Мотивациянинг тузилиши ва функциялари

Турли мотивларнинг тузилишини ташкил этувчи компонентлар рўйхати

• ЭҲТИЁЖЛАР БЛОКИ: Э — ЭҲТИЁЖ; БЭ — БИОЛОГИК ЭҲТИЁЖ; СЭ — СОЦИАЛ ЭҲТИЁЖ; Л — ЛАВОЗИМЛАШИ, МАЖБУРИЯТ.
• «ИЧКИ ФИЛЬТР» БЛОКИ: ТААҲ — ТАШҚИ БЕЛГИЛАРНИ АФЗАЛ ҲИСОБЛАШ; ИЧКИ АФЗАЛЛИК (ЛАЁҚАТЛАР, ҚИЗИҚИШЛАР); АН — АХЛОҚИЙ НАЗОРАТ; АННедек — АХЛОҚИЙ НАЗОРАТ ДЕКЛАРАЦИЯЛАШМАГАН; ИБ — ИМКОНИЯТЛАРИНИ БАҲОЛАШ (БИЛИМ, ЎҚУВ, СИФАТЛАР); ҲБ — АЙНИ ДАМДАГИ ҲОЛАТИНИ БАҲОЛАШ; МЭШҲ— МАҚСАДГА ЭРИШИШ ШАРТИНИ ҲИСОБГА ОЛИШ; ХОКО —ХАТТИ-ҲАРАКАТЛАРНИ ОЛДИНДАН КЎРА ОЛИШ.
• МАҚСАД БЛОКИ: ЭМ— ЭҲТИЁЖЛИ МАҚСАД; ПҲ— ПРЕДМЕДЛАШГАН ҲАРАКАТ; ЭҚЖ— ЭҲТИЁЖНИНГ ҚОНДИРИЛИШ ЖАРАЁНИ.

МОТИВ ФУНКЦИЯЛАРИ

• УНДОВЧИ (ҚУВВАТЛОВЧИ) ВА ЙЎНАЛТИРУВЧИ (ҚУВВАТНИ МАЪЛУМ ОБЪЕКТГА ЙЎНАЛТИРУВЧИ);
• СТИМУЛЛОВЧИ-МОТИВАЦИЯНИНГ ДАВОМ ЭТИШИ ВА НИЯТИНИ АМАЛГА ОШИРИШДА БОҒЛИҚ БЎЛГАН.
• ФАОЛИЯТ ДЕТЕРМИНАЦИЯЛАРИНИ ТУШУНТИРИШ УЧУН МОТИВНИНГ ИШГА СОЛУВЧИ ФУНКЦИЯ (ДИРЕКТИВ) ФУНКЦИЯСИ:
• РЕГУЛЯТИВ ФУНКЦИЯСИ
• ҲАРАКАТНИ РЕЖАЛАШТИРУВЧИ-БОШҚАРУВЧИ ФУНКЦИЯСИ;
• ТАШКИЛЛАШТИРУВЧИ ФУНКЦИЯСИ;
• МАҚСАД ҲОСИЛ ҚИЛУВЧИ;
• СТРУКТУРАЛАШТИРУВЧИ;
• НАЗОРАТЛОВЧИ;
• ТУШУНТИРУВЧИ;
• БАҲОЛОВЧИ
• ҲИМОЯЛОВЧИ

МОТИВЛАР ХАРАКТЕРИСТИКАСИ

• МОТИВЛАР КУЧИ
• МОТИВ КУЧИНИ ҲИСОБЛАШ:
• М = Пду х Вдц х Здц (Дж. Аткинсон (J.Atkinson,1964))
• М — МОТИВАЦИЯ КУЧИ (ИНТИЛИШ); Пд — ШАХС ХУСУСИЯТИ СИФАТИДА МУВАФФАҚИЯТГА ЭРИШИШ МОТИВИ КУЧИ (диспозиция); Вдц— ҚЎЙИЛГАН МАҚСАДГА ЭРИШИШ ЭҲТИМОЛЛИГИНИ СУБЪЕКТИВ БАҲОЛАШ; Здц— ИНСОН УЧУН УШБУ МАҚСАДГА ЭРИШИШНИНГ ШАХСИЙ АҲАМИЯТИ. П, В ВА 3 ИФОДАЛАШ МАЖМУАВИЙ ВА МОТИВ КУЧИНИ АНИҚЛАЙДИ.

Дж. Роттер

• ИНТИЛИШ КУЧИ (ХУЛҚИЙ ИМКОНИЯТ) :
• ВРХ,SiRa = f /EX,Ra,Si& RVa,Si /,
• ВРХ, SiRa = f[EX, RaSi amp; RVa, Si]
• Ra — мақсад, х ушбу мақсадга мос келадиган хулқ-атвор шакли, Е —кутилма, ихтиёр этган мақсадга олиб келувчи хулқ-атворх , Ra,Si — айни дамда инсон мавжудлигидаги вазият; ВРХ,SiRa— мақсадга эришиш Ra вазиятидаги St хулқ-атворХ шакли билан боғлиқ хулқий имконият, RV — инсоннинг вазиятда Si, мақсадга эришиши Ra учун аҳамияти ёки қиймати, & — мос қийматли биргаликдаги ҳаракатларнинг мажбурий бирлашмаси белгиси.
• Хулқий имконият=кутилма+мустаҳкамлашнинг аҳамияти