Мобил алоқа тизимларда ахборот хавфсизлиги

Rouming muammosi. Simsiz tarmoqning simli tarmoqdan yana bir 
muhim farqi foydalanuvchining tarmoq bilan aloqani uzmasdan joyini 
o’zgartirish qobiliyatidir. Rouming konsepsiyasi turli simsiz aloqa 
standartlari SDMA (Code Division Multiple Access), GSM (Global 
System for Mobile Communications) va simsiz Ethernet uchun bir xil. 
TSR/IRning ko’pgina tarmoq ilovalari server va mijoz IP-adreslarining 
o’zgarmasligini talab etadi, ammo tarmoqdagi rouming jarayonida abonent 
albatta uning bir joyini tark etib, boshqa joyiga qo’shiladi. Simsiz 
tarmoqlarda mobil IP-adreslarning va boshqa rouming mexanizmlarining 
ishlatilishi ushbu talabga asoslangan. 
Mobil IP-aloqaning asosiy g’oyasi - foydalanuvchining turgan joyini 
qaydlash va trafikni qayta yo’naltirish. Abonent turgan joyiga bog’liq 
bo’lmagan adres TCP/IP - ulanishni madadlaydi, foydalanuvchi turgan 
joyiga bog’liq bo’lgan vaqtincha adres esa lokal tarmoq resurslari bilan 
ulanishni ta’minlaydi. IP mobil tizimi uchun uchta tartibga soluvchi 
talablar mavjud: mobil uzeli (foydalanuvchining simsiz qurilmasi), uy 
agenti (uy tarmog’ida joylashgan server) va ajnabiy agent (rouming 
uzatuvchi tarmoqda joylashgan server). Mobil uzeli yangi tarmoqqa 
o’tganida, u turgan joyiga bog’liq bo’lgan vaqtincha IP-adres olinadi va 
ajnabiy agentda qaydlanadi. So’ngra ajnabiy agent uy agenti bilan 
bog’lanib mobil agentning o’ziga bog’langanligini xabar qiladi. Shu ondan 
boshlab barcha paketlar ajnabiy agent - rouming orqali uy agentiga 
yo’naltiriladi. 
Kriptohimoyalash tahdidlari. CDMA, GSM uyali tarmoqlarda va 
simsiz Ethernet-tarmoqda axborotning konfidensialligini va yaxlitligini 
taminlash maqsadida kriptografik vositalar ishlatiladi. Ammo xatoliklarga 
yo’l qo’yish kommunikatsiyaning buzilishiga va axborotning yomon 
niyatda ishlatilishiga olib keladi. 
WEP (Wired Equivalent Privacy - simsiz tarmoq darajasidagi 
maxfiylik) - 802.11 xilidagi tarmoq xavfsizligini ta’minlash uchun 
yaratilgan kriptografik mexanizm. WEPni tatbiq etishdagi xatoliklar va 
boshqarish muammolari uni befoyda qilib qo’ydi. Ushbu mexanizm barcha 
foydalanuvchilar ishlatadigan yagona statik kalitga ega. Ethernet tarmoqda 
niyati buzuq odamga bir necha soat mobaynida kalitni tiklashga imkon 
beruvchi vositalar mavjud. Shu sababli, WEPga autentifikatsiya va 
konfidensiallik vositasi sifatida ishonish mumkin emas. Tavsiflangan 
kriptografik usullarni ishlatilgani, umuman ishlatilmaganiga qaraganda 

---

69 
yaxshiroq, ammo yuqorida keltirilgan hujumlardan himoyalashning 
boshqa usullari zarur.