“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

Kapital aktivlarni baholash modeli (KABM) KABM investorning biror 
firmaning oddiy aksiyalariga investitsiya qilgandagi talab etilgan daromad 
darajasini hisoblashda qo‘llaniladi. Bu model 3 narsaga bog‘liq: 
1. Riskdan holi daraja, . 
2. Butun bozorga taalluqli bo‘lgan oddiy aksiyaning qaytimi bilan bog‘liq 
bo‘lgan tizimli risk, yoki qimmatli qog‘ozning beta koeffitsiyenti, β 
3. Bozor-risk mukofoti, butun bozor bo‘yicha kutilgan qaytim orasidagi farqqa 
teng, ya’ni “o‘rtacha qimmatli qog‘oz” uchun kutilgan daromad darajasi minus 
risksiz daraja, yoki -
KABM modelidan foydalangan holda investorning kutilayotgan qaytim 
stavkasi quyidagicha: 
= 
β ( - )(9) 
4-misol. Oddiy aksiyaning moliyalashtirish bahosini KABM modeli orqali 
hisoblash 
Talbot Korporatsiyasining beta koeffitsiyenti 1.40ga teng. Shuningdek, foizning 
risksiz darajasi 3.75%ga teng va diversifikatsiyalashgan portfelning barcha oddiy 
aksiyalari uchun kutilayotgan qaytim stavkasi 12% ga teng. KABM modelidan 
foydalangan holda Talbot korporatsiyasining aksiyadorlik kapitali bahosini toping.
1-qadam:yechim strategiyasini shakllantirish 
9.3-misolida biz oddiy aksiyaning bahosini dividendlar o‘sishining o‘zgarmas 
modeli va diskontlangan pul oqimi modeli orqali hisobladik. Bu misolda 
yuqoridagi misoldagi oddiy aksiyaning bahosini KABM orqali hisoblaymiz. Oddiy 
aksiyaning bahosini (9) tenglama orqali hisoblaymiz: 

---

183 
= 
β ( - ) 
2-qadam: raqamlarni ishga solish
(9)-misolga raqamlarni joylab chiqamiz, va uni quyidagicha hisoblaymiz: 
= 
β ( - )= 0.0375+1.4(0.12-0.0375) = 0.153 yoki 
15.3%.
3-qadam: natijalarni baholash 
Biz Talbot korporatsiyasining oddiy aksiyalarining bahosini KABM orqali 
hisobladik va u 15.3% ga teng bo‘ldi. Shuni e’tiborga olish kerakki, KABMdan 
foydalanilganda tranzaksion xarajatlar hisobga olinmaydi, bu hisob-kitoblar ichki 
oddiy aksiyalar yoki daromadlarni saqlashning bahosi hisoblanadi.