmagan xolda nasldan naslga utadi
-Genlarning uzgarishi albatta ulimga olib keladi
-Genlarning soni xromosomalarning gaploid soniga teng
-Genlarning soni xromosomalarning diploid soniga teng

#Genlarning birikish xodisasi qaysi olim tomondan isbotlangan va uning xossalari

+T.G.Morgan tomonidan isbotlangan
+Bitta xromosomada joylashgan genlar birikib nasllanadi
+Genlar birikish guruxining soni xromosomalarning gaploid soniga teng
+Genlar xromosomada bitta chiziq xosil qilib joylashadi
+Meyoz jaraenida gomologiq xromosomalar gomologik qismlari bilpn almashinish mumqin, natijada chala birikish ruy beradi
-G.Mendel tomonidan isbotlangan
-Gomologik xromosomalarda joylashgan genlar birikib nasllanadi
-Genlar birikish guruxining soni xromosomalarning diploid soniga teng
-Genlar faqat jinsiy xromosomalrda joylashgan buladi
-Jinsiy xromosomalarda joylashgan genlar nasllanadi

#Odam kariotipiga xos bulgan belgilar

+Somatik xujayralardagi xromosomalarning diploid tuplami bulib, juft va guruxlarga ajratilgan xolati
+kariotip quyidagi belgilari bilan farqlanadi xromosomalar soni bilan
+kariotip quyidagi belgilari bilan farqlanadi xromosomalar shakli va uzunligi bilan
+kariotip quyidagi belgilari bilan farqlanadi xromosomalar ikkilamchi belbog va yuldoshining bor – yuqligi bilan
+kariotip quyidagi belgilari bilan farqlanadi xromosomalarning eu- va geteroxromatin qismlari bilan
-Somatik xujayralardagi xromosomalarning gaploid tuplami bulib, juft va guruxlarga ajratilgan xolati
-Barcha morfologik belgilari kursatilgan gaploid tuplam xromosomalarning grafiq chizigi
-Odam xromosomalar tuplami 7 ta guruxga bulinadi, 7- chi guruxga jinsiy xromosomalar kiradi, qolgan 6-ta guruxga barcha autosomalar
-Odam kariotipida autosomalar ichida akrotsentrik xromosomalar bulmaydi, faqat U- xromosoma akrotsentrik tipda tuzilgan
-Odam kariotipida yuldoshli xromosomalar soni bir juft

#Odam kariotipidagi 7-ta xromosomalar guruxini kursating

+1-chi gurux-1-3juft, 2-chi gurux 4-5juft xromosomalar
+3-chi gurux 6-12 juft xromosomalar va jinsiy X-xromosoma
+4-chi gurux 13-15 juft, 5-chi gurux 16-18juft xromosomalar
+6-chi gurux 19-20 juft xromosomalar
+7-chi gurux 21-22 juft xromosomalar va U-jinsiy xromosoma
-1-chi gurux-1-5juft xromosomalar, 2-chi gurux 6-10 juft xromosomalar va jinsiy X-xromosoma
-3-chi gurux 11-12juft xromosomalar va U-jinsiy xromosoma
-4-chi gurux 13-15 juft va 16-18juft xromosomalar
-5-chi gurux 19 juft xromosomalar, 6-chi gurux 20-21 juft xromosomalar
-7-chi gurux -22 juft va jinsiy X-xromosoma

#7ta xromosamalar guruxlarining uziga xosligi

+1-chi gurux eng yirik xromosomalar, 1va 3chi jufti – metasentrik, 2-chi jufti-submetasentrik
+2-chi gurux submetasenriq xromosomalar
+3-chi gurux urta kattaliqdagi xromosomalar bulib, 6,7,8, va 11-chi juft xromosomalar submetasentrik, 9,10,12-chi juftlari submetasentrik bilan akrotsentriq urtasida turadi
+4-chi gurux urta kattalikdagi yuldoshli xromosomalar, 5-chi gurux kichik xromosomalar
bulib, 16, 17-chi juftlari submetasentrik, 18-chi jufti akrotsentrikka yaqinroq
+6-chi gurux kichik metasentrik, 7-chi gurux eng kichik xromosomalar bulib, 21-22juflari yuldoshli, U-jinsiy xromosoma - yuldoshsiz
-1-chi gurux eng yirik metasentrik xromosomalar
-2-chi gurux urta kattalikdagi akrotsentrik xromosomalar, 3-chi gurux yirik metasentrik xromosomalar
-4-chi gurux va 5-chi guruxlar kichik metasentrik xromosomalar
-6-chi gurux urta kattalikdagi akrotsentriq xromosomalar
-7-chi gurux urta kattalikdagi xromosomalar bulib, 21-22juflari yuldoshsiz, U-jinsiy xromosoma – yuldoshli

#Jinsiy xromatin – bu….

+Interfaza davridagi xujayra yadrosida uchraydigan, lekin yadrodan xam tuqroq buyaladigan tanachadir
+Jinsiy xromatin bulishi mumkin jinsiy X-xromatin va jinsiy U- xromatin
+Jinsiy X-xromatinning xosil bulishi X – xromosomalarning birini interfaza davrida kechroq despirallashishi tufaylidir
+Amaliyotda kuproq jinsiy X-xromatin aniqlanadi, uning tabiatini angliyaliq olima Layon tushuntirishga xarakat qildi
+Soglom ayollarda jinsiy X-xromatin 100ta somatiq xujayralaridan 78-80%da aniqlanadi, erkaklarda esa faqat 8-12%da
-Jinsiy X-xromatin barcha shaxslarning jinsiy xujayralarida aniqlanadi
-Ayollarning somatiq xujayralarida 2-ta jinsiy X-xromatin aniqlanadi, erkaklarda esa faqat bitta
-Erkaklarning somatik xujayralarida xam jinsiy X-xromatin, xam jinsiy U-xromatin aniqlanadi
-Jinsiy X-xromatin aniqlanishi albatta kerak buladi autosomalarning sonini uzgarishi tufayli kelib chiqqan xromosoma kasalliklarga tashxis quyishda
-Jinsiy xromatin aniqlanishi zarur barcha gen kasalliklarga tashxis quyishda

