Moylar va maxsus suyuqliklar

Karbyurator va dizel dvigatelari uchun ishlatiladigan moylarga 
qo’yiladigan talablar 
Ko’rsatkichlar 
M-8B 
(AS-8) 
M-4
3
 16V, 
(ASZP-6) 
M-10B
2
  
(DS-11) 
M-16 B
2
  
(MT-16p) 
p-20 V
2 
qovushqoqligi, 
mm
2
/s 100
0
C 
8±0,5 
6±0,5 
11±0,5 
16±0,5 
20 
qovushqoqligi, 
mm
2
/s 
0
C 
1200 
360 
2500 
6300 
8000 
Qovushqoqlik 
indeksi 
85 
125 
83 
80 
85 
ishqorligi, 
- 
5,5 
1,5 
0,8-2,2 
2-6 

---

141 
 
m
2
kon/g 
Moyning zolligi, 
% prisadka bilan 
0,45 
1,3 
0,4-0,8 
0,25 
0,8 
Prisadkasiz 
0,005 
0,5 
0,005 
0,005 
0,003 
Mexanik 
aralashmalari 
miqdori, % 
0,012 
0,02 
- 
- 
- 
Oltingugurt 
miqdori, % 
1 
1,1 
1,1 
1,1 
1 
Ochiq titelda 
alangalanish 
harorati, 
0
C 
200 
165 
200 
198 
210 
Qotish harorati, 
0
C
 
-25 
-42 
-15 
-30 
-15 
Ruh 
plastinkalarining 
korroziyasi, g/m
2
 
5 
5 
5-10 
8 
8 
Yuvish xossasi 
0,5 
1,5 
0,5-1 
1 
1 
 
Qoldiq  komponent  kokslanish  darajasi  1%  bo’lgan    deasfaltizatdan 
oqartiruvchi tuproq va deparafinlash, fenol yordamida tozalash bilan olinadi. 
M-8B
1
  moyini  ekspluatastion  asoslarini  yaxshilash  maqsadida  unga  ko’p 
funkstional alkilfenol  prisadkasi qo’shiladi. 
M-4
3
  (6V  (AS3p-6-selektiv  tozalangan  qovushqoqli  prisadkalar  qo’shilgan 
avtol)  moyi  qishgi  vaqtda  shimoliy  rayonlardagi  avtomobillarda  ishlatiladi. 
Bazaviy  moy  sifatida  parafinli,  oltingugurtli  neftlardan  chuqur  parafinlanganva 
selektiv  tozalangan  AU  vereten  moyi  ishlatiladi.  Tovar  moyi  oksidlanishni  oldini 
oladigan,  yuvuvchi,  disperstiyalovchi,  emirilishiga  qarshi,  korroziyaga  qarshi 
prisadkalar  kompozistiyasi  va  qovushqoqlikni  yaxshilovchi  polimer  prisadkalar 
saqlagan bo’ladi. 
Motor  moylari  uchun  moylarni  ishlatiladigan  dvigatellari    guruhi    va  tipiga 
bog’liq  holda  prisadkalar  kompozistiyasi  ishlab  chiqilgan.  Dizel  dvigatelarida 
moylarni  ishlash  sharoiti,  karbyuratorli  dvigatellari  ishlash  sharoitidan  og’irroq 
bo’lgani  uchun  dizel  moylari  qovushqoqligi  yuqori  bo’ladi.  Tezyurar  avtotraktor 
dizel dvigatelari uchun qishgi, yozgi va shimoliy quyuqroq moylar. Undan tashqari 
barcha  faslarga  mos  moylar  ishlab  chiqariladi.  Ko’pgina  dizel  moylari  StIATIM-
339,  AzNI-ЦIATIM-1,  MNI  IG-22  k,  PMS-200  A  va  boshqa  prisadkalr  saqlaydi.  
Bu  (M-10B
2,
  M-16B
2
,  M-20B
2
)  moylarni  distilyat  va  qoldiq  komponentlarni 
aralashtirish  yoki  qoldiq  komponentlarga  prisadkalr  qo’shish  yo’li  bilan 
tayyorlanadi.  Yuqori  oltingugurtli  yoqilg’i  ishlatiladigan  kemalarda  ishlatiladigan 
dvigatelarda  moylarni  ishlash  sharoitlarini  og’irligi  sababliularga  12-15%  gacha 
prisadkalar qo’shiladi. 
Porshenli  aviastiya  dvigatelarining  ishlash  sharoiti  (yuqori  kuchlanish  va 
haroratda)  o’ziga  xosligitufayli  ularda  ishlatiladigan  moylarga  metal  saqlagan 

---

142 
 
prisadkalarni qo’lash  man etiladi, chunki ular yonish kamerasida yonish natijasida 
zoli qoldiqlar yig’iladi, shuning uchun bu moylar chuqurroq tozalash talab etiladi. 
Bunday  dvigatelar  uchun  har  xil  markadagi  qovushqoqlig  100
0
S  da  14-22  mm
2
/s 
bo’lgan MS-14, MS-20, MS-20 s va MK-22 markadagi moylar ishlab chiqariladi.  
 
Porshenli  aviastiya  dvigatelari  moylari  asosan  qoldiq  neft  moylaridan 
prisadkalar  qo’shilmagan  holda  olinadi.  Ularning  xossalari  quyidagi  jadvalga 
keltirilgan. 
 
MS-14 
MS-20 
MS-22 
100
0
C dagi 
qovushqoqligi, 
mm
2
/s 
14 
20 
22 
50
0
C dagi 
qovushqoqligi, 
mm
2
/s 
- 
- 
- 
-40
0
C dagi 
qovushqoqligi, 
mm
2
/s 
- 
- 
- 
50
0
S va 100
0 
C 
qovushqoqligi 
nisbati 
6,55 
7,85 
8,75 
Koklanish 
deramasi, % 
0,45 
0,30 
0,70 
Kislota soni, 
i
2
KON/2 
0,25 
0,03 
0,10 
Alangalanish 
harorati, yopiq 
titelda 
0
C 
200 
250 
230 
Qotish harorati, 
0
C 
-30 
-18 
-14 
Zolligi 
0,003 
0,003 
0,004 
korroziya 
(Pinkevich 
bo’yicha ruh S-2 
plastinkalarida 
100
0
S da) g/m
2 
60 
20 
2,0 
 
 MS-20s  moyini  MS-14  va  MS-20  moylari  kabi  sharqiy  oltingugurtli 
neftlardan  deasfaltizotni  selektiv  tozalash  orqali  olinadi.  Unda  boshqa  moylarga 
nisbatan  oltingugurt  miqdori  1%  gacha  bo’ladi.  MK-22  moyini  tanlab  olingan 
neftlardan kislota-kontaktli tozalash orqali tayyorlanadi.