Мобил алоқа тизимларда ахборот хавфсизлиги

"Mijoz-mijoz" xilidagi hujumlar. Tarmoqning barcha abonentlari 
hujumlanishi mumkin. Birinchi muvaffakiyatdan so’ng hujum qiluvchi 
korporativ yoki telekommunikatsiya tarmog’idan foydalanish huquqiga 
ega bo’ladi. Aksariyat tarmoq ma’murlari xavfsizlik rejimiga talabni 
oshirishga yoki shaxsiy tarmoqlararo ekranlarni (brandmauerlarni) 
o’rnatishga yetarlicha e’tibor bermaydilar. Shu sababli, simsiz tarmoq 
mijozlariga muvaffaqiyatli hujumlar niyati buzuqga foydalanuvchilarning 
ismini va parolini ochish, demak, boshqa tarmoq resurslaridan foydalanish 
imkonini berishi mumkin. 
Tarmoq 
asbob-uskunalariga 
hujumlar. 
Noto’gri 
konfiguratsiyalangan asbob-uskunalar hujum qiluvchilar uchun birinchi 
"xo’rak" hisoblanadi va tarmoqqa keyingi suqilib kirishga yo’l ochadi. 
Hujumlarning asosiy ob’ektlari - marshrutizatorlar, uzib-ulagichlar, 
arxivlarni saqlovchi serverlar va foydalanish serverlari. 
Maxfiy simsiz kanallar. Simsiz tarmoq foydalanuvchilari tarmoqni 
yaratish yoki baholash jarayonida yana bir omilni hisobga olishlari zarur. 
Simsiz foydalanish nuqtasining narxi past hamda dasturiy ta'minot, 
standart noutbuk va NIC-kartalar asosida foydalanish nuqtasini yaratish 
yetarlicha oson bo’lganligi sababli, nokorrekt konfiguratsiyalangan yoki 
simli tarmoqda o’ylamasdan joylashtirilgan simsiz asbob-uskunani 
ziyraklik bilan kuzatish talab etiladi. Bu asbob-uskuna (5.7-rasm) simli 
Tarmoqdan 
foydalanish 
nuqtasi 
Foydalanishning 
yolg‘on nuqtasi 
Hujum qiluvchi 
Foydalanuvchi 

---

67 
infratuzilmada juda sezilarli "raxnalar" hosil qilishi mumkinki, ular 
tarmoqdan bir necha kilometr uzoqdagi hujum qiluvchilar diqqatini tortishi 
mumkin. 
5.7-rasm. "Simsiz urushni" olib borish asbob-uskunasi 
Xuddi shunga o’xshash konstruksiya yordamida o’ziga xos "simsiz 
ko’prik" o’tkazish va foydalanish nuqtalarining butun zanjirini tashkil 
qilgan holda tarmoqdan ma’lumotlarni himoyalangan bino tashqarisida 
chiqarib olish mumkin (5.8-rasm). 
5.8-rasm. "Orqa eshik" ko’rinishidagi tarmoqdan foydalanish 
 
Shaxsiy kompyuter 
Shaxsiy kompyuter 
Bino perimetri 
Hujum 
qiluvchi 
Kommutator 
Marshrutizator 

---

68