Molekular refraksiya

REFRAKTOMETRIYADA ISHLATILADIGAN ASBOBLAR
IRF - 454 tipidagi refraktometr asosan sindirish ko’rsatgichlari 1.2 dan 1.7 gacha oraliqda bo’lgan oz miqdordagi (2-3 tomchi) suyuqliklarning sindirish ko’rsatgichini tez aniqlash uchun ishlatiladi. Asbob yordamida o’lchash sindirish ko’rsatgichlari turiicha bo’lgan ikki muhit chegarasidan yorug’likning o’tishida sodir bo’ladigan hodisalarga asoslangan.
Manbadan tushayotgan yorug’lik dastasi 3 yorituvchi prizmaga (5.2 - rasm) kirib uning xira A|B| tomonidan chiqishida sochilib tekshirilayotgan suyuqlikga tushadi va undan o’tib 2 o’lchovchi pri/manmg (5.2 - rasm) ЛВ shaffof tomoniga tushadi (5.1 - rasm).
A.
1R.F — 454 refraktomeinning yontuvchi va o’lchovchi pnzmalanda yomg lik
nufjnj yo’li.
Prizmalar, sindirish ko’rsatgichi 1.7 dan ortiq bo’lgan og’ir shishadan ya- salgan. Ustki yoritish prizmasining AjBj tomoni xira bo’lib u, prizmalar ora- sidagi suyuqlikni sochilgan nur bilan yoritish uchun xizmat qitadi. Bu sochil- gan nur tekshirilayotgan suyuqlikning yassi parallel qatlamidan o’tadi va pastki prizmaning
18
shaffof tomoniga har xil burchak (0 dan 90 gradusgacha) hosil qilib tushadi Tushish burchagi 90 gradusga tcng bo'lgan yorug’lik dastasi sirpanuvchi dasta deyiladi. Ammo, prizmaning sindirish ko’rsatgichi suyuqlikning sindirish ko’rsatgichidan katta bo’lgani uchun RS sirpanuvchi yorug’lik dastasi, suyuqlik-shisha chegarasida sinib pastki prizmada eng katta MST sinish burchagi xosil qilib o’tib ketadi. RS yorug’lik dastasining S nuq- tada sinishi W = jVstnr
qonuniyatga bo’ysinadi. Bu yerda, N - prizmalar yasalgan shishaning sindirish ko’rsatgichi, r - pastki prizmadagi MST sinish burchagining kattaligi. Yorug’lik dastasining prizmadan chiqish nuqtasi (T) uchun:
A’sinr1 =sin/
ifodani yoza olamiz. Bu yerda, r1 - ST nurlar dastasini 2 prizmaning (5.2- rasm) AC tomoniga tushish burchagi, i - yorug’lik dastasining 2 prizmadan eng katta chiqish burchagi. Prizmaning sindirish burchagi
a~r + r1
ichki burchaklar r va r1 qatnashayotgan hadlarni chiqarib tashlab munosabatlardan izlanayotgan sindirish ko’rsatgichi 11 ni eng katta chiqish burchak i bilan bog’lovchi