#Jinsiy X-xromatinning soni buladi

+44autosoma+XXta bitta, 44autosoma+XXXta – ikkita
+44autosoma+XUta- bulmaydi
+44autosoma+X0 ta- bulmaydi
+44autosoma+XXUta – bitta
+44autosoma+XUUta – bulmaydi
-45autosoma+XXta bulmaydi
-45autosoma+X0 ta bitta buladi
-45autosoma+XUta – bitta
-45autosoma+XXUta – ikkita
-44autosoma+X0 ta- bitta buladi

#10ta barmoqdagi chiziqlar soni

+Erkaklarda – 130-150
+Ayollarda – 110-135
+X0 – kariotipda - 178
+XXXU- kariotipda – 43
+X-xromosomalar soni qancha kupaysa, shuncha chiziqlar soni kamayadi
-Erkaklarda –110-135
-Ayollarda –130-150
-X0 –kariotipda - 78
-XXXU- kariotipda –1 43
-X-xromosomalar soni qancha kupaysa, shuncha chiziqlar soni xam kupayadi

#Tibbiy-genetiqa maslaxatxonaga murojat qilish kerak bulgan shaxslar

+Oilasida irsiy kasallik bilan tugilgan bola bulsa
+qarindosh - urugida irsiy kasalliq bilan tugilgan bola bulsa
+Er-xotin qarindosh bulishsa
+Ayolning anamnezida spontan abortlar yoqi bola uliq tugilgan bulsa
+Ota-onaning biri mutagenlar ta’sirida bulgan bulsa
-Er-xotin xar xil qon guruxlarga ega bulishsa
-Er-xotinning nerv sisitemasi xar xil tipga, biri – sangviniq, iqqinchisi – xoleriq tipda bulsa
-Ayol qishi eriga nisbatan kattaroq yoshda bulsa
-Erkak qishi xotiniga nisbatan kattaroq yoshda bulsa
-1chi va 4chi qon guruxga ega bulgan oilada 2ta 3chi qon guruxga ega bulgan bola tugilsa

#Plasenta (yuldosh) embrionda, ya’ni xomiada quyidagi vazifalarni bajaradi

+Uumumiy rivojlanishini ta’minlaydi
+Ozuqa moddalar bilan ta’minlaydi
+kislorod bilan ta’minlaydi
+Moddalar almashinuvida xosil bulgan metabolitlarni chiqarib yuborishda xizmat qiladi
+Maxsus xujayra bareri bulib xizmat qiladi
-Dastlabqi qon xosil qilish organ
-Uzida fermentlar tutib, sariqliq moddani ( ozuqa zaxirasi) parchalaydi
-Dastlabqi jinsiy xujayralarni xosil qiladi
-Sut emizuvchilar, qushlar va reptiliyalarga xos
-Faqat quruqliqda yashaydigan umurtqalilarga xos

# X-xromosomaga birikkan retsessiv genning nasllanishiga xos bulgan qonuniyatlar

+Asosan erkaklar kasallanadi
+Ota kasal genini qizlariga utqazadi, ammo ular fenotipiq soglom buladi
+kasal otaning qizlari kasallikning « tashuvchilari» bulib xizmat qiladi
+«Tashuvchi» ayollarda kasal ugil tugilish extimoli 50%
+«Tashuvchi» ayollarning qizlari soglom yoqi fenotipiq soglom buladi
-kasal bolaning albatta yoqi otasi, yoqi onasi kasal buladi
-Ota uz belgisini (kasalligini) faqat ugillariga utkazadi
-Asosan ayollar kasallanadi
-Erkak va ayollarda uchrash chastotasi bir xil miqdorda
-kasal ona uz belgisini faqat qizlariga utkazadi

#Irsiy kasalliklarga xos bulgan belgilar

+kupincha belgilari erta namoyon buladi
+qullanilayotgan dori-darmonlarga rezistentlik kuzatiladi
+Juda kup organ va sistemalarda patologik jarayonlar kuzatiladi
+kasallik belgilari borgan sari avj oladi
+Faqat shu kasallikga xos bulgan ayrim belgilar kuzga tashlanadi
-kasal ota-onadan faqat kasal bolalar tugiladi
-Soglom ota-onadan faqat soglom bolalar tugiladi
-Agarda ota-onasi soglom bulsa, xech qachon bolasi kasal bulib tugilmaydi
-Belgilari kech namoyon buladi, 40 yoshdan keyin
-Barcha bemorlar aqliy zaif buladi

#Xaqiqiy meduzalar yoki ssifoidlar sinfiga kiruvchi zaxarli kovakichlilar

+Sianeya meduzasi – Cyanea
+Tukli sianeya – Cyanea capillata
+Aureliya meduzasi – Aurelia aurita
+Ildizogiz meduzalar – Rhizostoma
+Dengiz qovoq arisi – Chironex flecqeri
-Yolgon korall – Millipora alcicornis
-“Butsimon” meduza – Gonicnemus vertens
-“Portugaliya kemachasi”- Physalia physalis
-Oddiy aktiniya- Fctinia eguina
-Dengiz xrizantemasi – Animonia sulcata