Modda tuzilishi fanidan amaliy mashg’ulot

Boshqa fanlar bilan bog’liqligi

• Modda tuzilishi to’g’risidagi ta’limot hozirgi zamon tabiiy fanlaridan eng murakkabidir. Chunki bu ta’limot fizika, matematika, kristallografiya fanlarining barcha yutuqlaridan foydalanadi, shuningdek kimyo faninig noorganik, organik, analitik va tabiiy birikmalar kimyosi sohalari bilan uzviy bog’liqdir.

2. Nurlanish va uning turlari

• Moddaning parchalanishi yoki uning sintezi jarayonida atom elementi (proton, neytron, elekrton, foton) chiqarilishiga nurlanish deyiladi. Radioaktiv, rentgen, optik, infraqizil (quyoshdan) nurlanish (UV) turlarini va radioto’lqinlar ni farqlash mumkin. Shulardan radioaktiv (ionlashtiruvchi) nurlanishni o’rganamiz, u elektronlar, protonlar, neytronlar, geliy atomlari yoki fotonlar ko’rinishidagi zaryadlangan elementar zarralarni modda bilan chiqarish jarayoni bo’lib, nurlanish elementlari turiga qarab bir necha turlarga bo’linishi mumkin. Ular alfa, beta, neytron, gamma nurlanishlardir.

Nurlanishning boshqa turlari

Termal nurlanish – nurlanish, bunda yorug'lik nurlanishining atomlari tomonidan energiya yo'qotilishi nurlantiruvchi tananing atomlari (yoki molekulalari) ning issiqlik harakati energiyasi bilan qoplanadi. Issiqlik manbai - bu quyosh, akkor chiroq va boshqalar.

Elektromagnitansiya (lotincha lyuminesansdan - "porlash") - chaqnashi gazda oqishi Aurora borealis elektroluminesansning namoyonidir. Reklama yorliqlari uchun naychalarda ishlatiladi.

Katodoluminesans– elektronni bombardimon qilish natijasida hosil bo'lgan qattiq zarbalar. Uning yordamida televizorlarning katod nurlari naychalari ekranlari yoritilgan.

Kimiluminesans– energiya chiqarilishini o'z ichiga olgan ba'zi kimyoviy reaktsiyalarda yorug'lik chiqishi. Buni gulxan va porlash xususiyatiga ega bo'lgan boshqa tirik organizmlar misolida kuzatish mumkin.

Fotoluminesans– to'g'ridan-to'g'ri radiatsiyaviy intsident ta'siri ostida jismlarning lyuminestsentsiyasi. Bunga misol Rojdestvo bezaklarini qamrab oladigan yorqin nurlar, ular nurlanishdan keyin yorug'lik chiqaradi. Ushbu hodisa lyuminestsent lampalarda keng qo'llaniladi.