Moylar va maxsus suyuqliklar

9-jadval 
Tovar moylariga bulgan talablar 
Talablar 
M-8 
(AS-8) 
M-3/6 B 
(ASZP-
6) 
M-10 
B
2
 (DS-
11) 
M-16 B
2
 
(MG-
16p) 
M-20 
B
2
 
100
0
S  da  kam  qovushkoklik 
mm
2
/s bulmagan  
8+0,5* 
6+0,5 
11+0,5 
16+0,5 
20 
0
0
S da, kup bulmagan   
1200 
360 
2500 
6300 
8000 
Kovushkoklik  indeksi,  kam 
bulmagan  
85 
125 
83 
80 
85 
Ishkoriylik,  mg  KON/g,  kup 
bulmagan  
- 
5,5 
1,5 
0,8-2,2 
2-6 
Moyni 
kovushganini 
% 
qo’ndirmasiz, kup bulmagan 
0,005 
0,5 
0,005 
0,005 
0,003 
Qo’ndirmali, kam bulmagan  
0,45 
1,3** 
0,4-0,8 
0,25 
0,8 

---

66 
 
Tarkibi,  %  kup  bulmagan 
mexanik 
aralashmalar 
(qo’ndirmali bilan) 
0,012 
0,02 
- 
- 
- 
Alangalanish 
(ochik 
tigillarda), kam bulmagan 
200 
165 
200 
1,8*** 
210 
S (qo’ndirmasiz) 
1 
1,1 
1,1 
1,1 
1 
Kotish, yukori bulmagan 
0
S 
-25 
-42 
-15 
-30 
-15 
Kurgoshin 
postilalar 
korroziyasi, kup bulmagan 
5 
5 
5-10 
8 
8 
Yuvuvchi 
xossalari 
(PZV 
buyicha ballar, kup bulmagan) 
0,5 
1,5 
0,5-1 
1 
1 
*- 100
0
 S dagi asos kovushkokligi 3,5-4 mm
2
/s 
**- sulfat kukunligi, kup bulmagan 
***- yopik tiglda. 
 
M8B
1 
(AS-8-selektiv  tozalangan  avtol)  moy  kam  tezlanishdagi  karbyurator 
dvigatellariga  muljallangan.  Uni  distilyat  komponentni  koldik  komponent  bilan 
aralashtirib  olinadi.  Koldik  komponent  fenol  bilan  tozlangan,  deparafinlangan 
kokslanishi  1%  atrofida  bulgan  deasfaltizatdan  olinadi.  Ekspluatastiya  xossalarini 
oshirish  uchun  M-8B
1
  moyiga  kup  funkstiyali  alkilfenol,  depressor  va  ko’pincha 
oksidlanishiga  qarshi  qo’ndirmalar  qo’shiladi.  M-43-6V  moyi  shimol  rayonlarda 
qishki  payitlarda  avtomobil  ekspluatastiyasi  uchun  muljallangan.  Baza  moyi 
sifatida 
parafin 
oltingugurtli 
neftlardan 
selektiv 
tozalash 
va 
chukur 
deparafinlangandan  keyingi  gurux  moylar  foydalaniladi.  Tavar  moylari  uz 
tarkibida  unga  oksidlanishga  karshi,  yoyiluvchi,  yoyilishga  karshi,  korroziyaga 
karshi xususiyatlar beruvchi qo’ndirmalarga ega. 
Asosiy guruxdagi motor moylari uchun moy grupasidan va divigatel turidan 
tarkibi  (turli  maksadlardagi  3-7  qo’ndirma)  va  qo’ndirmalarning  umumiy  mikdori 
5-12%  bilan  farklanuvchi  qo’ndirmalar  konstepstiyasi  ishlab  chikilgan.  Moylarni 
dizel dvigatellardagi ish sharoiti odatda karbyurator dvigatellarnikidan og’ir buladi. 
Shuning  uchun  dizel  moylari  yukorirok  kovushkoklikka  ega.  Tez  yuruvchi 
avtotraktor  dizel  dvigetellari  uchun  qishki,  yozgi  va    shimoliy  shuningdek,  butun 
mavsumiy kuyuklashtirilgan moylar chikadi. Dizel moylarining kupgina StIATIM-
339, A
3
 NII-ЦIATIM-1, MNIIP-22k, PMS-200A va boshka qo’ndirmalarga ega bu 
moylar  (M-10B
2
,  M-16  B
2
,  M-20  B
2 
)  distillyat  va  koldik  komponentlarni 
aralashmasi  yoki  faqat  koldik  komponentlarni  qo’ndirmalar  bilan  kushilmasidan 
tayyorlanadi.  M  asoslang:M-20  B
2
  moyini  tayyorlash  uchun  M-20  baza  koldik 
moyiga  StIATIM-339  (3%),  DF-11  (20%)  va  PMS-200A  (0,005%)  qo’ndirmalari 
kushiladi.  Avtotraktor  dizellaridan  konstruktiv  foydalanish  bilan  fark  kiluvchi 
dizellarda  moylar  ancha  kiyin  sharoitda  ishlaydi.  Shuning  uchun  ularga  (D  va  E 
seriyasidagi  moylar)  kuprok  qo’ndirmalar  kiritish  (10-15%)  zarur.  Porshenli 
aviastiya  dvigatellarini  uziga  xos  ishlash  sharoitlari  kamerasida  kul  koldiklarini 
xosil  kiluvchi  tarkibida  metali  bulgan  qo’ndirmali  moylarini  qo’llashni  ma’n 
kiladi,  shu  sababdan  baza  moylari  chukurrok  tozalangan  bulishi  kerak.  Bundan 

---

67 
 
dvigatellar  uchun  100
0
S  dagi  kovushkokligi  14-22  mm
2
/s  bulgan  bir  necha 
markadagi  moylar  chikariladi.  (MS-14,  MS-20,MS-20S  va  MK-22).  Porshenli 
aviastiya  dvigatel  moylari  asosan  koldik,  kam  xollarda  kampoundirlangan, 
koidadagidek parafinsiz neft moylaridir. Ularning xossalari kuyida keltirilgan: