|
3.,Rash-milk” sutni qayta ishlab chiqaruvchi kompaniya misolida raqobat strategiyasini tuzishga ta’sir etuvchi omillar va ularning tahlili.
“RASH-MILK” korxonasining PEST analiz tahlili.
PEST tahlillari (ba'zan STEP deb ataladi) - bu kompaniyaning biznesiga ta'sir qiluvchi tashqi muhitning siyosiy (siyosiy), iqtisodiy (iqtisodiy), ijtimoiy (ijtimoiy) va texnologik (texnologik) jihatlarini aniqlash uchun mo'ljallangan marketing vositasi hisoblanadi.
Siyosat o'rganilmoqda, chunki u hokimiyatni tartibga soladi, bu esa o'z navbatida kompaniyaning muhitini belgilaydi va uning faoliyati uchun asosiy resurslarni oladi. Iqtisodiyotni o'rganishning asosiy sababi - korxona faoliyatining eng muhim sharti bo'lgan davlat darajasida resurslarni taqsimlashning rasmini yaratishdir. PEST tahlilining ijtimoiy komponenti yordamida kamroq muhim iste'mol imtiyozlari aniqlanadi. Oxirgi omil texnologik komponent hisoblanadi. Uning tadqiqot maqsadi tez-tez o'zgarishlar va bozor zarar sabablari, shuningdek, yangi mahsulotlar paydo bo'lgan texnologik rivojlanish tendensiyalari, aniqlash hisoblanadi.
PEST tahlili to'rt asosiy sababga ko'ra foydalidir:
- biznes yoki shaxsiy imkoniyatlarni aniqlashga yordam beradi va muhim tahdidlar to'g'risida oldindan ogohlantiradi.
- Sizning biznes muhitingizdagi o'zgarish yo'nalishini ochib beradi. Bu amalga oshirilayotgan narsani shakllantirishga yordam beradi, shunda siz unga qarshi emas, balki o'zgarish bilan ishlaysiz.
- Nazoratga olinmagan sabablarga ko'ra muvaffaqiyatsiz bo'lishi mumkin bo'lgan loyihalarni boshlashdan qochishga yordam beradi.
- Bu yangi mamlakat, mintaqa yoki bozorga kirishda ongsiz taxminlardan xalos bo'lishga yordam berishi mumkin, chunki bu yangi muhit to'g'risida ob'ektiv tasavvurni rivojlantirishga yordam beradi.
Faktorning tavsifi
|
Faktorlar ta’siri
|
Ekspert bahosi
|
O’rtacha baho
|
Umumiy ta’sirga nisbatan o’rtacha baho
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Siyosiy factor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Davlatning qo'llab quvvatlashi
|
2
|
5
|
4
|
3
|
5
|
3
|
4,0
|
0,28
|
Ishlab chiqarishdagi qiyinchiliklar
|
2
|
5
|
4
|
3
|
4
|
4
|
4,0
|
0,28
|
Ekologik normativlar
|
3
|
4
|
4
|
4
|
2
|
3
|
3,4
|
0,35
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iqtisodiy factor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Raqobatbardoshligi
|
3
|
3
|
3
|
3
|
3
|
4
|
3,2
|
0,33
|
I/ch dagi narx ta'siri
|
3
|
4
|
4
|
4
|
4
|
3
|
3,8
|
0,39
|
Sotuv va i/ch hajmi pasayishi
|
2
|
3
|
4
|
4
|
3
|
4
|
3,6
|
0,25
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ijtimoiy madaniy faktor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
iste'molchilar sonining o'sishi
|
3
|
5
|
5
|
4
|
2
|
4
|
4,0
|
0,41
|
Turmush tarzining yaxshilanishi
|
1
|
3
|
3
|
3
|
3
|
2
|
2,8
|
0,10
|
Saviyaning oshishi
|
2
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5,0
|
0,34
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Texnologik faktor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
O'rnini bosuvchi tovarlar
|
3
|
4
|
4
|
4
|
3
|
2
|
3,4
|
0,35
|
Raqobatchi korxonalar texnologiyasi
|
2
|
4
|
3
|
4
|
4
|
3
|
3,6
|
0,25
|
i/ch ni kompyuterlashtirish
|
3
|
4
|
4
|
4
|
4
|
4
|
4,0
|
0,41
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Umumiy hisob
|
29
|
|
|
|
|
|
44,8
|
|
Siyosiy factor
|
Iqtisodiy factor
|
Faktor
|
hajm
|
Faktor
|
Hajm
|
Davlatning qo'llab quvvatlashi
|
0,28
|
Raqobatbardoshligi
|
0,33
|
Ishlab chiqarishdagi qiyinchiliklar
|
0,28
|
I/ch dagi narx ta'siri
|
0,39
|
Ekologik normativlar
|
0,35
|
Sotuv va i/ch hajmi pasayishi
|
0,25
|
Ijtimoiy madaniy factor
|
Texnologik factor
|
iste'molchilar sonining o'sishi
|
0,41
|
O'rnini bosuvchi tovarlar
|
0,35
|
Turmush tarzining yaxshilanishi
|
0,10
|
Raqobatchi korxonalar texnologiyasi
|
0,25
|
Saviyaning oshishi
|
0,34
|
i/ch ni kompyuterlashtirish
|
0,41
|
…
|
|
…
|
|
Siyosiy faktorlar
|
Umumiy taʼsirga nisbatan oʻrtacha yakuniy baho
|
Koʻrish kerak boʻlgan choralar
|
Davlatning qo'llab quvvatlashi
|
0,28
|
Davlat hokimiyati bilan mustahkam aloqalar o'rnatib va tub aholini ish bilan ta'minlash
