Moliyaviy va boshqaruv hisobi

asosiy tamoyillari 

 

                                                 

2

 

Urazov K.B. Buxgalteriya hisobi nazariyasi. Zamonaviy pedagogik texnologiyalarga asoslangan 

kо„rgazmali ma‟ruza matnlari tо„plami. - SamISI, 2014. -  220 bet. 11-bet.

 

Xо„jalik hisobi 

Korxonalarni 

moliyalashtirilishiga 

kо„ra 

1.Byudjet hisobi 

2.Korxona hisobi 

1

.Ichki hisob 



Boshqaruv hisobi 



Operativ –texnik hisob 



Ishlab chiqarish hisobi 

2.Tashqi hisob 



Moliyaviy hisob 



Statistik hisob 

Axborot 

foydalanuvchilariga 

kо„ra 

Yuritish 

bо„limlariga kо„ra 

1.Buxgalteriya  hisobi 

2.Kadrlar bо„limi hisobi 

3.Ishlab chiqarish bо„limlari hisobi 

4.Sotish bо„limi hisobi 

5.Ta‟minot bо„limi hisobi 

1.Reglamentlashtiriladigan 



Moliyaviy hisob 



Statistik hisob 

2.Reglamentlashtirilmaydigan 



Boshqaruv hisobi 



Operativ –texnik hisob 



Ishlab chiqarish hisobi 

 

Davlat tomonidan 

tartibga solinishiga 

kо„ra 

---

Davlat  hokimiyati  va  boshqaruv  organlari,  O„zbekiston  Respublikasida 

ro„yxatga  olingan  yuridik  shaxslar,  ularning  O„zbekiston  Respublikasi  hududida 

hamda undan tashqarida joylashgan shu‟ba korxonalari, filiallari, vakolatxonalari va 

boshqa tarkibiy bo„linmalari buxgalteriya hisobi subyektlaridir. 

Yuridik  shaxs  tashkil  etmasdan  tadbirkorlik  faoliyati  bilan  shug‟ullanuvchi 

shaxslar qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda buxgalteriya hisobni yuritadi va 

buxgalteriya (moliya) hisobotini taqdim etadi.

3

 

Asosiy va joriy aktivlar, majburiyatlar, xususiy kapital, zahiralar, daromadlar va 

xarajatlar foyda, zararlar hamda ularning harakati bilan bog‟liq xo„jalik operatsiyalari 

buxgalteriya  hisobini  obyektlaridir.  Buxgalteriya  hisobining  obyektlar  jamlanma 

hisobvaraqlarda  aks  ettiriladi.  Analitik  hisobni  yuritish  tartibi  buxgalteriya  hisobi 

subyekti tomonidan mustaqil ravishda belgilanadi.

4

 

 

Tushunarlilik,  ahamiyatlilik,  ishonchlik  va  solishtirish  imkonining  mavjudligi 

buxgalteriya axborotining to‘rtta asosiy xususiyatidir. 

 

Tushunarlilik.  Qaror qabul qilishda axborotdan to„liqroq foydalanish maqsadida 

u tushunarli bo„lishi kerak. 

 

Ahamiyatlilik.  Moliyaviy  hisobotlardan  foydalanishda  tashqi  foydalanuvchilar 

to„g„ri  qaror  qabul  qilishi  uchun  buxgalteriya  axborotlari  yaroqli  bo„lishi  kerak. 

Buxgalteriya axborotlari quyidagi maqsadlarda ishlatiladi: 

- iqtisodiy kelajakni istiqbol qilish; 

- istiqbol  qilishning  kelgusi  texnik  uslublarini  takomillashtirish  maqsadida 

oldingi  istiqbollarning  to„g„riligini  tasdiqlash.  Buxgalteriya  axborotining 

ahamiyatlilik darajasini quyidagi uch jihati yordamida o„lchash mumkin. 

- ayni paytlilik; 

- istiqbol qilishning muhimligi; 

- teskari aloqa. 

Ishonchlilik. Buxgalteriya axborotining ishonchliligi, avvalambor, uning xato va 

kamchiliklardan xolisligini bildiradi. U axborotning asosiy  mazmunini to„g„ri ochib 

berishi kerak. Axborotning uchta mezonga muvofiq tekshiriladi. 

1.  To„g„ri aks ettirish, ba‟zida ishonchlilik deyiladi; 

2.  Tekshirish  imkoniyatining  mavjudligi,  aniqligi  tekshirilishi  mumkin  bo„lgan 

hujjatlar ma‟lumotlar manbasining auditorlik tekshiruvini nazarda tutadi; 

3.  Betaraflilik  –  moliyaviy  hisobotlardan  foydalanuvchilarga  ta‟sir  etish  uchun 

hisobotlarda  burttirilgan  nuqtai  nazarlar  yoki  asoslanmagan  fikrlardan  foydalanish 

mavjud bo„lmaganda, ma‟lumotlar betaraflilik mezoniga to„g„ri keladi.