“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

Tuzilmaviy O‘TKB misol. 19.4-jadvalda ishlov berish sanoati va chakana 
savdo uchun tuzilmaviy O‘TKB tahminiy ma’lumotlari berilgan. A panelda foyda 
soliq stavkasi 38% deb olingan ishlov berish sanoati va chakana savdo 
firmalarining soliqdan so‘nggi qarz kapitali bahosi keltirilgan.
115
SIC to‘rt xonali Standart sanoat klassifikatsiyasi (Standard Industrial Classification) sanoat turini aniqlashda 
ishlatiladi.
19.4- jadval
Tuzilmaviy o‘tkb hisob kitoblari
 
A PANEL: SOLIQDAN SO‘NGGI QARZ BAHOSI 
KAPITAL STRUKTURASI 
 
Soliqqacha 
qarz 
bahosi 
x 
(1-soliq 
stavkasi) 
Soliqdan so‘nggi 
kapital bahosi 
Ishlov berish 
9.00% 
x 
0.62 
0.0558 
Chakana 
savdo 
do‘konlari 
7.50% 
x 
0.62 
0.0465 
B PANEL: SOLIQDAN SO‘NGGI ULUSHLI KAPITAL BAHOSI 
Risksiz 
daraja 
+ 
Beta 
x 
Bozor-risk 
mukofoti 
Ulushli 
kapital 
bahosi 
Ishlov berish 
0.02 
+ 
1.1 
x 
0.07 
0.097 
Chakana savdo 
do‘konlari 
0.02 
+ 
0.8 
x 
0.07 
0.076 
C PANEL: MO‘LJALDAGI QARZ NISBATI 
To‘g‘irlash 
10% 
Chakana savdo 
do‘konlari 
50% 
D PANEL: ISHLOV BERISH SANOATI UCHUN TUZILMAVIY O‘TKB 
 
Kapital strukturasi vazni 
x Soliqdan so‘nggi 
qarz bahosi 
= Natija 
Qarz 
0.10 
x 0.0558 
= 0.0056 
Ulushli 
kapital 
0.90 
x 0.0970 
= 0.0873 

---

190 
Shuni hisobga olish kerakki, qarz stavkalari bir-biridan farq qiladi va qarz 
summasi (C panelda aks etgan) va ikki sanoat turi uchun qabul qilingan risk 
darajalari jadvalda keltirilgan. B panelda ulushli kapitalning soliqdan so‘nggi 
bahosi KABM modeliga asosan hisoblangan. Ikki sanoat turi uchun ulushli 
kapitalning turlichaligi sababi ularning beta koeffitsiyenti bilan bog‘liq. Shunday 
qilib D va E panellari ikki sanoat segmenti uchun O‘TKB hisob-kitobi aks etgan. 
Ishlov berish sanoatining o‘rtacha tortilgan kapital bahosi 9.29%, chakana savdo 
uchun O‘TKB 6.13% ga teng. Agar kompaniya yangi loyihani baholash uchun ikki 
O‘TKB ning birlashmasidan foydalansa, O‘TKB shu ikki sanoat ko‘rsatkichning 
oralig‘ida bo‘ladi. Bu shuni anglatadiki, firma bir qancha ishlov berish yoki 
chakana savdo bo‘yicha lohiyalarni qabul qilishi mumkin.