|
Ishlab chiqarishdagi qiyinchiliklar
|
0,28
|
Kompaniya oldida turgan eng katta muammo bu sut mahsulotining tannarxi oshishidir. So’ngngi yillarga kelib dunyo aholisi ko’paygani sari xom ashyo resurslarini ham ko’paytirtish talab etilyapti
|
Ekologik normativlar
|
0,35
|
Xom ashyoni tayyorlash jarayoni ham ko’plab ekologik muammolarga olib kelyapti. Masalan, sigirlarni boqish uchun ketadigan yemni ishlab chiqarish bir misol bo’la oladi
|
Iqtisodiy faktorlar
|
Umumiy taʼsirga nisbatan oʻrtacha yakuniy baho
|
Koʻrish kerak boʻlgan choralar
|
Raqobatbardoshligi
|
0,33
|
Hodimlarni o'qitish va ularning malakasini har oyda oshirib borish, sifat to'garaklarini tashkil etish, mahsulotlar reklamasini butun O’zbekiston bo'ylab yoyish
|
I/ch dagi narx ta'siri
|
0,39
|
Yangi innovatsiyalarni kompaniyaga joriy etish, xom ashyo resursini ham o’zi ta’minlash
|
Sotuv va i/ch hajmi pasayishi
|
0,25
|
Yangi bozorlarni kashf etish va yashirilgan talabni ro’yobga chiqarish
|
Ijtimoiy-madaniy faktor
|
Umumiy taʼsirga nisbatan oʻrtacha yakuniy baho
|
Koʻrish kerak boʻlgan choralar
|
iste'molchilar sonining o'sishi
|
0,41
|
Mahsulot turlarini ko’paytirish va yangi hududlarda kompaniya filiallarini ochish
|
Turmush tarzining yaxshilanishi
|
0,10
|
Bu albtta iste'molchilarning ta'bining o'zgarishiga olib keladi shuning uchun biz mahsulotlarimizni difersifikatsiya qilishimiz zarur
|
Saviyaning oshishi
|
0,34
|
Reklama ko'lamini kengaytirish: Katta sport festivallartiga homiylik va shu kabi aholi e'tiborini jalb qilgan faoliyatlarga homiylik qilish
|
Texnologik faktor
|
|
|
O'rnini bosuvchi tovarlar
|
0,35
|
Yog’lilik darajasi ko’p bo’lgan smetana, yogurt va tvorog(tarkibiy qo’shimchalar bilan)
|
Raqobatchi korxonalar texnologiyasi
|
0,25
|
Yangi tadqiqotlar uchun sarmoyalar ajratish orqali, yangi mahsulot ishlab chiqarish texnologiyalarini kashf etish
|
Ishlab chiqarishni kompyuterlashtirish
|
0,41
|
Bu katta sarmoyani talab etsada ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytiradi va ishlab chiqarish jarayonidagi brak mahsulotlar sonini kamaytiradi va ishlab chiqarish jarayoni tezligini oshiradi
|
PEST tahlili o`tkazishda siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, texnologik faktorlarning 3 tadan asosiy omili bo`yicha uch nafardan mutaxassis fikrlar, mulohazalaridan foydalandik.
Bu tahlil bo`yicha o`rganishlar natijasda siyosiy faktordan global siyosiy vaziyat, iqtisodiy faktor bo`yicha iqtisodiy bozor o`sishi, ijtimoiy faktor b`yicha demografik jarayonlar ( tug`ilish, o`lish, migratsiya, aholi yosh takibi dinamikasi) hamda texnologik factor bo`yicha o’rinbosar tovarlarning tobora rivojlanib borishi, raqobatchi korxonalarimiz foydalanayotgan yangi texnologiyalarning biz xavfi va ishlab chiqarish jarayonini kompyuterlartirish qanchalik muhim ahamiyatga ega ekanligini bilib oldik.
“RASH MILK” KOMPANIYASI UCHUN “PORTER ROMBI” TAHLILI
RAQIBLAR SONI
|
Raqiblar juda ko`p
|
O`rtacha
|
Raqiblar oz
|
|
+
|
|
BOZORNI O`SISH TEZLIGI
|
Bozor hajmi qisqaradi
|
Bozor hajmi sekin qisqaradi
|
Bozor o`suvchi
|
|
|
+
|
RAQIBLAR MAHSULOTLARINING TURLARI KO`PLIGI
|
Bir xil mahsulot
|
Bir necha xil mahsulot
|
Ko`p turli
|
|
+
|
|
NARXLARNI OSHIRISHDA CHEKLOVLAR
|
Bozorda narx qat`iy
|
Ba`zida o`zgarib turadi
|
Narxlar beqaror
|
|
+
|
| Porter tomonidan 1982 yili kiritilgan kengaytirilgan raqobat konstepsiyasining mazmuni shuki, firmaning asosiy bozordagi raqobatli afzallikdan foydalana olish qobiliyati faqatgina o’zi duch kelayotgan bevosita raqobatga emas, balki shu bozordagi potenstial raqiblar, o’rinbosar tovarlar, mijozlar va etkazib beruvchilar kabi kuchlarning ta’siriga ham bog’liqdir. Potenstial raqiblar va o’rinbosar tovarlar firma uchun bevosita xavf uyg’osta, mijozlar va etkazib beruvchilar esa o’zlarining talablari bilan bilvosita tahdid solib turadi. Mana shu kuchlarning o’zaro ta’sirii oxir‑oqibatda tovar bozorining rentabelligini belgilaydi. Tabiiyki, raqobat muhitini tashkil qiluvchi asosiy kuchlar turli bozorlarda turlicha bo’lishi mumkin
Do'stlaringiz bilan baham: |
