Modul Leksiya Súyek sınǵanda kórsetiletuǵın birlemshi medicinalıq járdem

Suwuk uriwi sebeplari.
Adam suwukda uzek wekt bolip,onin’ organizmi dene hararanini baskara almaytugin jagdayna kelse suwuk uriwi juz beredi.
1.Awul xo`jalig’i islep shiqariwdi rawajjlantiriw fektorlarinan biri uni elektrlestiriwdir. Ol meynetdi jen’gillestiriw menen bir qatarda adamlar o’mrinde ha’m salamatlig’ina juda ulken kawip saladi. Basqa kawip oshaklarinan elektr tokini esbaplarsiz ha’m ma'lim ortalikda turmasdan aniqlap bo`lmaydi.
Elektr toki menen jarahatlaniwlar uluma alg’anda 0,5-1,0 % ni guraydi.Birak olardan elektr toki akibetinde o`lim menen tamamlang’ani 20-40 % g’e tuwri keledi.
Elektr jarahat- elektr toki ya’ki elektr yayi ta'siri na’tijesinde kelip shiqqan jarahatlar.
Elektr tokinan ha’r xil sharaitlar: sim yaki tok o`tkeruwi ashiq bo’limlerg’e tiyip ketiwden, korg’aniwi buzilg’an bo`lsa, yay arqali elektr tokinin’ ta'sir etiwi, uskenelerdin’ metall bo’limleri tiyip ketiwinen, birden kushleniw astina tusip qaliw, elektr uzatuwshi bo’limlarg’e ulken o’lshemli mashinalardin’(awtokranlar, dan o`riw ha’m paxta teriw kombaynlari) ruxsat etilmegen darajede yaqinlasuwi ha’m basqalarda jarahatlanisw mumkin.
Elektrdan kuyiw ha’m jasin uriwi.
Elektrdan kuyiwnin’ aldini aliw ushin to’mendegi usinislardi ba’jerin’:
 elektr uskenelarden hesh qashan suw waqtinda paydalanman’,
 eskirgen elektp shnyplardi taslap jiberin’ yaki duzetiw kerek,
 uyde kishkine balalar bo’lsa, elektp razetkalardi olardan jaxsilap ih’tiyatlananingizna isenim etin’ ha’m nih’ayat,shekmek, yasin uriwinan saqlaniw ushin:
 bino ishine kirip alin’
 mashinana o’tiri, oynalarini putinlay yopib qo’ying,
juzibatirg’an yamasa qayiqda bo’lsaniz,tezrek suwdan shetke shig’uwg’a hareket etin’,Suw tok o’tkezedi.
kereksiz jag’daylarda telefonnan foydalanman’,
 telegraf ag’oshlarina yamasa balend tereklarge yaqin barman’
 tepelik ustinde bo’lmaslikka h’arekat qilin’, jarlik ham pastlikka jaswiriniwg’a intilin’,
 qishlok, xo’jalik texnikasi h’amda mototsikl, welosiped siyaqli wa t.b kishshi transportlarg’a yaqin borman’,
 metall to’siq, joqari kushleniwli liniya, po’lat quwur wa relslar jaqininda turman’, sondayaq elektr o’tkizetug’in bosqa narselar jaqininda turman’,
 jeke o’zin’iz bo’lmasan’iz bir-birin’izdan bir necha metr uzaqda bo’lin’, turiwg’a

emas, jerna jatip aliwg’aha’reket etin’. Elektr toki odam denesi arqali oter eken,bul kuyiwge alip keliwi mumkin. (14-9-rasm). Bunda jabrlanuwshinin’ elektr toki kirgen ha’m shiqqan jerlaride jaroh’at ko’rinedi. Bul kuyik ko’riniwinnen ahmiyetsizge o’xshasa-da, negizinde owir bo’ledi, nege desen’ ishki to’qimalar jiddiy jaroh’atlangen bo’liwi mumkin. Elektr, odetde, shuqur kuydiredi. Elektr toki uriwi, kuyiwden tisqari, basqa mashqalalardi h’am juzege keltiredi. Elektr toki jurek aritmiyasini keltirib shiqariwi ha’m h’atteki jurek to’xtawina h’am olib keliwi mumkin. Jabrlanuwshinin’ dem oliwi h’am to’xtawi mumkin.

14-9-suwret. . Elektrden kuyiw ishki to’kimalardi awir jaroh’atlawi mumkin.