Moliyaviy natijalari

 
 
 
 
10.2-rasm. qisqa muddatli oraliqda foydani maksimallashtirish grafgi. 
10.2 -rasmdagi grafikdan kо‘rish mumkinki, ishlab Chiqarish hajmi kiChik 
bо‘lganda, firma foydasi manfiy bо‘ladi, firma zarar bilan ishlaydi, firmaning 
daromadi о‘zgarmas va о‘zgaruvChan xarajatlarni qoplash uChun yetarli yemas. 
Ishlab Chiqarish hajmi oshib borishi bilan firmaning foydasi musbat bо‘lib 
oshib boradi va ishlab Chiqarish hajmi Q
2
ga teng bо‘lganda daromad TR(Q) bilan 
umumiy xarajat TC(Q) о‘rtasidagi farq maksimal bо‘ladi. Demak, foyda ishlab 
Chiqarish hajmi 
*
2
Q
Q 
bо‘lganda maksimallashadi (2-b -rasm). Ishlab Chiqarish 
hajmi 
Q
2
*
dan oshganda 


Q
Q

2
*
umumiy xarajatlarning о‘sishi daromad о‘sishiga 
nisbatan ustunroq bо‘lgani uChun foyda kamayib boradi. Rasmdan kо‘rinib 
turibdiki, ishlab Chiqarish hajmi Q
1
gaCha bо‘lganda firma zarar bilan ishlaydi, 
nima uChun deganda 


)
(Q
R
TC 
. Firma Q
1
va 
Q
2
*
oraliqda foyda oladi va bu foyda 
Q
2
*
ga qadar oshib, ishlab Chiqarish hajmi 
Q
2
*
ga teng bо‘lganda maksimal 
qiymatga yerishadi. N nuqtada daromad Chizig‘ining burChak koyeffitsiyenti 
(Chekli daromad 

tg
Q
R
MR




) umumiy xarajat Chizig‘ining burChak 
koyeffitsiyentiga (Chekli xarajatiga 

tg
Q
TC
MC




) teng 
MR
MC 
.
Shunday qilib, firmaning Chekli daromadi bilan Chekli xarajati bir-biriga 
teng bо‘lganda foyda maksimal qiymatga yerishadi. 
MR
MC 
foydani 
maksimallashtirish sharti bо‘lib, firma qaysi bozorda (raqobatlashgan, monopol, 
oligopol) faoliyat kо‘rsatmasin, u о‘z kuChini saqlab qoladi. 
Yuqoridagi mulohazalardan shu kelib Chiqadiki, agar 
)
(
)
(
Q
MC
Q
MR

bо‘lganda, firma mahsulot ishlab Chiqarish hajmini oshirishi kerak (har bir 
qо‘shimCha ishlab Chiqarilgan mahsulot umumiy foydani oshirib boradi), agar 
)
(
)
(
Q
MC
Q
MR

bо‘lsa - ishlab Chiqarish hajmini qisqartirish kerak bо‘ladi. 
Maksimallik shartini matematik tomondan keltirib Chiqarish mumkin: 
 
 
 
Q
TC
Q
R
Q



.
(6) 
Funksiya maksimal qiymatga yerishadi, qaChonki ishlab Chiqarish hajmini 
kiChik 
Q

miqdorga oshirganimizda foyda о‘zgarmasa, ya’ni 
 
0



Q
Q

, bundan 
 
0
)
(









Q
TC
Q
Q
R
Q
Q

.
(7) 
 
MR
Q
Q
R



va
MC
Q
TC



, 
bо‘lgani uChun foydani maksimallashtirish shartini quyidagiCha yozamiz: 
)
(
)
(
Q
MC
Q
MR

. 
(8) 

---