Molekular refraksiya

3.2.MOLEKULAR REFRAKSIYA BO’YICHA AMALIY ISHLAR
Ikki komponentali sistemalar (eritmalar) uchun chizilgan sindirish ko’rsatgichi bilan aralashmaning tarkibi orasidagi bog’lanishni ifodalovchi grafiklar tiirli xil shaklga ega bo’lishi mumkin. Ulaming shakli ikki omilga ya’ni, eritmadaga komponentlaming tabiati va ular orasidagi o’zaro ta’sirga hamda eritmaning tarkibini ifodalash usuliga bog’liq.
Ikkinchi faktor ya’ni, eritmaning tarkibini ifodalash usuli grafikning shak- liga katta ta’sir ko’rsatadi -Ideal eritmalarda (hajmi va komponentlaming qut-blanuvchanligi o’zgarmaydigan) agar eritmaning konsentratsiyasi hajmning ulushlarida ifodalangan bo’lsa sindirish ko’rsatgichining konsentratsiyaga bog’liqligini ifodalovchi egrilik to’g’ri chiziqqa yaqin bo’ladi.
Bu yerda, n, ni va П2 - mos ravishda eritmaning va tegishli komponent- laming sindirish ko’rsatgichlari, Vj va V2 - komponentlaming eritmadagi ha- jmiy ulushlari.
V( + V2 = V = 1
Kimyoviy birikma hosil qilmaydigan normal sistemalarda n(V) izoterma chiziqlaming egriligi asosan komponentlar aralashtirilganda hajmning o’zgarishi bilan aniqlanadi. Bunday sistemalaming hajmi kamayganda, odatda additivlikdan
musbat chetlanish, ko’payganda esa manfiy chetlanish ku- zatiladi.
14
Doimiy hajmdagi gaz aralashmalari uchun sindirish ko’rsatgichining addi- tivligi (5.7) juda yuqori aniqlikda bajariladi (to 2108) va bu ho! refrak- tometrik usullar bilan gazlami analiz qilishda ishonchli asos bo’lib xizmat qiladi. Eritmalarda butun konsentratsiya oralig’ida n bilan V orasidagi chiziqli bog’lanish yuqori aniqlikda kam kuzatiladi. Shuning uchun, additivlik qoidasi normal va bir xil tipdagi birikmalardan iborat eritmalaming konsentratsiyasini aniqlash uchun ishlatiladi. Lekin, cheklangan konsentratsiya oralig’ida (to 10 -20 % gacha) to’g’ri chiziqli bog’lanish saqlanadi. Xususan, suyultirilgan erit- malarni refraktometrik analiz qilish uchun n - n0 + kC
formuladan keng foydalaniladi.
Bu erda, n - eritmaning, no - erituvchining sindirish ko’rsatgichlari, С -eritmaning konsentratsiyasi, к - sindirish ko’rsatgichining inkrementi deb ata- luvchi empirik koeffitsiyent.