“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

5-nazorat uchun savol 
Nima uchun firmaning “yutib yuborilishi” xavfi uning egalari manfaatlari va 
menejerlar o‘rtasidagi ziddiyat hal etilishiga turtki bo‘ladi?
 
5. Korporatsiyada moliyachining tutgan o‘rni
Korporatsiyada qabul qilinadigan qarorlarning deyarli barchasi, u yoki bu 
darajada, moliyaviy qaror hisoblanadi. Chunki ular bo‘lajak daromad va 
xarajatlarning muqobil variantlarini baholash va tanlash bilan bog‘liq. Shunday 
qilib, yirik korporatsiyalarda direktorlik daraja (vazifa)sidan tortib, to alohida 
ishlab chiqarish bo‘limlari, marketing
27
bo‘limlari, tadqiqot laboratoriyalari va 
boshqa korporatsiya bo‘limlarining boshliq-larigacha boshqaruv uchun mas’ul 
deyarli barcha xodimlar moliya bo‘yicha mutaxassislar xizmatidan foydalanadilar.
Korporatsiyalarning moliyaviy rahbarlarini birlashtiruvchi ko‘ngilli tashkilot 
bo‘lgan “Moliyaviy rahbarlar instituti” (Financial Executive Institute) bu kasbga 
juda keng ta’rif beradi. Unga muvofiq quyida keltirilgan funksiya (vazifa)lardan 
(3.3-rasm) hech bo‘lmasa bittasini bajarish vakolatini o‘z zimmasiga olgan kishi 
moliyaviy rahbar hisoblanadi: 
3.3-rasm. Korporatsiyada moliyaviy rahbarning funksiyalari 
1. Rejalashtirish 
27
“Marketing” inglizcha “marketing”, “market” – bozor; sotish, pullash. Qarang: o‘sha manba. J.II. - B. 546. 
Korporatsiyada moliyaviy rahbarning funktsiyalari 
Rejalashtirish 
Kapital bilan ta’minlash
Pul jamg’armalarini 
boshqarish
Korporatsiya aktivlarini 
himoya qilish 
Buxgalteriya
hisobi
Soliqlarni
boshqarish
Investorlar bilan o’zaro 
munosabatlar
Baholash va 
konsalting
Boshqaruvning axborot tizimlari

---

29 
Umumiy boshqaruvning ajralmas qismi hisoblangan moliyaviy ope-
ratsiya
28
larni boshqarish rejasini ishlab chiqish, muvofiqlashtirish va amalga 
oshirish. Shu kabi rejani biznes ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda ishlab chiqish 
quyidagi elementlarni o‘z ichiga oladi: 
a) uzoq va qisqa muddatli moliyaviy va korporativ rejalarni tuzish; 
b) kapital qo‘yilmalar va/yoki joriy operatsiyalar smetasini tuzish; 
v) sotuv hajmini bashorat qilish (prognozlash); 
g) firma faoliyati samaradorligini baholash; 
d) baholarni shakllantirish siyosatini ishlab chiqish; 
ye) firmaga iqtisodiy baho berish; 
j) boshqa firmalar qanday “yutib yuborilganini” tahlil qilish va o‘z 
bo‘linmalarini amalga oshirish (realizatsiya qilish).