Molekular refraksiya

20
IRF—454 rcfraktometrining opttk thizmasi.
I— o'lchash pnzmasining yassi ko'zguli qopqog’i; 2—o'lchasti pmmasi. 3— yontuvchi prizma, 4—bunivchi ko'zgu; 5—sindirish ko'rsatgichlarining shkalasi: 6
- knmpensalomi prizm *d. 7“ko'rish trubasining obycktivi, Я-krestli setka; 9 — okulyar. 10 qa» 'uiuvchi prizma, 11-koTA 12—hisobqunlmasinmgobykdvi. : -shkalani yorituvchi ko zgu. 14—.orug'lik fillri. 15— qaylarmdi' pnzma, 16—
himoya shisha
Sindirish ko’rsatgichi refraktometr yordamida quyidagicha o'lchanadi:
O’lchash quyosh yorug’ligida o’tkazilganda IRF - 454 ning yoritish priz- masi derazaga qaratib qo’yiladi, kechqurunlari esa yoritgichning lampasiga qaratiladi. Refraktometrning chap yonidagi 9 ko’zguni (5.3 - rasm) ochib, u bilan shkalaning tasviri ko’rish maydoniga tushiriladi, okulyami aylantirib tasvir tiniqlashtiriladi (fokuslanadi). Agar, yorug’lik manbaiga nisbatan refraktometr to’g’ri o’matilgan bo’lsa shkalaning hamma tomoni bir tekis yoritilgan
bo’lib ko’rinadi. Refraktometming yoritish prizmasi o’matilgan kallagining 4 dastasidan (5.3 - rasm) ushlab ko’tariladi va o’ngga aylantirib, 2 o’lchov priz-maning ustiga tomizgich bilan tekshirilayotgan suyuqlikdan 2-3 tomchi to- miziladi, so’ngra yoritish prizmasi o’z joyiga qo’yihdi. Bunda tekshirilayotgan suyuqlik yoritish va o’lchov prizmalarining oralig’idagi tor bo’shliqni to’ldirishi kerak. Buning uchun yoritish prizmasining 8 qopqog’ini ko’tarib (5.3 - rasm) uning xira, suyuqlikka tekkan tomoniga yorug’lik tushadigan to- monidan qaraladi. Agar u, bir
tekis kul rang bo’lib ko’rinsa oraliq suyuqlikka to’lgan bo’ladi.
21
IRF-454 refraktometrining ko’rinishi:
1-okulyar; 2-shkalani to'g'rilaydigan vinlni qopqog'i; 3 - kompensator prizmalarini buragich; 4-yorituvchi prizmali bo'limni dastasi; 5 - termomctr qo'yiludigan joy; 6
- shkalani siljitadigan buragich; 7-kompensalorning shkalasi; 8—yorituvchi pn/inanmg qopqog'i; 9 -shkalani yorituvchi ko'zgu; 10-o'lchash prizmasining yorug hkni qayia- ruvchi yassi ko'zgu o'rnatilgan qopqog'i.
Asbobiiing o’ng tomonida joylashgan 6 buragichni burab (5.3 - rasm) ko’rish maydonida ravshan va xira maydonlar chegarasi paydo bo’lishiga eris- hiladi. Ajralish chegarasidagi rangdorlik 3 kompensator dastasini (5.3 - rasm) burash bilan bartaraf qilinadi.
Yana 6 ni burab ajralish chegarasi bilan okulyardagi kesishgan chiziqlar- ning kesishish nuqtasini 5.4 - rasmda ko’rsatilgandey ustma-ust tushirishga e- rishiladi va sindirish ko’rsatgichining shkalasidan bu holatga mos keladigan qiymat (chamalab hisoblangan) to’rtinchi raqamgacha aniqlikda yozib olinadi.