“moliya” fanidan O’quv-uslubiy qo'llanma bilim sohalari

20x4 yil uchun “XYZ” korporatsiyasi balansi va xo‘jalik faoliyati moliyaviy 
natijalari to‘g‘risidagi hisoboti prognozi 
(mln. so‘mda) 
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot 
20x1 y. 20x2 y. 20x3 y. 20x4 y. 
Sotuvlar hajmi (yalpi tushum) 
200,0 
240,0 
288,0 
345,6 
Sotilgan mahsulot tannarxi 
110,0 
132,0 
158,0 
190,1 
Yalpi foyda 
90,0 
108,0 
129,0 
155,5 
Umumiy xarajatlar, mahsulot sotish xarajatlari, 
va ma’muriy xarajatlar (davr xarajatlari) 
30,0 
36,0 
43,0 
51,8 
Foizlar va soliqlar to‘lashdan oldingi foyda 
(EBIT) (asosiy faoliyatdan olingan daromad) 
60,0 
72,0 
86,4 
103,7 
Foiz to‘lovlari (shaklidagi) xarajatlar(i) 
30,0 
45,2 
64,0 
87,3 
Soliqlar 
12,0 
10,7 
8,9 
6,6 
Sof foyda 
18,0 
16,1 
13,4 
9,9 
Dividendlar 
5,4 
4,8 
4,0 
3,0 
Aksiyadorlik kapitali (xususiy kapital) 
o‘zgarishi
12,6 
11,3 
9,4 
6,9 
Balans 
20x0 y. 20x1 y. 20x2 y. 20x3 y. 20x4 y. 
Aktivlar 
600,0 
720,0 
864,0 1036,8 1244,2 
sh.j., - pul va pul ekvivalentlari 
10,0 
12,0 
14,4 
17,3 
20,7 

---

114 
Endi kompaniyaning 20x4 yil oxiridagi balansini tahlil qilamiz. Aytaylik, 
“XYZ” o‘z sof foydasining 30,0%ini dividendlar sifatida to‘lashni 
rejalashtirmoqda. Shunday ekan, aksiyadorlik kapitali 6,9 mln. so‘mga oshadi 
(333,2 dan 340,1 mln. so‘mga). Jami aktivlar 207,0 mln. so‘mni, to‘lanishi kerak 
bo‘lgan mablag‘lar esa 10,4 mln. so‘mni tashkil etishi kerak. Keyingi davrda 
kompaniyaga moliyalashtirish uchun qancha mablag‘ kerak bo‘lishini aniqlab olish 
uchun (ushbu mablag‘larni aksiyalar emissiyasi yoki qarzlar hajmini ko‘paytirish 
orqali jamlash mumkin) aktivlar o‘sish hajmidan taqsimlanmagan foyda o‘sishi 
summasi va kreditorlik qarzi o‘sishi summasini ayirib tashlash kerak, ya’ni: 
Kerakli qo‘shimcha moliyalashtirish summasi = 
= 
Aktivlar 
ortishi 
– 
Taqsimlanganman 
foydaning
ortishi 
– 
Kreditorlik
qarzlari 
summasi 
ortishi 
= 207,36 
– 
6,98
– 
10,37
= 190,09 
Shunday qilib, aniqlab oldikki, prognoz qilinayotgan yilda kompaniyaga 
qo‘shimcha 190,1 mln. so‘m kerak bo‘ladi va bu summani kompaniya biror tashqi 
moliyalashtirish 
manbaidan 
olishi 
mumkin. 
14.1.3-jadvalda 
keltirilgan 
ma’lumotlarga ko‘ra bu summa to‘liqligicha firmaning qisqa muddatli qarzini 
oshirish orqali olinadi. Natijada qisqa muddatli qarz jami miqdori 501,7 mln. 
so‘mdan 691,8 mln. so‘mgacha oshadi.